> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz historyczny

3 marca

  • Maria Nurowska. Fot. PAP/CAF/W. Szabelski

    W Okółku na Podlasiu urodziła się Maria Nurowska, pisarka, scenarzystka, autorka m.in. powieści „Hiszpańskie oczy”,  „Rosyjski kochanek”, „Mój przyjaciel zdrajca” oraz cyklu „Panny i wdowy”.

  • Andrzej May w roli tytułowej w „Kordianie” Juliusza Słowackiego w reżyserii Tadeusza Minca w Teatrze Nowym. Łódź, 1969 r. Fot. PAP/W. Rozmysłowicz

    W Kaliszu urodził się Andrzej May, aktor teatralny i filmowy, reżyser, odtwórca m.in. ról „Czarnego” w filmie Jerzego Passendorfera „Zamach” oraz Stanisława Połanieckiego w serialu „Rodzina Połanieckich”.

  • W Gdańsku zmarł Jerzy Limon, anglista, pisarz, tłumacz, twórca, od 2014 r. dyrektor Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego. Od 1989 r. był prezesem Fundacji Theatrum Gedanense, stawiającej sobie za cel przywrócenie pamięci o obecności w Gdańsku teatru elżbietańskiego, do końca XVIII wieku.

  • W Warszawie zmarł ostatni żyjący I sekretarz KC PZPR Stanisław Kania. W Polskiej Partii Robotniczej był od 1945 r., następnie w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W latach 1952–1956 był pracownikiem Zarządu Głównego Związku Młodzieży Polskiej. Funkcję posła na Sejm PRL VI–IX kadencji sprawował w latach 1972–1989. I sekretarzem KC PZPR Stanisław Kania był od 6 września 1980 r. do 18 października 1981 r.

  • W Angers zmarł Raymond „Kopa” Kopaszewski, francuski piłkarz urodzony w rodzinie polskich imigrantów. W 1958 r. zdobył Złotą Piłkę przyznawaną przez „France Football”.

  • Wojciech Giełżyński. Fot. PAP/A. Rybczyński

    W Warszawie zmarł Wojciech Giełżyński, dziennikarz, pisarz, reporter, autor książek „Indonezja, archipelag niepokojów”, „Rewolucja w imię Augusta Sandino”, „Gra o Himalaje”, „Gdańsk. Sierpień 80”.

  • W Warszawie zmarł Jan Maj, działacz studencki i sportowy, prezes Polskiego Związku Piłki Nożnej w latach 1973-76.

  • W katastrofie kolejowej pod Szczekocinami zginęło 16 osób, a 57 zostało rannych.

  • W Warszawie zmarł Bohdan Pociej, muzykolog, krytyk muzyczny, dziennikarz radiowy, popularyzator kultury.

  • Irena Kwiatkowska. Fot.PAP/H. Rosiak

    W Skolimowie zmarła Irena Kwiatkowska, aktorka, gwiazda teatru, filmu i kabaretu; na trwałe wpisała się w pamięć widzów rolami w serialach „Wojna domowa” i „Czterdziestolatek”, a także w filmach „Hallo szpicbródka”, „Lata dwudzieste, lata trzydzieste”; występowała w kabaretach Szpak, Dudek i telewizyjnym Kabarecie Starszych Panów.

  • Papież Benedykt XVI mianował metropolitą warszawskim biskupa Kazimierza Nycza.

  • Krzysztof Kołbasiuk. Fot. PAP/R. Pietruszka

    W Warszawie zmarł Krzysztof Kołbasiuk, aktor teatralny i filmowy, znany m.in. z roli Gniewka w serialu „Znak orła”, Łukasza Zbożnego w telewizyjnym serialu "Dom" oraz licznych kreacji aktorskich w Teatrze Polskiego Radia.

  • Leszek Moczulski. Fot. PAP/T. Walczak

    W Warszawie przed Sądem Wojewódzkim rozpoczął się proces kierownictwa Konfederacji Polski Niepodległej (KPN). Na ławie oskarżonych zasiedli: Leszek Moczulski, Krzysztof Król, Adam Słomka, Andrzej Szomański oraz Dariusz Wójcik.

  • Gen. Wojciech Jaruzelski, przebywający w Moskwie na XXVI Zjeździe KPZR, spotkał się z premierem Nikołajem Tichonowem, któremu przekazał „Informację o stanie przygotowań państwa do wprowadzenia stanu wojennego”.

  • W Warszawie urodziła się Natalia Kukulska, piosenkarka, wykonawczyni przebojów „Puszek-okruszek”, „Co powie tata?”, „Niepotrzebny”, „Piosenka światłoczuła”.

  • W Warszawie zmarł Jerzy Srokowski, plastyk, ilustrator, scenograf, autor m.in. dekoracji do telewizyjnego Kabaretu Starszych Panów.

  • Z Florydy w USA wystartowała sonda Pioneer 10, na pokładzie której umieszczono przekaz ludzkości do kosmicznych istot pozaziemskich, tzw. płytkę Pioneera; są na niej szkice kobiety i mężczyzny, a także Układu Słonecznego.

  • Spotkanie prymasa Polski kard. Stefana Wyszyńskiego z premierem Piotrem Jaroszewiczem na temat normalizacji stosunków. 

  • Premiera komedii Haliny Bielińskiej i Włodzimierza Haupe „Szczęściarz Antoni” z Czesławem Wołłejko w roli tytułowej.

  • Rada Ministrów wydała rozporządzenie o utworzeniu Wolińskiego Parku Narodowego.

  • Zbigniew Boniek. Fot. PAP/J. Ochoński

    W Bydgoszczy urodził się Zbigniew Boniek, piłkarz, wielokrotny reprezentant Polski, zdobywca trzeciego miejsca na Mistrzostwach Świata w Hiszpanii w 1982 r.; zawodnik m.in. Widzewa Łódź, Juventusu Turyn, z którym zdobył Puchar Europy (1985), a także AS Roma; trener; od 2012 r. prezes PZPN.

  • Rotmistrz Witold Pilecki. Fot. PAP/CAF

    Przed Rejonowym Sądem Wojskowym w Warszawie rozpoczął się proces rotmistrza Witolda Pileckiego; oficera ZWZ-AK, który w 1940 r. dobrowolnie poddał się aresztowaniu i wywózce do Auschwitz, aby zdobyć informacje o obozie; po ucieczce z Auschwitz walczył w Powstaniu Warszawskim; komunistyczny sąd skazał rotmistrza na karę śmierci; wyrok wykonano 25 maja 1948 r.

  • Gubernator okręgu warszawskiego w okresie okupacji Ludwig Fischer na sali sądowej (stoi za ławą obrońców). 1947 r. Fot. PAP/CAF/J. Baranowski

    Najwyższy Trybunał Narodowy w Warszawie skazał niemieckiego gubernatora Warszawy Ludwiga Fischera na karę śmierci.

  • Gen. Stanisław Kopański. Fot. NAC

    W Londynie Sztab Główny Polskich Sił Zbrojnych przekształcono w Inspektorat Generalny Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. Inspektorem generalnym Korpusu mianowano gen. Stanisława Kopańskiego.

  • We wsi Pawłokoma na Pogórzu Przemyskim oddział AK lub miejscowej samoobrony pod jego osłoną, zamordował 365 ukraińskich mieszkańców, w odwecie za uprowadzenie i zamordowanie przez UPA 11 Polaków.

  • Poakowski oddział ppor. Roberta Domańskiego „Jaracha” rozbił więzienie w Białej Podlaskiej.

  • Henryk Borucki. Fot. Borneq. Źródło: Wikimedia Commons

    Z więzienia na Pawiaku uciekli: Tadeusz Szpotański, były wiceprezydent Warszawy, oficerowie AK – mjr Stanisław Dobrski i por. Eugeniusz Filipowicz oraz Henryk Borucki „Czarny”, komendant konspiracyjnej Komendy Obrońców Polski.

  • W Warszawie zmarł Edward Wittig, rzeźbiarz, autor warszawskich pomników: Lotnika, PeOWiaka oraz Juliusza Słowackiego.

  • Zarządzenie gubernatora dystryktu krakowskiego Otto Waechtera o utworzeniu w Krakowie „żydowskiej dzielnicy mieszkaniowej”. Ostateczny termin przesiedlenia do getta wyznaczono na 20 marca 1941 r. Niezastosowanie się do zarządzenia władz niemieckich zagrożone było karą śmierci.

  • Jacek Kuroń. Fot. PAP/T. Michalak

    We Lwowie urodził się Jacek Kuroń, wieloletni więzień polityczny w PRL, współtwórca KOR, czołowy doradca kierownictwa NSZZ „Solidarność”, uczestnik obrad Okrągłego Stołu, parlamentarzysta, minister pracy i polityki socjalnej, historyk, publicysta, wychowawca, społecznik.

  • Aktorka, reżyser Krystyna Janda jako Agata Koman i aktor ksiądz Kazimierz Orzechowski na planie filmu „Pestka”. Warszawa, 1995 r. Fot. PAP/Afa Pixx/K. Wellman

    W Gdańsku urodził się Kazimierz Orzechowski, duchowny katolicki i aktor, popularny m.in. dzięki rolom w filmach „Panny z Wilka”, „Człowiek z żelaza” oraz serialach „W labiryncie” i „Złotopolscy”.

  • Prof. Klemens Szaniawski. Fot. PAP/G. Rogiński

    W Warszawie urodził się Klemens Szaniawski, filozof, logik, profesor Uniwersytetu Warszawskiego; żołnierz AK, uczestnik Powstania Warszawskiego; więzień niemieckich obozów Auschwitz i Mauthausen.

  • W Łucku urodził się Edward Krasiński, malarz awangardowy.

  • Kazimierz Serocki. Fot. PAP/CAF/M. Langda

    W Toruniu urodził się Kazimierz Serocki, kompozytor, pianista.

  • Mapa Europy. 1921 r. Źródło: BN Polona

    Podpisanie polsko-rumuńskiego układu sojuszniczego. 

  • Przyjazd Lwa Trockiego na czele sowieckiej delegacji pokojowej – dworzec kolejowy w Brześciu Litewskim. 08.01.1918. Źródło: Wikimedia Commons

    W Brześciu Litewskim zawarty został traktat między bolszewicką Rosją a Niemcami, Austro-Węgrami, Turcją i Bułgarią. Oznaczał on wycofanie się Rosji z I wojny światowej.

  • W Pyzdrach urodził się Stefan Otwinowski, dziennikarz, literat, autor powieści „Życie trwa cztery dni”, w latach 1947–76, prezes krakowskiego oddziału Związku Literatów Polskich.

  • W Warszawie urodził się Leon Chajn, polityk, działacz komunistyczny, od 1944 roku członek władz naczelnych Stronnictwa Demokratycznego, poseł na Sejm PRL, autor prac poświęconych historii wolnomularstwa.

  • Władysław Daszewski. Fot. NAC

    W Warszawie urodził się Władysław Daszewski, scenograf teatrów lwowskich i warszawskich, współpracownik Leona Schillera, w latach 1959–61 dyrektor Teatru Narodowego w Warszawie.

  • W Przemyślu urodził się Józef Kondrat, aktor teatralny i filmowy, znany m.in. z filmów „Trójka hultajska”, „Strachy”, „Król Maciuś Pierwszy”; w 1943 roku skazany przez podziemne Kierownictwo Walki Cywilnej na karę infamii za udział w niemieckim filmie propagandowym „Heimkehr”.

  • Gen. Kazimierz Fabrycy. Fot. CAW

    W Odessie urodził się Kazimierz Fabrycy, oficer Legionów Polskich, gen. WP; wiceminister spraw wojskowych (1926–1934); w latach 1934–1939 Inspektor Armii we Lwowie; w kampanii 1939 r. dowódca Armii „Karpaty”.

  • Kazimierz Bartel. Fot. NAC

    We Lwowie urodził się Kazimierz Bartel, matematyk, profesor Politechniki Lwowskiej, polityk sanacyjny, trzykrotny premier II RP; zamordowany przez Niemców w 1941 r.

  • Cyryl Ratajski. Źródło: NAC

    W Zalesiu Wielkim koło Gostynia urodził się Cyryl Ratajski, adwokat, prezydent Poznania (1922–1924, 1925–1934), minister spraw wewnętrznych (1924–1925); w czasie II wojny światowej Delegat Rządu na Kraj (1940–1942).

  • Autoportret Artura Markowicza. Źródło: Wikimedia Commons

    W krakowskim Podgórzu urodził się Artur Markowicz, malarz, grafik.

  • Powstanie krakowskie: dyktator Jan Tyssowski opuścił Kraków, do miasta wkroczyły oddziały austriackie.

  • Powołana została Legia Księstwa Warszawskiego, formacja wojskowa, utworzona z pułków Legii Nadwiślańskiej. Legia Księstwa Warszawskiego wzięła udział w walkach w Hiszpanii oraz w wyprawie na Rosję, gdzie poniosła ciężkie straty.

  • W Warszawie urodził się Kazimierz Władysław Wóycicki, wydawca, literat, archiwista, dziennikarz; autor „Przysłów narodowych”, „Pamiętnika dziecka Warszawy”, żołnierz Powstania Listopadowego.

  • W Warszawie urodziła się Izabela z Flemmingów Czartoryska, pisarka, animatorka życia kulturalnego, mecenaska sztuki, kolekcjonerka; założycielka rezydencji w Puławach, na terenie której utworzyła pierwsze polskie muzeum gromadzące pamiątki narodowe; aktywna uczestniczka życia politycznego w okresie Sejmu Wielkiego, związana ze Stronnictwem Patriotycznym.

  • W Lusławicach zmarł Faust Socyn, teolog, humanista; od 1579 r. na stałe w Polsce; przywódca ideowy braci polskich.