Kalendarz historyczny
1 grudnia
-
W Watykanie papież Jan Paweł II spotkał się z sekretarzem generalnym Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego Michaiłem Gorbaczowem. Choć nie miało to charakteru wizyty państwowej (bo ZSRR nie nawiązał jeszcze oficjalnych stosunków z Watykanem), to spotkanie przeszło do historii. Gorbaczow był pierwszym (i jak się okazało jedynym) przywódcą ZSRR, który spotkał się z głową Kościoła katolickiego. Efektem spotkania było wprowadzenie w ZSRR wolności wyznania.
-
Wyemitowany został pierwszy odcinek Polskiej Kroniki Filmowej. Stanowiła dziesięciominutowy cotygodniowy przegląd wydarzeń. Pokazywana była (aż do 1994 r.) przed seansami kinowymi. W pierwszym odcinku, który został zrealizowany w wyzwolonym kilka miesięcy wcześniej w Lublinie, wśród tematów znalazły się np. wizyta pełnomocnika tymczasowego rządu francuskiego (spotkał się z Jakubem Bermanem), wiadomość o uratowaniu "Bitwy pod Grunwaldem" Jana Matejki, oraz wizyta amerykańskich i francuskich dziennikarzy w prawobrzeżnej Warszawie (lewy brzeg znajdował się jeszcze pod okupacją). Materiały do tego pierwszego odcinka tworzyli bracia Adolf i Władysławowie Forbertowie.
-
W Krakowie zmarł prof. Stanisław Tabisz, rektor krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w latach 2012–2020, malarz, rysownik, grafik, scenograf, krytyk i teoretyk sztuki.
-
W Warszawie zmarł Jerzy Matałowski, aktor, znany m.in. z roli Kolumba w serialu Janusza Morgensterna „Kolumbowie”.
-
W Warszawie zmarł płk Zbigniew Brym „Zdunin”, oficer w wojnie obronnej 1939 r., żołnierz Armii Krajowej, dowódca „Żelaznej Reduty” w Powstaniu Warszawskim; autor fotografii z powstania, po wojnie działał w antykomunistycznej opozycji niepodległościowej.
-
Zmarła Wanda Szuman, działaczka społeczna, pedagog. Jej zainteresowania naukowe obejmowały głównie rozwój sierot i dzieci chowanych w izolacji, dzieci niepełnosprawnych, niewidomych, głuchych.
-
Mieszkańcy Ukrainy w referendum opowiedzieli się za niepodległym państwem; jednocześnie odbyły się wybory prezydenckie, które wygrał Leonid Krawczuk, otrzymując 61,5 proc. głosów.
-
Premiera filmu „Ostatni prom” w reżyserii Waldemara Krzystka.
-
Ukazał się album Michaela Jacksona „Thriller”.
-
Władze rozwiązały Związek Artystów Scen Polskich (ZASP). Do nowego, utworzonego pod egidą władz stowarzyszenia wstąpiła niewielka część aktorów.
-
W Warszawie rozpoczęło obrady VII plenum KC PZPR, na którym podjęto decyzję o usunięciu z KC byłego I sekretarza Edwarda Gierka.
-
W Watykanie papież Paweł VI spotkał się z I sekretarzem KC PZPR Edwardem Gierkiem.
-
W Ramat Gan zmarł Dawid Ben Gurion, działacz syjonistyczny; w latach 1948–1953 i 1955–1963 premier i minister obrony Izraela; urodzony w 1886 r. w Płońsku.
-
W Waszyngtonie podpisany został Traktat Antarktyczny.
-
Zabity został Henryk Flame ps. Bartek. Pod koniec II wojny światowej i zaraz po jej zakończeniu był dowódcą oddziału Narodowych Sił Zbrojnych na Śląsku Cieszyńskim. Zasłynął m.in. z powodu defilady, jaką 3 maja 1946 r. poprowadził ulicami Wisły, ale też za sprawą skutecznych napadów na posterunki milicji. We wrześniu 1946 duża część jego podkomendnych została podstępnie wywieziona w okolice Nysy i tam zamordowana przez UB. Sam Flame zginął z rąk pewnego milicjanta w nie do końca wyjaśnionych okolicznościach wkrótce po tym, jak wyszedł z podziemia.
-
W Teheranie zakończyła się konferencja „Wielkiej Trójki”, w której uczestniczyli Winston Churchill, Franklin D. Roosevelt i Józef Stalin. Podczas rozmów ustalono, że wschodnią granicą Polski będzie linia Curzona, natomiast zachodnią linia Odry i Nysy; Polska miała też uzyskać część Prus Wschodnich: Warmię i Mazury.
-
W Łodzi na wyodrębnionym terenie Litzmannstadt Ghetto Niemcy utworzyli obóz dla polskich dzieci i młodzieży.
-
Niemieckie władze okupowanej Warszawy wydały zarządzenie o obowiązku noszenia przez Żydów powyżej 12. roku życia opasek z gwiazdą Dawida oraz o oznakowaniu żydowskich sklepów i przedsiębiorstw.
-
W Paryżu powstał Polski Uniwersytet na Obczyźnie; od 1940 r. działający w Londynie.
-
W Nowym Jorku urodził się Woody Allen, reżyser, scenarzysta, aktor, muzyk jazzowy; autor filmów „Miłość i śmierć”, „Annie Hall” – Oscary za scenariusz i reżyserię (1978), „Manhattan”, „Zelig”, „Hannah i jej siostry” – Oscar za scenariusz (1987), „Strzały na Broadwayu”, „Jej wysokość Afrodyta”, „O północy w Paryżu” – Oscar za scenariusz (2012) oraz „Blue Jasmine”.
-
W Leningradzie zastrzelony został Siergiej Kirow, działacz bolszewicki; I sekretarz Leningradzkiego Komitetu partii, sekretarz KC; na XVII Zjedzie WKP(b) w 1934 r. wysuwany jako kontrkandydat Stalina na stanowisko sekretarza generalnego; okoliczności zabójstwa, które stało się pretekstem do masowych represji, nigdy nie zostały w pełni wyjaśnione; wiele wskazuje, że inspiratorem zbrodni było kierownictwo NKWD, działające na polecenie Stalina.
-
W Słonimiu urodził się Zbigniew Chmielewski, reżyser, scenarzysta; autor seriali „Daleko od szosy” i „Blisko, coraz bliżej”.
-
W Warszawie urodził się Tadeusz Drewnowski, krytyk literacki.
-
W Kowalewku urodził się Mieczysław Rakowski, działacz komunistyczny, dziennikarz, publicysta; redaktor naczelny tygodnika „Polityka” (1958–1982); członek Biura Politycznego KC PZPR (1987–1990); ostatni I sekretarz KC PZPR (1989–1990); wicepremier (1981–1985) i premier PRL (1988–1989).
-
Urodził się Jan Adamczewski, dziennikarz, prozaik, publicysta, miłośnik Krakowa.
-
Rozkaz Sztabu Generalnego WP wprowadzający biało-czerwoną szachownicę jako oficjalne oznakowanie polskich samolotów wojskowych.
-
Do Warszawy uroczyście wkroczyli żołnierze Legionów Polskich, których entuzjastycznie witali mieszkańcy miasta; był to pierwszy od Powstania Listopadowego przemarsz regularnych wojsk polskich przez stolicę Polski.
-
Komisja Tymczasowa Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych powierzyła Józefowi Piłsudskiemu funkcję komendanta głównego polskich sił wojskowych.
-
Urodził się Zdzisław Gozdawa, komediopisarz, poeta, autor tekstów piosenek, satyryk, kompozytor.
-
Urodził się Szczepan Skorupka, malarz, autor portretów, pejzaży, scen rodzajowych i martwej natury.
-
W Paryżu zmarł Edmund Chojecki, pisarz, publicysta, podróżnik.
-
W Paryżu w wypadku zginął Stefan Szolc-Rogoziński, podróżnik, badacz Afryki, w szczególności Kamerunu.
-
W Striełkowce urodził się Gieorgij Żukow, marszałek ZSRS, jeden z najważniejszych dowódców sowieckich, kierował m.in. zwycięską ofensywą Armii Czerwonej na Berlin podczas drugiej wojny światowej.
-
Zmarł Adolf Schuch, architekt, twórca wielu warszawskich budowli, m.in. Pałacu Mniszchów.
-
Urodził się Ignacy Mościcki, prezydent RP, wybrany na to stanowisko po zamachu majowym. Aż do śmierci Piłsudskiego nie pełnił większej roli politycznej. Od przekroczenia granicy polsko-rumuńskiej 17 września 1939 r. przestał ją pełnić, bo został internowany, a dwa tygodnie później złożył urząd i wyjechał do Szwajcarii. Pochodził z rodziny o korzeniach szlacheckich, w młodości był socjalistą, został chemikiem, a od 1922 r. był dyrektorem fabryki Azotów w Królewskiej Hucie (dzisiejszym Chorzowie).
-
W Warszawie powstało Towarzystwo Patriotyczne (Klub Patriotyczny), którego prezesem został Joachim Lelewel.
-
W Taganrogu nad Morzem Azowskim zmarł Aleksander I Romanow; cesarz rosyjski od 1801 r., król Polski od 1815 r.
-
W Gdańsku urodził się Adam Kazimierz Czartoryski, generał ziem podolskich (1758–1794), członek Familii, od 1768 r. komendant Szkoły Rycerskiej; działacz Komisji Edukacji Narodowej; poseł na Sejm Czteroletni, zwolennik Konstytucji 3 Maja; pisarz, krytyk literacki, mecenas sztuki.
-
W Królewcu zmarł Jerzy Wilhelm Hohenzollern, elektor brandenburski i książę pruski.
-
W Brzeźnicy urodził się Jan Długosz, kronikarz, historyk, autor „Roczników, czyli kronik sławnego Królestwa Polskiego”, kanonik krakowski, arcybiskup nominat lwowski.
-
Pojawił się pierwszy opis Warszawy w pozwie dotyczącym zatargu pomiędzy królem Polski Kazimierzem Wielkim a Zakonem Krzyżackim.
-
W Merseburgu zmarł Thietmar, kronikarz, biskup merseburski; jego kronika jest jednym z najważniejszych źródeł do poznania wydarzeń z czasów panowania Mieszka I i Bolesława Chrobrego, między innymi zjazdu gnieźnieńskiego w 1000 r.