Kalendarz historyczny
1 października
-
W Jerozolimie zmarł Israel Gutman, członek Żydowskiej Organizacji Bojowej, uczestnik powstania w getcie warszawskim; więziony w niemieckich obozach koncentracyjnych na Majdanku, w Auschwitz i Mauthausen-Gusen; historyk Holokaustu; w 1961 r. był świadkiem w procesie jednego z autorów Holokaustu Adolfa Eichmanna.
-
W Krakowie zmarł Karol Tendera, były więzień niemieckiego obozu KL Auschwitz-Birkenau, który walczył z używanym przez niemieckie media kłamliwym określeniem „polskie obozy koncentracyjne”.
-
W miejsce Akademii Obrony Narodowej utworzono Akademię Sztuki Wojennej.
-
W Warszawie zmarł Stanisław Kociołek, działacz komunistyczny, I sekretarz KW PZPR w Warszawie (1964–1967), a następnie I sekretarz KW w Gdańsku (1967–1970); w latach 1968–1971 członek Biura Politycznego KC PZPR; wicepremier PRL od czerwca do grudnia 1970 r.; po 1989 r. sądzony za przyczynienie się do masakry robotników na Wybrzeżu w grudniu 1970 r.
-
Sejm udzielił rządowi Ewy Kopacz wotum zaufania.
-
W Baltimore zmarł Tom Clancy, autor powieści szpiegowskich i thrillerów politycznych; sławę przyniosła mu książka „Polowanie na Czerwony Październik”.
-
W Poznaniu zmarł prof. Gerard Labuda, historyk, mediewista, rektor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w latach 1962–1965, członek Polskiej Akademii Umiejętności oraz Polskiej Akademii Nauk.
-
Dziennik „Rzeczpospolita” ujawnił stenogramy rozmów polityków Platformy Obywatelskiej z przedstawicielami branży hazardowej.
-
Rozpoczęła działalność Służba Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służba Wywiadu Wojskowego w miejsce zlikwidowanych Wojskowych Służb Informacyjnych.
-
W Warszawie zmarł Zbigniew Lengren, rysownik, satyryk, karykaturzysta, autor aforyzmów i fraszek, twórca postaci Profesora Filutka, którego przygody zamieszczał przez ponad 50 lat w „Przekroju”.
-
W Sydney zakończyły się XXVII Letnie Igrzyska Olimpijskie; reprezentacja Polski zdobyła na nich 14 medali, wśród nich sześć złotych.
-
Wojska rosyjskie wkroczyły do Czeczenii – rozpoczęła się tzw. druga wojna czeczeńska.
-
W Warszawie rozpoczął się XIII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina.
-
Początek wojny domowej w Rwandzie.
-
W Warszawie rozpoczął się XII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina.
-
W Warszawie zmarł Witold Rowicki, dyrygent, pedagog, wieloletni dyrektor artystyczny Filharmonii Narodowej w Warszawie.
-
W Warszawie rozpoczął się XI Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina.
-
W Warszawie przy ul. Podwale odsłonięto pomnik Małego Powstańca.
-
Helmut Kohl, przewodniczący CDU, został kanclerzem RFN; funkcję tę sprawował do 1998 r.
-
W Londynie zmarł Adam Ciołkosz, publicysta, jeden z czołowych działaczy PPS.
-
Więzienie w Spandau opuścili skazani przez Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze niemieccy nazistowscy zbrodniarze Albert Speer i Baldur von Schirach.
-
Nigeria ogłosiła niepodległość.
-
Cypr ogłosił niepodległość.
-
W Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie odbyła się inauguracja pierwszego roku akademickiego.
-
Izba Reprezentantów Kongresu USA powołała komisję do zbadania sprawy zbrodni katyńskiej.
-
W Pekinie Mao Zedong proklamował utworzenie Chińskiej Republiki Ludowej.
-
Dekret Rady Ministrów o planowej gospodarce narodowej.
-
W Warszawie urodziła się Anna Bojarska, pisarka.
-
Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze ogłosił wyroki na zbrodniarzy wojennych III Rzeszy, których oskarżono o popełnienie czterech rodzajów zbrodni: uczestnictwo w spisku w celu popełnienia zbrodni międzynarodowej, zbrodni przeciwko pokojowi, zbrodni wojennych oraz zbrodni przeciwko ludzkości.
-
Urodził się Wiesław Wójcik, aktor, wystąpił w filmach „Człowiek z marmuru”, „Party przy świecach”, „Kornblumenblau”, a także w serialu „Z biegiem lat, z biegiem dni …”.
-
II wojna światowa: Wojska amerykańskie wkroczyły do Neapolu.
-
W Wieniawce koło Trembowli urodził się Franciszek Trzeciak, aktor, reżyser.
-
W niemieckim obozie koncentracyjnym Dachau zmarł z wycieńczenia ksiądz Antoni Rewera; profesor Seminarium Duchownego w Sandomierzu, duszpasterz; beatyfikowany w 1999 r. przez papieża Jana Pawła II.
-
Niemieckie władze okupacyjne otworzyły w warszawskiej Zachęcie Dom Niemieckiej Kultury (Haus der deutschen Kultur).
-
W Wilnie Niemcy rozpoczęli trwającą do grudnia 1942 r. akcję eksterminacyjną, w czasie której zamordowano około 33,5 tys. Żydów.
-
Kampania polska: zgrupowanie gen. Wilhelma Orlik-Ruckemanna zostało rozbite przez wojska sowieckie w bitwie pod Wytycznem.
-
Kampania polska: w Grand Hotelu w Sopocie kmdr Marian Majewski i kpt. Antoni Kasztelan podpisali akt kapitulacji Rejonu Umocnionego Hel.
-
W Krasnymstawie urodził się Andrzej Paczkowski, historyk, badacz najnowszych dziejów Polski; członek Kolegium IPN (1999–2011), przewodniczący Rady IPN (2011–2012); w latach 1974–1995 prezes Polskiego Związku Alpinizmu.
-
Wojska niemieckie wkroczyły do Czechosłowacji, zajmując tzw. Kraj Sudecki.
-
Rząd Czechosłowacji przyjął polskie ultimatum dotyczące odstąpienia części Śląska Cieszyńskiego, tzw. Zaolzia.
-
W stoczni Cowes w Anglii zwodowany został niszczyciel ORP „Błyskawica”.
-
W Lille urodził się Philippe Noiret, francuski aktor, znany m.in. z filmów „Wielkie żarcie”, „Skorumpowani” i „Cinema Paradiso”.
-
W Limerick urodził się Richard Harris, irlandzki aktor, wystąpił w filmach „Bohaterowie Telemarku”, „Człowiek zwany Koniem”, „Cromwell”, „Bez przebaczenia”, „Gladiator” oraz „Harry Potter i Kamień Filozoficzny”.
-
W Warszawie zmarł Stanisław Noakowski, architekt, malarz, historyk sztuki, profesor Politechniki Warszawskiej.
-
W Plains w stanie Georgia urodził się Jimmy Carter, działacz Partii Demokratycznej; prezydent USA w latach 1977–1981; laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 2002 r.
-
W Myślenicach urodziła się Stanisława Przybyszewska, autorka dramatów historycznych związanych z historią rewolucji francuskiej, m.in. „Sprawy Dantona”, malarka.
-
W wielkopolskiej wsi Polonisz urodziła się Stefania Sempołowska, działaczka społeczna i oświatowa, pedagog, publicystka, pisarka.
-
W Warszawie ukazał się pierwszy numer „Tygodnika Ilustrowanego”.
-
Na Uniwersytecie Wileńskim powstało tajne Towarzystwo Filomatów, którego założycielami byli m.in. Józef Jeżowski, Tomasz Zan, Adam Mickiewicz i Jan Czeczot.
-
Rodzina Chopinów przeprowadziła się z Żelazowej Woli do Warszawy.
-
W Warszawie została założona Szkoła Prawa Księstwa Warszawskiego, w 1816 roku wcielona do Uniwersytetu Warszawskiego.
-
W Warszawie założono tajne Towarzystwo Republikanów Polskich; jego członkowie za swego przywódcę uznawali Tadeusza Kościuszkę.
-
W Wiedniu urodził się Karol VI Habsburg, cesarz, król Czech i Węgier, arcyksiążę Austrii, panujący w latach 1711–1740.
-
W Paryżu zmarł Pierre Corneille, francuski poeta i dramaturg, członek Akademii Francuskiej, autor tragikomedii „Cyd”.
-
Na pokładzie statku Mary and Margaret przybyło do kolonii Jamestown w Wirginii pięciu pierwszych polskich imigrantów do Ameryki Północnej.
-
Doradca króla Władysława Łokietka Jan Grot został mianowany biskupem krakowskim.
-
Biskup Narni Jan wybrany został papieżem, przyjął imię Jana XIII (965–972).
