Kalendarz historyczny
22 stycznia
-
W Warszawie zmarł Stanisław Karolkiewicz, ps. Szczęsny, od września 1939 r. działał w antysowieckiej partyzantce; w latach 1940–1941 więziony przez NKWD; żołnierz Armii Krajowej; w 1947 r. skazany przez władze komunistyczne na karę 13 lat więzienia; zwolniony w październiku 1955 r.; współzałożyciel Światowego Związku Żołnierzy AK, w latach 1995–2005 jego prezes.
-
Wybuch Powstania Styczniowego: Komitet Centralny Narodowy wydał manifest, w którym ogłosił się Tymczasowym Rządem Narodowym i wezwał „naród Polski, Litwy i Rusi” do walki.
-
W Warszawie zmarł rysownik Henryk Jerzy Chmielewski, słynny Papcio Chmiel, autor serii komiksów o przygodach Tytusa, Romka i A'Tomka, Powstaniec Warszawski. Kawaler Orderu Orła Białego.
-
W Warszawie zmarła Lucyna Winnicka, aktorka, znana m.in. z ról w filmach Jerzego Kawalerowicza „Pociąg” oraz „Matka Joanna od Aniołów”.
-
Tymczasowa Komisja Koordynacyjna NSZZ „Solidarność” wydała oświadczenie programowe „Solidarność dziś”.
-
Piętnaście osób zginęło, a czternaście odniosło obrażenia w wyniku zderzenia autobusu rejsowego PKS z sowiecką ciężarówką wojskową w Osiecznicy koło Krosna Odrzańskiego.
-
W Warszawie grupa intelektualistów związanych z opozycją polityczną założyła Towarzystwo Kursów Naukowych, zajmujące się organizowaniem niezależnych wykładów i dyskusji.
-
W Paryżu zmarł Stanisław Staszewski, poeta, bard; twórca piosenek m.in. „Celina”, „Inżynierowie z Petrobudowy” i „Baranek”.
-
W Stoczni Szczecińskiej im. Adolfa Warskiego rozpoczął się strajk okupacyjny.
-
W Warszawie został uprowadzony, a następnie zamordowany, 16-letni Bohdan Piasecki, syn Bolesława Piaseckiego – przewodniczącego PAX-u, w latach 30. jednego z przywódców Obozu Narodowo-Radykalnego, twórcy ONR-Falanga; motywy zabójstwa do dziś nie zostały wyjaśnione, wiele wskazuje jednak na to, że miało ono charakter polityczny.
-
Władze komunistyczne ogłosiły oficjalne, sfałszowane, wyniki wyborów do Sejmu Ustawodawczego.
-
Dekret Krajowej Rady Narodowej „o utworzeniu Najwyższego trybunału Narodowego dla sądzenia hitlerowskich zbrodniarzy wojennych i osób odpowiedzialnych za klęskę 1939 r.”.
-
Armia Czerwona zajęła Olsztyn.
-
Dowodzony przez Izraela Ajzenmana ps. Lew oddział agenturalnej Gwardii Ludowej dokonał mordu na siedmiu mieszkańcach Drzewicy (powiat opoczyński) – działaczach i żołnierzach podziemia narodowego.
-
W Warszawie urodził się Michał Urbaniak, muzyk jazzowy, skrzypek, saksofonista, kompozytor.
-
Rozkaz Komendanta Armii Krajowej gen. Stefana Roweckiego „Grota” formalnie powołujący Kedyw – Kierownictwo Dywersji; Kedyw działał na szczeblu Komendy Głównej oraz komend obszarów, okręgów, inspektoratów i obwodów, jego organizację rozpoczęto pod koniec 1942 r.; pierwszym komendantem Kedywu KG AK był płk August Emil Fieldorf „Nil” (1942–1944).
-
W Warszawie zmarł Gabriel Czechowicz, prawnik, minister skarbu (1926–1929); w 1929 r. postawiony przed Trybunałem Stanu za przekazanie z budżetu państwa do dyspozycji premiera Józefa Piłsudskiego 8 mln zł na akcję wyborczą BBWR; sprawa ministra Czechowicza była w II RP jedynym postępowaniem przed Trybunałem Stanu.
-
W Warszawie urodził się Krzysztof Dunin-Wąsowicz, historyk, varsavianista, działacz PPS, profesor Instytutu Historii PAN; w czasie II wojny światowej żołnierz AK, współpracownik Rady Pomocy Żydom „Żegota”; więzień niemieckiego obozu KL Stutthof; odznaczony medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”.
-
W Warszawie urodził się Krzysztof Kamil Baczyński, poeta, podharcmistrz Szarych Szeregów, żołnierz Armii Krajowej; poległ w czasie Powstania Warszawskiego walcząc w szeregach batalionu „Parasol”; do jego najbardziej znanych wierszy należą „Sur le pont d'Avignon”, „Z głową na karabinie”, „Mazowsze”, „Elegia”, „Poległym”, „Bajka”.
-
Trzynastoletni obrońca Lwowa Antoni Petrykiewicz został odznaczony pośmiertnie Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, zostając jego najmłodszym kawalerem w historii.
-
Prezydent USA Thomas Woodrow Wilson wygłosił orędzie do Senatu, w którym przedstawił propozycje pokojowe, stwierdzając, że „powinna powstać zjednoczona, niezawisła i autonomiczna Polska”.
-
W Sanoku urodził się Ludwik Krempa, pilot, uczestnik kampanii polskiej 1939 roku, lotnik 304. Dywizjonu Bombowego „Ziemi Śląskiej”; po zakończeniu wojny pozostał w Wielkiej Brytanii; pod koniec lat 80. powrócił do Polski i zamieszkał w Krakowie; odznaczony m.in. Krzyżem Srebrnym Virtuti Militari, dwukrotnie Krzyżem Walecznych, a w 2015 r. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
-
W Chełmży koło Torunia urodził się Stefan Wincenty Frelichowski, harcerz, katolicki ksiądz, kapelan Chorągwi Pomorskiej ZHP; więzień niemieckich obozów koncentracyjnych; zmarł w KL Dachau w lutym 1945 r.; beatyfikowany w 1999 r.
-
W Krakowie urodził się Zygmunt Nowakowski, pisarz, dziennikarz, reżyser, aktor Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie, w latach 1926–1929 jego dyrektor; w czasie II wojny światowej członek Rady Narodowej RP ustanowionej przez prezydenta Władysława Raczkiewicza; redaktor emigracyjnych „Wiadomości Polskich, Politycznych i Literackich”; po wojnie pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii; wieloletni współpracownik Radia Wolna Europa.
-
W Warszawie urodził się Bolesław Leśmian, poeta, prozaik, eseista, krytyk literacki; autor tomików poezji m.in. „Sad rozstajny”, „Łąka”, „Napój cienisty”, „Dziejba leśna”.