Kalendarz historyczny
10 stycznia
-
W Warszawie zmarł Zbigniew Messner, ekonomista, polityk; profesor Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Katowicach, od 1975 do 1982 r. jej rektor; członek PZPR, premier PRL w latach 1985–1988.
-
W Toruniu zmarła gen. Elżbieta Zawacka, kurierka i emisariuszka KG ZWZ-AK, jedyna kobieta wśród cichociemnych. Po wojnie więziona przez władze komunistyczne.
-
W Warszawie zmarł Ryszard Parulski, szermierz i działacz sportowy, mistrz świata we florecie w 1961 r.
-
W Nowym Jorku zmarł David Bowie – brytyjski muzyk, aktor, performer, ikona mody, autor „Heroes”, „Young Americans” i „Let’s Dance”.
-
Sejm powołał Sławomira Skrzypka na prezesa Narodowego Banku Polskiego; zastąpił on na tym stanowisku prof. Leszka Balcerowicza.
-
Sejm powołał komisję śledczą w sprawie „afery Rywina”; jej przewodniczącym został Tomasz Nałęcz z Unii Pracy.
-
W Warszawie zmarł Juliusz Żuławski, pisarz, tłumacz, dwukrotny prezes polskiego PEN-Clubu, taternik.
-
W Słupsku po meczu koszykówki między Czarnymi Słupsk a AZS Zagas Koszalin doszło do kilkudniowych starć kibiców z policją. Ich bezpośrednią przyczyną była śmierć 14-letniego kibica Czarnych, Przemka Czai na skutek pobicia przez jednego z funkcjonariuszy.
-
Na szycie NATO w Brukseli przyjęto program „Partnerstwo dla pokoju”.
-
We Wrocławiu zmarł Stefan Inglot, historyk działacz ruchu spółdzielczego i ludowego.
-
W Londynie zmarł Adam Aston, właściwie Adolf Loewinsohn, aktor, wokalista; wykonawca piosenek „Warszawo, moja Warszawo”, „Ach, jak przyjemnie”, „Dlaczego właśnie dziś” i „Jak trudno zapomnieć”.
-
Premiera filmu „Niebieski” w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego, pierwszej części tryptyku „Trzy kolory”.
-
Premiera filmu „Przypadek” w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego.
-
W Warszawie zorganizowany został konspiracyjny II Zjazd Niezależnego Zrzeszenia Studentów (NZS).
-
W Pradze zmarł Jaroslav Seifert, czeski poeta, sygnatariusz Karty 77, laureat Literackiej Nagrody Nobla w roku 1984.
-
Stan wojenny: w całym kraju przywrócone zostały połączenia telefoniczne. Rozmowy oficjalnie podsłuchiwano, po wykręceniu numeru dzwoniący słyszał komunikat: „Rozmowa kontrolowana”.
-
W Białymstoku urodził się Tomasz Bagiński, rysownik, animator, reżyser; w 2003 r. nominowany do Oscara w kategorii krótki film animowany za „Katedrę”; autor animacji o tematyce historycznej, m.in. „Animowanej historii Polski” i filmów na 600-lecie bitwy pod Grunwaldem.
-
W Radomiu urodził się Maciej Skorża, trener piłkarski, zdobywca trzech tytułów Mistrza Polski (dwukrotnie z Wisłą Kraków i raz z Lechem Poznań), i trzech Pucharów Polski.
-
W Paryżu zmarła Coco Chanel (właśc. Gabrielle Bonheur Chanel), projektantka i kreatorka mody, autorka perfum „Chanel No. 5”, pomysłodawczyni fryzury „na pazia” i prostej sukienki tzw. „małej czarnej.
-
W Gdyni zmarł gen. Ignacy Oziewicz, w czasie kampanii polskiej 1939 r. dowódca 29 Dywizji Piechoty, w latach 1941–1942 zastępca komendanta głównego Narodowej Organizacji Wojskowej; komendant Narodowych Sił Zbrojnych (1942–1943).
-
Rozkazem ministra obrony narodowej utworzona została Wojskowa Służba Wewnętrzna (WSW), w miejsce zlikwidowanego Głównego Zarządu Informacji.
-
W Londynie zmarł Władysław Studnicki, polityk, publicysta, działacz niepodległościowy, zesłany na Syberię przez władze carskie; przywódca proniemieckiego Klubu Państwowców Polskich (1916), członek Tymczasowej Rady Stanu (1917–1918); w okresie II RP związany z dziennikiem wileńskich konserwatystów „Słowo”; w czasie II wojny światowej zwolennik porozumienia z Niemcami.
-
W Warszawie urodził się Wiktor Zborowski, aktor, znany m.in. z roli Moryca Habera w „C.K. Dezerterach” Janusza Majewskiego oraz Longinusa Podbipięty w „Ogniem i mieczem” Jerzego Hoffmana.
-
W Rzymie zmarł Sincair Lewis, pisarz i dramaturg amerykański, laureat Literackiej Nagrody Nobla w 1931 roku. W roku 1950 odmówił przyjęcia Nagrody Pulitzera za powieść „Arrowsmith”.
-
W Londynie otwarto pierwsze Zgromadzenie Ogólne ONZ – wzięły w nim udział delegacje 51 państw.
-
W Krakowie urodził się Robert Gadocha, piłkarz, w latach 70. jeden z najlepszych skrzydłowych świata; zdobył złoty medal olimpijski w Monachium (1972) i brązowy medal mistrzostw świata w RFN (1974); w drużynie narodowej zagrał 62 razy, strzelając 16 bramek; w latach 1967–1975 zawodnik Legii Warszawa, następnie m.in. FC Nantes.
-
W Londynie urodził się Rod Stewart, jeden z najpopularniejszych wokalistów rockowych i popowych; do jego największych przebojów należą „You're in My Heart”, „Young Turks”, „Downtown Train”, „Angel”, „Sailing”, „Do Ya Think I'm Sexy”, „Tonight's the Night”, „Baby Jane”, „Rhythm of My Heart”, „Forever Young”.
-
W okupowanej Warszawie zespoły Organizacji Małego Sabotażu „Wawer” zamazały ok. 250 tablic z niemieckimi nazwami ulic i rozrzuciły 40 tys. ulotek z tekstem noworocznego przemówienia prezydenta RP Władysława Raczkiewicza.
-
W Warszawie urodził się Grzegorz Kowalski, rzeźbiarz, performer, pedagog, eseista, krytyk sztuki.
-
Niemiecki Volksdeutscher Selbstschutz dokonał ostatniej masowej egzekucji w lesie Barbarka pod Toruniem. Od 28 października 1939 roku zamordowano tam 600–1200 przedstawicieli polskiej inteligencji oraz elit gospodarczych i politycznych z Torunia i okolic.
-
W Warszawie urodził się Maciej Rayzacher, aktor; w okresie PRL działacz Komitetu Obrony Robotników i KSS KOR; internowany w stanie wojennym.
-
W Koprzywnicy pod Sandomierzem urodził się Jan Pieszczachowicz, krytyk literacki, publicysta, animator życia krakowskiego literackiego w latach PRL.
-
W Stanisławowie urodził się Kazimierz Trampisz, piłkarz, trener, reprezentant Polski, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Helsinkach, dwukrotny mistrz Polski z Polonią Bytom.
-
W Berlinie odbyła się premiera filmu „Metropolis” w reżyserii Fritza Langa.
-
W Łucku na Wołyniu urodził się Florian Siwicki, działacz komunistyczny, generał LWP; w 1968 r. dowodził 2 Armią WP uczestniczącą w interwencji Układu Warszawskiego w Czechosłowacji; członek WRON (1981–1983), jeden z głównych autorów stanu wojennego; minister obrony narodowej (1983–1990), członek Biura Politycznego KC PZPR (1986–1990).
-
W Ciechanowie urodził się Tadeusz Jastrzębowski, aktor teatralny i filmowy, działacz społeczny, wieloletni członek władz Związku Artystów Scen Polskich.
-
W Wilnie zmarł Antoni Wiwulski, rzeźbiarz, architekt; twórca m.in. Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie i pomnika Trzech Krzyży w Wilnie.
-
Naczelnik Państwa Józef Piłsudski wydał dekret o obowiązkowym ubezpieczeniu pracowników na wypadek choroby.
-
W Dubravce pod Bratysławą urodził się Gustav Husak, słowacki działacz komunistyczny; sekretarz generalny KC KPCz (1969–1987), prezydent Czechosłowacji w latach 1975–1989.
-
W Warszawie urodziła się Wanda Żółkiewska, pisarka, autorka książek dla dzieci i młodzieży, m.in. powieści „Ślady rysich pazurów” (1965).
-
W Warszawie urodził się Seweryn Pollak, filolog, poeta i tłumacz.
-
W Varese (Włochy) urodził się Leon Rzewuski, poeta i kompozytor, żołnierz kampanii 1939, autor muzyki m.in. do „Walczyka Warszawy” oraz „Tramwajem do Nowej Huty”.
-
Krakowskie czasopismo „Życie” opublikowało esej Stanisława Przybyszewskiego „Confiteor”, uznany wkrótce za manifest polskiego modernizmu.
-
W Kałużycach k. Mińska urodził się Melchior Wańkowicz, mistrz szlacheckiej gawędy, klasyk reportażu, autor m.in. książek „Na tropach Smętka”, „Monte Cassino”, „Hubalczycy” i „Ziele na kraterze”.
-
We Lwowie zmarł Karol Szajnocha, historyk, publicysta, pisarz, działacz niepodległościowy; autor m.in. dzieła „Jadwiga i Jagiełło”.
-
W Warszawie urodziła się Elżbieta Jaraczewska (z domu Krasińska), powieściopisarka, autorka umoralniających bajek dla dzieci.
-
Król Stanisław August powołał Komisje Menniczą, której zadaniem było wzniesienie mennicy królewskiej i opracowanie projektu nowego systemu monetarnego.
-
Na zamku w Lublinie rozpoczęły się obrady sejmu koronnego poprzedzające zawarcie unii polsko-litewskiej.