9 GRUDNIA

• 1914 / 111 lat

  Urodził się Ferdynand Machay, ksiądz katolicki zamordowany w niemieckim obozie w Nowym Wiśniczu krótko po rozpoczęciu wojny. Od 2004 r. jest kandydatem na ołtarze (proces beatyfikacyjny rozpoczął bp Wiktor Skworc). Machay został aresztowany przez władze niemieckie we wrześniu 1939 r. w tarnowskim szpitalu, gdzie posługiwał jako kapelan. Kilka miesięcy później, po ucieczce jednego z więźniów obozu w Nowym Wiśniczu, znalazł się w grupie osób zabitych przez Niemców.

• 1759 / 266 lat

  Zmarł Jan Baptysta Cocchi, pochodzący z Włoch architekt, który w uznaniu swych dokonań został uznany za toruńskiego mieszczanina i wybrany tam na rajcę. Zaprojektował m.in. pałace biskupie w Płocku i Włocławku, kościół w Brdowie, zaś w Toruniu kilka patrycjuszowskich pałaców w okolicy rynku. Nadał też barokowy wystrój salom tamtejszego ratusza.

• 2008 / 17 lat

  W Warszawie zmarł Władysław Ślesicki, reżyser oraz scenarzysta filmów dokumentalnych i fabularnych, m.in. „W pustyni i w puszczy” (1973).

• 2007 / 18 lat

  Zmarł Ryszard Reiff, w grudniu 1981 r. jedyny członek rady Państwa, który odmówił podpisania dekretu o wprowadzenia stanu wojennego. Był współzałożycielem Stowarzyszenia „Pax” i w czasach PRL reprezentował je w Sejmie. Po upadku komunizmu został senatorem z listy Komitetu Obywatelskiego Solidarność (1989–1991) i przewodniczył Związkowi Sybiraków (do 2006 r).

• 2001 / 24 lata

  Zmarła Józefina Pellegrini, aktorka, piosenkarka i wróżka, występowała w warszawskich teatrach.

• 1997 / 28 lat

  Rada Języka Polskiego przyjęła uchwałę, zgodnie z którą imiesłowy przymiotnikowe z partykułą „nie” piszemy zawsze łącznie.

• 1993 / 32 lata

  Premiera filmu „Dwa księżyce” w reżyserii Andrzeja Barańskiego.

• 1990 / 35 lat

  Odbyła się druga tura wyborów prezydenckich. Wzięło w niej udział 53,39 proc. uprawnionych do głosownia obywateli (14,65 mln). Lecha Wałęsę poparło 74, 25 proc. głosujących (10 622 696), natomiast Stanisława Tymińskiego 25,75 proc. (3 683 098). Ponad 344 tys. wyborców oddało nieważne głosy.

• 1988 / 37 lat

  Na zaproszenie prezydenta Francois Mitteranda Lech Wałęsa rozpoczął wizytę we Francji, towarzyszyli mu Bronisław Geremek i Andrzej Wielowieyski; była to pierwsza zagraniczna wizyta Wałęsy od 1981 r. 

• 1985 / 40 lat

  W Warszawie zmarł Ireneusz Iredyński, pisarz, dramaturg.

• 1984 / 41 lat

  Zmarł Leszek Prorok, prozaik, eseista, autor utworów scenicznych, powieści i opowiadań.

• 1980 / 45 lat

  Erupcja ropy i gazu ziemnego w Karlinie (Zachodniopomorskie), której efektem był pożar szybu naftowego. Przez 32 dni ponad 1000 osób walczyło z żywiołem. Tamtejsze złoża ropy naftowej okazały się mniejsze niż oczekiwano.

• 1960 / 65 lat

  Premiera pierwszego odcinka brytyjskiego serialu „Coronation Street”. To najdłużej nadawany w Wielkiej Brytanii serial telewizyjny.

• 1957 / 68 lat

  Premiera filmu „Dwie godziny” w reżyserii Stanisława Wohla i Józefa Wyszomirskiego.

• 1956 / 69 lat

  W Łodzi w czasie ogólnopolskiego zjazdu działaczy harcerskich podjęto decyzję o reaktywowaniu rozwiązanego w 1950 r. Związku Harcerstwa Polskiego; przewodniczącym Rady Naczelnej ZHP został Aleksander Kamiński.

• 1956 / 69 lat

  Po pięciu latach funkcjonowania pod nazwą „Sekcja Piłki Nożnej Głównego Urzędu Kultury Fizycznej i Sportu” Polski Związek Piłki Nożnej powrócił do swojej tradycyjnej, używanej od 1919 roku nazwy.

• 1950 / 75 lat

  W Warszawie w gruzach domu przy ul. Nowolipki odnaleziono część archiwum Emanuela Ringelbluma – Podziemnego Archiwum Getta Warszawskiego; w 1999 r. zostało ono wpisane przez UNESCO na Listę „Pamięć Świata”, gromadzącą najważniejsze dokumenty, jakie przechowała ludzkość.

• 1946 / 79 lat

  Przed amerykańskim trybunałem w Norymberdze rozpoczął się tzw. proces lekarzy. Wśród ponad dwudziestu członków nazistowskich służb medycznych, którzy zasiedli na ławie oskarżonych był m.in. dr Karl Brandt – Główny Komisarz do spraw Zdrowia i Higieny Rzeszy.

• 1939 / 86 lat

  Prezydent RP Władysław Raczkiewicz podpisał dekret o powołaniu Rady Narodowej.

• 1939 / 86 lat

  We Lwowie NKWD aresztowało ok. dwóch tysięcy oficerów Wojska Polskiego, których później wywieziono w głąb ZSRS.

• 1937 / 88 lat

  W Warszawie zmarł Andrzej Strug, właściwie Tadeusz Gałecki, pisarz, publicysta, działacz socjalistyczny i niepodległościowy.

• 1934 / 91 lat

  W Papowie Biskupim na Pomorzu urodziła się Irena Santor, jedna z najpopularniejszych polskich piosenkarek, wykonawczyni takich przebojów jak „Embarras”, „Maleńki znak”, „Jak przygoda to tylko w Warszawie”.

• 1931 / 94 lata

  Na terenach Rzeczpospolitej Polskiej przeprowadzony został drugi Powszechny Spis Ludności.

• 1922 / 103 lata

  Zgromadzenie Narodowe wybrało na prezydenta RP Gabriela Narutowicza.

• 1919 / 106 lat

  Ignacy Jan Paderewski ustąpił z funkcji premiera.

• 1916 / 109 lat

  Rozporządzenie niemieckiego gubernatora gen. Hansa von Beselera o utworzeniu na okupowanych terenach zaboru rosyjskiego Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej, emitującej marki polskie. W niepodległej Polsce marka pozostawała prawnym środkiem płatniczym do wprowadzenia złotego w 1924 r.

• 1911 / 114 lat

  W Warszawie urodził się Stefan Żółkiewski, pisarz, teoretyk i historyk literatury, krytyk literacki, współzałożyciel Polskiej Partii Robotniczej.

• 1905 / 120 lat

  Parlament francuski uchwalił ustawę o rozdziale kościoła od państwa.

• 1905 / 120 lat

  Urodził się Dalton Trumbo, amerykański, reżyser, pisarz i scenarzysta, dwukrotny laureat Oscara; w 1947 r., powołując się na V poprawkę do Konstytucji USA, odmówił odpowiedzi na pytanie o przynależność do partii komunistycznej. W 1950 roku został z tego powodu skazany na rok więzienia, po opuszczeniu którego przez wiele lat nie mógł publikować pod własnym nazwiskiem.

• 1894 / 131 lat

  We Lwowie urodził się Adam Królikiewicz, major WP, komendant Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu; uczestnik wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. oraz kampanii polskiej 1939 r.; jeździec, brązowy medalista olimpijski (1924) w indywidualnym konkursie skoków.

• 1847 / 178 lat

  Zmarł Ludwik Dmuszewski, aktor, śpiewak, reżyser i dziennikarz.

• 1791 / 234 lata

  W Offenbach k. Frankfurtu n/Menem zmarł urodzony na Podolu Jakub Frank, przywódca oraz twórca żydowskiej sekty frankistów, cadyk, mistyk, samozwańczy prorok, astrolog i alchemik.

• 1788 / 237 lat

  Sejm Czteroletni powołał Niezależną Deputację Spraw Zagranicznych, która zastąpiła uzależniony od Rosji Departament Interesów Cudzoziemskich Rady Nieustającej.

• 1669 / 356 lat

  W Rzymie zmarł papież Klemens IX (1667–1669).

• 1594 / 431 lat

  W Sztokholmie urodził się Gustaw II Adolf z dynastii Wazów; król Szwecji w latach 1611–1632, twórca potęgi militarnej państwa szwedzkiego.

• 1592 / 433 lata

  Urodził się Krzysztof Arciszewski, organizator polskich wojsk artyleryjskich, admirał i wódz Holendrów w Brazylii.

• 1437 / 588 lat

   W Znojmie w Czechach zmarł Zygmunt Luksemburczyk, król Czech, Węgier, Włoch i Niemiec, cesarz od 1437 r.

• 1410 / 615 lat

  W Nieszawie zawarto rozejm polsko-krzyżacki, kończący wojnę z zakonem. Rozpoczęte rokowania doprowadziły dwa miesiące później do zawarcia I pokoju toruńskiego.