Kalendarz historyczny
18 czerwca
-
W Łucku urodził się Szymon Szurmiej, aktor, reżyser, scenarzysta, działacz organizacji żydowskich; dyrektor naczelny i artystyczny Teatru Żydowskiego w Warszawie (1969–2014).
-
W Zakopanem urodził się Stanisław Marusarz, wszechstronny narciarz, czterokrotny uczestnik igrzysk olimpijskich, wicemistrz świata w skokach narciarskich w 1938 r.; w czasie II wojny światowej kurier tatrzański, aresztowany przez gestapo w 1940 r., uciekł z więzienia przy ul. Montelupich w Krakowie i przedostał się na Węgry.
-
Na hiszpańskiej wyspie Lanzarote zmarł Jose Saramago, portugalski pisarz, autor powieści „Baltazar i Blimunda”, „Historia oblężenia Lizbony” i „Miasto ślepców”; laureat literackiej Nagrody Nobla (1998).
-
W Krakowie zmarła Halina Gryglaszewska, aktorka teatralna i filmowa, reżyser teatralny, profesor PWST w Krakowie.
-
Sejm RP przyjął uchwałę potępiającą totalitarny system komunistyczny.
-
Prezydent Aleksander Kwaśniewski podpisał ustawę lustracyjną uchwaloną przez Sejm w kwietniu 1997 roku; ustawa weszła w życie 1 sierpnia 1997 roku.
-
Rozpoczęła działalność pierwsza polska sieć analogowej telefonii komórkowej PTK Centertel.
-
W Warszawie zmarł Janusz Kruk, muzyk, wokalista, kompozytor, lider zespołu 2 plus 1.
-
W Warszawie zmarł Henryk Leliwa-Roycewicz, pułkownik WP, jeździec, wicemistrz olimpijski w WKKW z Berlina (1936); uczestnik kampanii 1939 r.; żołnierz Armii Krajowej, w czasie Powstania Warszawskiego dowódca batalionu „Kiliński”.
-
Odbyła się druga tura wyborów parlamentarnych; do urn wyborczych udało się 25 proc. uprawnionych do głosowania; ostatecznie kandydaci Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” zdobyli w czerwcowych wyborach wszystkie spośród 161 mandatów, które mogli uzyskać w Sejmie oraz 99 mandatów na 100 w Senacie; łącznie 260 miejsc w 560 osobowym Zgromadzeniu Narodowym.
-
W Wiedniu USA i Związek Sowiecki podpisały układ rozbrojeniowy SALT II.
-
Na Mistrzostwach Świata w Piłce Nożnej rozgrywanych w Argentynie Polska pokonała Peru 1:0.
-
W Warszawie tragiczną śmiercią zmarł Jerzy Zawieyski, pisarz, dramaturg, publicysta i działacz katolicki związany ze środowiskiem „Tygodnika Powszechnego”, współzałożyciel i prezes Klubu Inteligencji Katolickiej, poseł na Sejm oraz wieloletni członek Rady Państwa.
-
W Krakowie urodził się Jan Rokita, działacz opozycji antykomunistycznej, przewodniczący NZS na UJ (1980–1982), członek NSZZ „S”; w stanie wojennym internowany; uczestnik Ruchu „Wolność i Pokój”; od 1988 r. w Komitecie Obywatelskim; uczestnik obrad Okrągłego Stołu; poseł na Sejm w latach 1989–2007; wiceprzewodniczący OKP (1989–1991) i przewodniczący sejmowej Komisji Nadzwyczajnej do Zbadania Działalności MSW; w rządzie Hanny Suchockiej minister szef Urzędu Rady Ministrów; członek Unii Demokratycznej i Unii Wolności, następnie Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego (prezes SKL 2000–2001) i Platformy Obywatelskiej; przewodniczący klubu parlamentarnego PO (2003–2005).
-
W Warszawie zmarł Aleksander Zelwerowicz, aktor, reżyser teatralny, pedagog; związany przez wiele lat z Teatrem Polskim w Warszawie; zagrał m.in. w filmach „Rok 1863”, „Księżna Łowicka”, „Serce matki”; dyrektor teatrów w Łodzi, Warszawie i w Wilnie.
-
Premier Józef Cyrankiewicz ogłosił zasady Narodowej Pożyczki Rozwoju Sił Polski.
-
W Warszawie urodził się Jarosław Kaczyński, prawnik, działacz opozycji antykomunistycznej, redaktor naczelny „Tygodnika Solidarność” (1989–1991), parlamentarzysta, szef Kancelarii Prezydenta RP (1990–1991), premier RP w latach 2006–2007; prezes Porozumienia Centrum (1990–1998); współzałożyciel i od 2003 r. prezes partii Prawo i Sprawiedliwość, która w 2015 r. zwyciężyła w wyborach parlamentarnych.
-
W Warszawie urodził się Lech Kaczyński, prawnik, działacz opozycji demokratycznej, I wiceprzewodniczący NSZZ „Solidarność” (1990–1991), parlamentarzysta, minister stanu ds. bezpieczeństwa narodowego w Kancelarii Prezydenta RP (1991), prezes NIK (1992–1995), minister sprawiedliwości (2000–2001); współzałożyciel i prezes partii Prawo i Sprawiedliwość (2001–2003); prezydent Warszawy (2002–2005), współtwórca Muzeum Powstania Warszawskiego; w 2005 r. wybrany na urząd Prezydenta RP. Zginął 10 kwietnia 2010 r. w katastrofie samolotu pod Smoleńskiem, którym udawał się na uroczystości 70. rocznicy zbrodni katyńskiej; wraz z nim zginęła jego żona i 94 pasażerów, w tym wielu przedstawicieli polskich elit politycznych, wojskowych i kościelnych oraz środowisk pielęgnujących pamięć o zbrodni katyńskiej.
-
W Moskwie rozpoczął się proces przywódców Polskiego Państwa Podziemnego, podstępnie aresztowanych przez NKWD.
-
W nocy z 18 na 19 czerwca w pobliżu wioski Horni Moštenice pod Přerovem pochodzący ze Słowacji żołnierze czechosłowackich sił zbrojnych zamordowali 265 Niemców spiskich; wśród ofiar było 120 kobiet i 74 dzieci.
-
W prawosławnym kościele św. Cyryla i Metodego w Pradze otoczeni przez oddziały SS zginęli czescy spadochroniarze, którzy przeprowadzili zamach na Reinharda Heydricha, szefa Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy i zastępcę protektora Czech i Moraw.
-
W Liverpoolu urodził się Paul McCartney – muzyk, kompozytor i gitarzysta zespołu The Beatles; po jego rozpadzie kontynuował karierę w zespole Wings; a później jako artysta solowy.
-
W Zaklikowie na Lubelszczyźnie urodził się Leszek Długosz, aktor, literat, kompozytor.
-
Generalny gubernator Hans Frank wydał rozporządzenie o wznowieniu działalności szkół podstawowych i zawodowych z bardzo ograniczonym programem nauczania.
-
W wyniku niemieckiego bombardowania stacji kolejowej w Thouars we francuskiej Akwitanii zginęło i zmarło z ran 36 polskich żołnierzy, w tym 28 oficerów.
-
Gen. Charles de Gaulle na antenie radia BBC wygłosił apel do Francuzów o kontynuowanie walki z Niemcami: „Cokolwiek się stanie, płomień francuskiego oporu nie powinien zgasnąć i nie zgaśnie” – mówił de Gaulle.
-
W Warszawie prezydent Ignacy Mościcki otworzył nowy gmach Muzeum Narodowego, zaprojektowany przez Tadeusza Tołwińskiego i Antoniego Dygata.
-
W Warszawie zmarł Stanisław Car, prawnik, polityk obozu piłsudczykowskiego, jeden z przywódców BBWR, współtwórca Konstytucji kwietniowej, marszałek Sejmu (1935–1938).
-
W Londynie podpisany został brytyjsko-niemiecki układ morski; Niemcy mogły zbudować flotę wojenną wielkości 35 proc. floty brytyjskiej, liczba niemieckich okrętów podwodnych mogła być równa liczbie okrętów brytyjskich; układ przekreślał kolejne ograniczenia wprowadzone przez Traktat Wersalski dotyczące zbrojeń Niemiec.
-
W Chybiu koło Cieszyna urodził się Henryk Machalica, aktor, występował w Teatrze Narodowym, a także na innych warszawskich scenach: w Teatrze Dramatycznym, Powszechnym, Polskim, Ochoty i Ateneum; znany m.in. z serialu „Złotopolscy”, zagrał również w filmach „Pensja pani Latter”, „Wilczyca”, „Wierna rzeka”.
-
W Duesseldorfie urodził się Juergen Habermas, filozof, socjolog.
-
W Arktyce zaginął Roald Amundsen, norweski badacz polarny, który jako pierwszy człowiek stanął na biegunie południowym.
-
Początek kilkudniowych walk robotników z rosyjskim wojskiem i kozakami w Łodzi. Łącznie w wyniku starć trwających do 23 czerwca w mieście zginęło około 160 osób, a kilkakrotnie więcej zostało rannych.
-
W Jaworowie w województwie lwowskim urodził się Władysław Langner, generał WP, w czasie kampanii 1939 r. dowodził odcinkiem „Węgry” w Armii „Karpaty”, a następnie obroną Lwowa.
-
W Kenderes na Węgrzech urodził się Miklos Horthy, admirał, dowódca floty austro-węgierskiej (1918); w latach 1920–1944 jako regent sprawował faktyczną władzę dyktatorską na Węgrzech.
-
Car Aleksander II wydał ukaz ustanawiający w Królestwie Polskim Radę Stanu oraz samorząd gubernialny i powiatowy.
-
Pod Waterloo Napoleon Bonaparte pokonany został przez połączone siły angielsko-pruskie księcia Wellingtona i marszałka Gebharda von Bluechera; cztery dni później cesarz Napoleon ponownie abdykował.
-
Pod Zieleńcami wojska polskie dowodzone przez ks. Józefa Poniatowskiego pokonały wojska rosyjskie; dla uczczenia zwycięstwa król Stanisław August Poniatowski ustanowił Order Wojenny Virtuti Militari – najwyższe polskie odznaczenie wojskowe.
-
Król Henryk Walezy na wieść o śmierci brata – Karola IX, króla Francji – potajemnie opuścił Polskę, aby objąć tron francuski.
-
W Rzymie Fryderyk I Barbarossa koronowany został na cesarza.