Kalendarz historyczny
3 listopada
-
W Warszawie zmarł Jan Ignacy Niecisław Baudouin de Courtenay, językoznawca; w 1922 r. wysunięty przez mniejszości narodowe, jako kandydat w wyborach prezydenta RP.
-
W Poznaniu powstała niemiecka organizacja nacjonalistyczna Deutscher Ostmarkenverein, nazywana Hakatą (od nazwisk organizatorów: Hansemann, Kennemann i Tiedemann); jej celem była germanizacja polskich ziem w zaborze pruskim.
-
W Taillet we Francji zmarła Joanna Bruzdowicz-Tittel, polska kompozytorka, pianistka i krytyk muzyczny.
-
W Nowym Jorku otwarto wieżowiec 1 World Trade Center zbudowany w miejscu bliźniaczych wież WTC zniszczonych w wyniku zamachu terrorystycznego z 11 września 2001 r.
-
Na cmentarzu w podwarszawskich Laskach odbył się pogrzeb Tadeusza Mazowieckiego, działacza opozycji demokratycznej, redaktora naczelnego „Tygodnika Solidarność”; pierwszego po II wojnie światowej niekomunistycznego premiera w Polsce (1989–1991).
-
W Chorzowie zmarł Gerard Cieślik, piłkarz; zawodnik Ruchu Chorzów (1948–59); w I lidzie rozegrał 237 spotkań, zdobywając 167 goli; w reprezentacji Polski zagrał 45 razy, strzelając 27 bramek.
-
Zmarł Wojciech Mazurkiewicz, dziennikarz, poeta, autor skeczy radiowych, programów telewizyjnych i estradowych.
-
W Warszawie zmarł Roman Wilhelmi, aktor, znany m.in. z ról w serialach „Czterej pancerni i pies”, „Alternatywy 4”, „Kariera Nikodema Dyzmy” oraz filmach „Zaklęte rewiry”, „Widziadło”, „Ćma”.
-
W Warszawie odbył się pogrzeb księdza Jerzego Popiełuszki, zamordowanego przez funkcjonariuszy IV departamentu MSW; w pogrzebie wzięło udział ponad 600 tys. wiernych oraz blisko tysiąc księży, mszy żałobnej przewodniczył prymas Józef Glemp; ksiądz Popiełuszko pochowany został przy kościele św. Stanisława Kostki na warszawskim Żoliborzu.
-
W katastrofie kolejowej w Juliance koło Częstochowy zginęło 25 osób, a ponad 60 zostało rannych.
-
Zmarł Władysław Jan Grabski (syn Władysława Grabskiego), polski pisarz, publicysta i poeta.
-
W Gostyniu urodził się Andrzej Juskowiak, piłkarz, reprezentant Polski, zdobywca srebrnego medalu olimpijskiego i tytułu króla strzelców na igrzyskach w Barcelonie (1992); zawodnik m.in. Lecha Poznań, Sportingu Lizbona, Borussii Moenchengladbach i VfL Wolfsburg.
-
Premiera filmu „Awantura o Basię” w reżyserii Marii Kaniewskiej.
-
W Cuthbert w stanie Georgia urodził się Larry Holmes, amerykański bokser, najdłużej panujący mistrz kategorii ciężkiej (1978–1985); ostatnią walkę stoczył mając 53 lata; jego ringowy bilans to 69 wygranych i sześć porażek.
-
KC PPR i CKW PPS na wspólnym posiedzeniu podjęły decyzję o zwołaniu kongresu zjednoczeniowego i przyjęły projekt statutu partii.
-
W Łodzi urodził się Jacek Koprowicz, reżyser i scenarzysta filmowy.
-
Ukazał się pierwszy numer „Stolicy”, warszawskiego tygodnika ilustrowanego.
-
W ramach tzw. akcji „Erntefest” („Dożynki”) Niemcy zamordowali około 42 tys. Żydów z dystryktu lubelskiego; ponad 18 tys. z nich zginęło w obozie koncentracyjnym na Majdanku.
-
Główna Kwatera Harcerzy „Pasieka” podjęła decyzję o podziale Szarych Szeregów na trzy grupy wiekowe: chłopców w wieku 12–14 lat, tzw. Zawiszaków, szkolono w ratownictwie i łączności; starsi, w wieku 15–17 lat, tworzyli Bojowe Szkoły (BS), w których prowadzono szkolenie wojskowe oraz przygotowywano do służby w oddziałach rozpoznawczych, zwiadowczych i łączności, harcerze BS brali udział w akcjach Organizacji Małego Sabotażu Wawer; młodzież powyżej 18 lat tworzyła Grupy Szturmowe (GSz) pełniące służbę dywersyjną.
-
W lasach piaśnickich koło Wejherowa Niemcy rozstrzelali co najmniej 82 Polaków.
-
Rozpoczęła się emisja pierwszej polskiej powieści radiowej; była nią książka „Dni powszednie państwa Kowalskich” Marii Kuncewiczowej.
-
W Rudzie Śląskiej urodził się Ernest Pohl, piłkarz, zawodnik m.in. Górnika Zabrze i Legii Warszawa; najskuteczniejszy strzelec w historii ekstraklasy z dorobkiem 186 goli; w latach 1955–1964 wystąpił w 46 meczach reprezentacji Polski, w których zdobył 39 goli.
-
W Kniażach koło Stanisławowa urodził się Zbigniew Cybulski, aktor, w historii polskiego kina zapisał się rolami w filmach „Popiół i diament” Andrzeja Wajdy, „Salto” Tadeusza Konwickiego, „Do widzenia, do jutra” i „Jowita” Janusza Morgensterna, „Rękopis znaleziony w Saragossie” i „Jak być kochaną” Wojciecha Jerzego Hasa.
-
W Warszawie urodził się Andrzej Micewski, historyk, działacz katolicki, publicysta.
-
W Warszawie zmarł Andrzej Niemojewski, pisarz, wolnomyśliciel, redaktor „Myśli Niepodległej”.
-
W Drohobyczu urodził się Maciej Dawidowski, ps. Alek, instruktor harcerski, żołnierz Szarych Szeregów, jeden z bohaterów „Kamieni na szaniec” Aleksandra Kamińskiego.
-
Urodził się Juliusz Bardach, historyk ustroju i prawa, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, członek Polskiej Akademii Nauk, autor prac z zakresu ustroju i prawa dawnej Litwy, parlamentaryzmu polskiego, historii porównawczej prawa.
-
Urodził się Stanisław Tołpa, botanik, torfoznawca, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i Wrocławskiego.
-
W Rybnej koło Krakowa urodził się Karol Hubert Rostworowski, dramatopisarz, poeta, publicysta; związany z Obozem Wielkiej Polski i Stronnictwem Narodowym.
-
W Przyłbicach koło Jaworowa urodził się Stanisław Szeptycki, dowódca III Brygady Legionów Polskich, następnie komendant Legionów; szef Sztabu Generalnego WP (1918–1919), w czasie wojny polsko-bolszewickiej dowódca Frontu Litewsko-Białoruskiego, od marca 1920 r. dowódca 4 Armii.
-
W Krakowie ukazał się pierwszy numer konserwatywnego dziennika „Czas”.
-
W Kamionce Podlaskiej urodził się Zygmunt Gloger, historyk, archeolog, etnograf, folklorysta, krajoznawca; dzieło jego życia to „Encyklopedia staropolska ilustrowana”.
-
Król Stanisław August został porwany przez grupę konfederatów barskich.
-
Król Anglii Henryk VIII Tudor został uznany przez parlament za głowę Kościoła Anglii.
-
Wojska króla Polski i Węgier Władysława III pokonały Turków w bitwie pod Aleksinacem w Serbii. Było to pierwsze starcie w jego krucjacie przeciwko Turcji.