> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz historyczny

4 października

  • Gen. Tadeusz Komorowski „Bór”. Fot. NAC

    Gen. Tadeusz Komorowski „Bór”, przed pójściem do niemieckiej niewoli, poinformował drogą radiową Okręgi AK o mianowaniu gen. Leopolda Okulickiego swoim następcą na stanowisku Komendanta Głównego AK.

  • Profesor Józef Szaniawski - twórca Izby Pamięci płk. Ryszarda Kuklińskiego w Warszawie. Fot. PAP/T. Gzell

    We Lwowie urodził się Józef Szaniawski, politolog, sowietolog, publicysta, dziennikarz; w latach 1970–1985 redaktor PAP; od 1973 r. współpracował z Radiem Wolna Europa; aresztowany za działalność niepodległościową w 1985 r. i skazany przez sąd wojskowy na 10 lat więzienia; uniewinniony przez Sąd Najwyższy, wyszedł na wolność w grudniu 1989 r.; zginął w Tatrach w 2012 r.

  • W Krakowie zmarł prof. Bronisław Chromy, rzeźbiarz, medalier i malarz, autor pomników i rzeźb plenerowych w miastach całej Polski, współzałożyciel Piwnicy pod Baranami.

  • Saul Perlmutter, Brian P. Schmidt i Adam G. Riess otrzymali Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki za odkrycie, że Wszechświat rozszerza się coraz szybciej.

  • Plan filmu "Zemsta" w reż. Andrzeja Wajdy. Fot. PAP/J. Turczyk

    Premiera filmu „Zemsta” w reżyserii Andrzeja Wajdy.

  • W Warszawie rozpoczął się XIV Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina.

  • Zmarł Jerzy Broszkiewiecz, polski prozaik, dramatopisarz, eseista i publicysta oraz autor fantastyki naukowej.

  • Posiedzenie Sejmu PRL: poseł Edmund Osmańczyk i członek Rady Konsultacyjnej przy Przewodniczącym Rady Państwa PRL Halina Skibniewska. Warszawa, 21.07.1983. Fot. PAP/W. Kryński

    W Warszawie zmarł Edmund Osmańczyk, dziennikarz, publicysta, politolog; w latach 30. redaktor pisma „Młody Polak w Niemczech”; do 1939 r. kierował Centralą Prasową Związku Polaków w Niemczech; w czasie wojny w konspiracyjnym radiu; podczas Powstania Warszawskiego nadawał audycje „Dzień walki”; jako korespondent relacjonował konferencję w Poczdamie i Proces Norymberski; poseł na Sejm PRL; senator I kadencji z ramienia Komitetu Obywatelskiego. 

  • Romuald Spasowski. Fot. PAP/CAF Archiwum

    Izba Wojskowa Sądu Najwyższego skazała zaocznie na karę śmierci byłego ambasadora PRL w Waszyngtonie Romualda Spasowskiego, który po ogłoszeniu stanu wojennego porzucił placówkę i poprosił o azyl polityczny w USA.

  • W Łodzi zmarła Jadwiga Andrzejewska, aktorka, w okresie międzywojenny wystąpiła m.in. w filmach „Dziewczęta z Nowolipek” i „Strachy”.

  • Zmarł Stanisław Wocjan, polski artysta malarz, przedstawiciel nurtu klasycznego realizmu, uczeń Mariana Wawrzenieckiego.

  • W Los Angeles zmarła Janis Joplin, amerykańska wokalistka rockowa, bluesowa i soulowa, kompozytorka.

  • Jerzy Stempowski. Źródło: Wikimedia Commons

    W Bernie zmarł Jerzy Stempowski, eseista, krytyk literacki, epistolograf, publicysta.

  • Jan Kurnakowicz. Fot. PAP/CAF

    W Warszawie zmarł Jan Kurnakowicz, aktor, przez wiele lat związany z Teatrem Narodowym w Warszawie, znany z ról w filmach „Zakazane piosenki” i „Miasto nieujarzmione”.

  • Janusz Franciszek Radziwiłł. Źródło: Wikimedia Commons

    W Warszawie zmarł Janusz Franciszek Radziwiłł, ziemianin, ordynat ołycki, właściciel Nieborowa; polityk konserwatywny, działacz gospodarczy; poseł na Sejm (1928–1935), senator (1935–1938); aresztowany we wrześniu 1939 r. przez władze sowieckie i uwięziony na Łubiance – zwolniony w grudniu 1939 r.; w okresie niemieckiej okupacji przebywał w Warszawie; w 1945 r. ponownie aresztowany przez NKWD i wywieziony do obozu w Krasnogorsku; w 1947 r. powrócił do Polski.

  • Premiera filmu „Marysia i Napoleon” w reżyserii Leonarda Buczkowskiego.

  • Paweł VI jako pierwszy papież wygłosił przemówienie w nowojorskiej siedzibie ONZ.

  • Zygmunt Nowakowski. Fot. NAC

    W Londynie zmarł Zygmunt Nowakowski, pisarz, dziennikarz.

  • W Warszawie zmarł Mieczysław Orłowicz, krajoznawca, współorganizator Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego.

  • Model pierwszego sztucznego satelity Sputnika I w Narodowym Muzeum Lotnictwa i Przestrzeni Kosmicznej w Waszyngtonie. Fot. PAP/EPA

    Związek Sowiecki wystrzelił pierwszego sztucznego satelitę Ziemi – „Sputnik 1”.

  • W Moskwie rozpoczął się XIX Zjazd Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików), na którym m.in. zmieniona została nazwa partii na Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego (KPZR).

  • Prof. Stanisław Nicieja. PAP/A. Grygiel

    W Strzegomiu urodził się Stanisław Nicieja, historyk, profesor Uniwersytetu Opolskiego, w latach 1996–2002 jego rektor; kronikarz i znawca Kresów.

  • Po kapitulacji Warszawy ludność stolicy poprzez obóz w Pruszkowie wyruszyła na wielomiesięczną tułaczkę. 1944 r. Fot. PAP/CAF

    Rada Ministrów podjęła uchwałę o żałobie narodowej w związku z kapitulacją Warszawy.

  • Leonard Buczkowski. Fot. NAC

    Premiera filmu „Wierna rzeka” w reżyserii Leonarda Buczkowskiego.

  • Zbigniew Pietrzykowski. Fot. PAP/J. Uklejewski

    W Bestwince koło Bielska-Białej urodził się Zbigniew Pietrzykowski, pięściarz, trzykrotny medalista olimpijski: srebrny z Rzymu (1960) oraz brązowy z Melbourne (1956) i Tokio (1964); czterokrotny mistrz Europy. 

  • Adam Hollanek. Źródło: Wikimedia Commons

    We Lwowie urodził się Adam Hollanek, poeta, pisarz, założyciel i długoletni redaktor naczelny miesięcznika popularno-naukowego „Fantastyka”.

  • Mumia faraona Tutanchamona odkryta w 1922 r. Fot. NAC

    Brytyjski archeolog Howard Carter odkrył w Dolinie Królów grobowiec egipskiego władcy Tutanchamona.

  • Gen. Józef Haller. Fot. NAC

    Gen. Józef Haller został mianowany naczelnym wodzem Armii Polskiej we Francji.

  • W Ried im Innkreis w Austrii urodził się Ernst Kaltenbrunner, nazistowski zbrodniarz, szef Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy (RSHA); skazany przez Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze na karę śmierci i stracony.

  • Urodził się malarz Józef Jarema, brat Marii Jaremy (Jaremianki).

  • Fotografia ppłk. Mariana Drobika. Fot. PAP/R. Guz

    W Komarówce koło Radzynia urodził się Marian Drobik, ps. Dzięcioł, podpułkownik WP, szef II Oddziału Komendy Głównej AK w latach 1942–1943; aresztowany przez gestapo i zamordowany w niewyjaśnionych okolicznościach.

  • W Piqua w stanie Kansas urodził się Buster Keaton, aktor, jeden z najbardziej znanych komików kina niemego, reżyser, scenarzysta; twórca m.in. filmu „Generał”, w którym zagrał główna rolę; w 1960 r. nagrodzony Oscarem.

  • W Baku urodził się Richard Sorge, niemiecki komunista, agent wywiadu sowieckiego; w latach 30. „pod przykryciem” niemieckiego dziennikarza i członka NSDAP był szefem siatki wywiadowczej na terenie Japonii; zdobył m.in. informację o dacie niemieckiego ataku na ZSRS; aresztowany przez Japończyków w 1941 r.; powieszony w 1944 r. w Tokio.

  • Józef Beck. Fot. NAC

    W Warszawie urodził się Józef Beck, legionista, członek POW, pułkownik WP, jeden z najbliższych współpracowników marszałka Józefa Piłsudskiego; w latach 1932–1939 minister spraw zagranicznych RP.

  • Plakat reklamowy Orient Expressu. Źródło: Wikimedia Commons

    W pierwszą podróż wyruszył „Orient Express”, luksusowy pociąg kursujący na trasie Paryż-Stambuł.

  • We Lwowie Sejm Krajowy dla Galicji uchwalił jedną z pierwszych na świecie ustaw o ochronie gatunkowej zwierząt; uchwalony akt prawny dotyczył ochrony świstaka i kozicy w Tatrach.

  • Turcja wypowiedziała wojnę Rosji – początek wojny krymskiej.

  • Urodził się Bruno Bielawski, dziennikarz, pisarz i poeta związany z „Gazetą Lwowską”, od 1859 r. pierwszy redaktor czasopisma „Dzwonek: pismo dla ludu”.

  • Jan Dekert. Źródło: CBN Polona

    W Warszawie zmarł Jan Dekert, kupiec, prezydent Starej Warszawy (1789); w okresie Sejmu Wielkiego walczył o prawa mieszczan; przywódca tzw. czarnej procesji w 1789 r.

  • Franciszek Karpiński. Źródło: CBN Polona

    W Hołoskowie na Pokuciu urodził się Franciszek Karpiński, poeta, czołowy liryk polskiego sentymentalizmu.

  • W warszawskiej katedrze odbyła się królewska koronacja Stanisława Leszczyńskiego i jego żony Katarzyny z Opalińskich.

  • We Lwowie zmarł Józef Bartłomiej Zimorowic, poeta, satyryk, autor dzieł historycznych; burmistrz Lwowa.

  • W Amsterdamie zmarł Rembrandt, właściwie Rembrandt Harmenszoon van Rijn, wybitny holenderski malarz, rysownik i grafik; do jego najbardziej znanych obrazów należą „Lekcja anatomii doktora Tulpa”, „Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem”, „Wymarsz strzelców”, „Wieczerza w Emaus”, „Jeździec polski”.

  • W Rzeczypospolitej wprowadzono obowiązujący do dziś kalendarz gregoriański.

  • W Wittenberdze urodził się Lucas Cranach Młodszy, niemiecki malarz, grafik.

  • W Łowiczu zmarł Jakub z Sienna, arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski od 1474 r.