31 SIERPNIA

• 1944 / 81 lat

  Powstanie Warszawskie: początek ewakuacji kanałami ze Starego Miasta do Śródmieścia i na Żoliborz. W kościele Sakramentek na Nowym Mieście w wyniku nalotu zginęło około 1000 osób, a w Pasażu Simonsa około 300.

• 1944 / 81 lat

  Niemcy wywieźli do KL Stutthof ponad 3100 więźniów obozu w Pruszkowie, wśród nich m.in. powstańców warszawskich.

• 2021 / 4 lata

  W Jabłonnie na Mazowszu zmarł Roman Malinowski, w latach 1980–1985 wicepremier, w latach 1985–1989 marszałek Sejmu PRL, w latach 1981–1989 prezes Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. W sierpniu 1989 r. był jednym z sygnatariuszy porozumienia koalicyjnego ZSL z Obywatelskim Klubem Parlamentarnym i Stronnictwem Demokratycznym, które doprowadziło do powołania rządu premiera Tadeusza Mazowieckiego.

• 1998 / 27 lat

  W Warszawie zmarł gen. Józef Kuropieska, oficer WP, uczestnik kampanii polskiej 1939 r.; w latach 1948–1949 zastępca szefa Sztabu Generalnego WP; aresztowany w 1950 r. i oskarżony o próbę obalenia ustroju Polski Ludowej; w 1952 r. skazany na karę śmierci; w 1955 r., po wcześniejszym uchyleniu wyroku, wypuszczony na wolność; komendant Akademii Sztabu Generalnego (1964–1968); autor wspomnień.

• 1994 / 31 lat

  W Berlinie odbyła się uroczystość pożegnania wojsk rosyjskich opuszczających po 49 latach Niemcy.

• 1992 / 33 lata

  Premiera serialu „Pogranicze w ogniu” w reżyserii Andrzeja Konica. 

• 1988 / 37 lat

  W Warszawie w willi MSW przy ul. Zawrat doszło do poufnego spotkania gen. Czesława Kiszczaka z przywódcą „Solidarności” Lechem Wałęsą. Warunkiem rozpoczęcia rozmów na temat Okrągłego Stołu, postawionym przez stronę rządową, było zakończenie fali strajków.

• 1982 / 43 lata

  W drugą rocznicę Porozumień Sierpniowych w kilkudziesięciu miastach Polski „Solidarność” zorganizowała demonstracje uliczne; w wielu miejscach doszło do starć z milicją. W Lubinie od milicyjnych kul zginęły trzy osoby biorące udział w manifestacji, kilkanaście zostało rannych; w wyniku interwencji milicji ofiary śmiertelne były również w Gdańsku, Kielcach i we Wrocławiu.

• 1980 / 45 lat

  Porozumienie Gdańskie: o godz. 17 w sali BHP Stoczni Gdańskiej podpisane zostało porozumienie między Komisją Rządową a Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym, reprezentującym ponad 700 zakładów z całej Polski; delegacja rządowa zgodziła się m.in. na utworzenie nowych, niezależnych, samorządnych związków zawodowych, prawo do strajku, budowę pomnika ofiar Grudnia 1970, transmisje niedzielnych mszy św. w Polskim Radiu i ograniczenie cenzury; przyjęto też zapis, że nowe związki zawodowe uznają kierowniczą rolę PZPR w państwie; uroczystość podpisania porozumienia transmitowała TVP.

• 1971 / 54 lata

  We Wrocławiu urodziła się Kinga Preis, aktorka, wystąpiła w filmach „Wrota Europy”, „Komornik”, „Cztery noce z Anną”, „Dom zły”, „Cisza”, „Joanna”, „Róża”, „W ciemności”, „Pod Mocnym Aniołem”, „Bogowie”, znana także z seriali „Boża podszewka II”, „Ojciec Mateusz” i „Ja to mam szczęście”.

• 1969 / 56 lat

  W katastrofie lotniczej zginął Rocky Marciano, jeden z najlepszych bokserów w historii, mistrz świata wszechwag (1952–1956), niepokonany na zawodowym ringu; w latach 1946–1955 stoczył 49 walk, 43 z nich wygrał przez nokaut.

• 1963 / 62 lata

  W Warszawie urodził się Robert Gawliński, wokalista, gitarzysta, kompozytor, autor tekstów, lider zespołu Wilki.

• 1962 / 63 lata

  W Londynie zmarł gen. Felicjan Sławoj-Składkowski, od młodości związany z Józefem Piłsudskim – najpierw w PPS i Legionach Polskich, a po zamachu majowym jako minister spraw wewnętrznych (to na podstawie jego nakazu przywódców opozycji wsadzono przywódców opozycji do twierdzy brzeskiej). Był najdłużej urzędującym szefem rządu II RP (1936-1939).

• 1951 / 74 lata

  W Łodzi urodził się Bronisław Wrocławski, aktor, związany z łódzkim Teatrem im. Stefana Jaracza, pedagog; wystąpił m.in. w filmach „Vabank II, czyli riposta”, „Kingsajz” i „Rewers”.

• 1949 / 76 lat

  W Wąsoszu na Dolnym Śląsku urodził się Mieczysław Hryniewicz, aktor.

• 1948 / 77 lat

  Początek Plenum KC PPR, które podjęło rezolucję o „odchyleniu prawicowo-nacjonalistycznym”. Z KC usunięto m.in. Władysława Gomułkę. Sekretarzem generalnym PPR został Bolesław Bierut.

• 1947 / 78 lat

  W Krakowie urodził się Grzegorz Warchoł, aktor, reżyser teatralny i filmowy; twórca m.in. seriali „Życie Kamila Kuranta”, „Gazda z Diabelnej” i „Królewskie sny”.

• 1945 / 80 lat

  We Lwowie zmarł prof. Stefan Banach, matematyk, wykładowca Uniwersytetu Jana Kazimierza, współzałożyciel lwowskiej szkoły matematycznej; jeden z twórców analizy funkcjonalnej.

• 1945 / 80 lat

  Funkcjonariusze UB aresztowali Kazimierza Moczarskiego, żołnierza ZWZ-AK, uczestnika Powstania Warszawskiego, od października 1944 do stycznia 1945 r. szefa Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK, następnie Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj.

• 1944 / 81 lat

  Powstanie Warszawskie: podczas próby przebicia się ze Starówki do Śródmieścia poległ Jan Kajus Andrzejewski „Jan", harcmistrz, uczestnik kampanii 1939 r., żołnierz ZWZ-AK, ppłk WP; w czasie Powstania Warszawskiego dowódca Brygady AK „Broda 53”.

• 1944 / 81 lat

  Powstanie Warszawskie: nieudana próba przebicia się oddziałów powstańczych z Grupy „Północ” AK ze Starego Miasta do Śródmieścia; ok. 300 rannych i zabitych.

• 1944 / 81 lat

  Dekret PKWN „o wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla zdrajców Narodu Polskiego”.

• 1941 / 84 lata

  Od 31 sierpnia do 3 września w Ponarach koło Wilna Niemcy zamordowali około 8 tys. Żydów; w sumie w latach 1941–1944 Niemcy oraz kolaboranci litewscy zamordowali w tym miejscu około 100 tys. ludzi, wśród nich 60–70 tys. Żydów, wiele tysięcy Polaków, a także Romów, Rosjan, Litwinów, Białorusinów oraz przedstawicieli innych narodowości.

• 1939 / 86 lat

  W leżących na terenie III Rzeszy Gliwicach niemieccy dywersanci udający Polaków napadli na radiostację nadając komunikat: „Uwaga, tu Gliwice. Radiostacja znajduje się w rękach polskich”; prowokacja gliwicka została wykorzystana przez Niemców do uzasadnienia agresji na Polskę.

• 1939 / 86 lat

  Ponowne ogłoszenie mobilizacji powszechnej w Polsce.

• 1935 / 90 lat

  W Warszawie urodził się Andrzej Dobosz, krytyk literacki, felietonista; w 1974 r. wyjechał do Francji; w latach 1994–2008 prowadził w Paryżu polską księgarnię „Librairie Dobosz”; w filmie „Rejs” Marka Piwowskiego zagrał rolę filozofa.

• 1933 / 92 lata

  W miejscowości Biskupin w powiecie żnińskim odkryto pozostałości prehistorycznej osady.

• 1928 / 97 lat

  W Berlinie odbyła się premiera musicalu „Opera za trzy grosze” Bertolta Brechta i Kurta Weila.

• 1921 / 104 lata

  W Częstochowie urodził się Jerzy Michotek, aktor, piosenkarz, reżyser; wystąpił m.in. w filmie „Wyjście awaryjne” oraz w serialu „Dom”.

• 1920 / 105 lat

  Wojna polsko-bolszewicka: w bitwie pod Komarowem polska kawaleria odniosła zwycięstwo nad sowiecką 1. Armią Konną.

• 1912 / 113 lat

  We wsi Janowice koło Ostrowca Świętokrzyskiego urodził się Jan Piwnik „Ponury”, cichociemny, oficer „Wachlarza”, szef Kedywu Okręgu Radomsko-Kieleckiego Armii Krajowej, legendarny dowódca partyzanckich zgrupowań walczących w Górach Świętokrzyskich i oddziału dywersyjnego na Nowogródczyźnie.

• 1893 / 132 lata

  W Kielcach urodził się Władysław Karaś, żołnierz Legionów Polskich i POW, oficer wywiadu WP; na igrzyskach olimpijskich w Berlinie w 1936 r. zdobył brązowy medal w strzelectwie – był to pierwszy medal olimpijski w historii polskiego strzelectwa sportowego; w czasie II wojny światowej oficer ZWZ-AK; rozstrzelany przez Niemców w 1942 r.

• 1891 / 134 lata

  W Suwałkach urodził się Adam Koc, żołnierz I Brygady Legionów Polskich, komendant POW. W niepodległej Polsce oficer WP, założyciel i redaktor naczelny „Gazety Polskiej”, działacz BBWR, poseł, senator, organizator i szef Obozu Zjednoczenia Narodowego.

• 1827 / 198 lat

  W Warszawie otwarto Instytut Oftalmiczny (okulistyczny) ufundowany przez księcia Edwarda Lubomirskiego.

• 1559 / 466 lat

  W Wilnie mistrz Zakonu Kawalerów Mieczowych Gotard Kettler zawarł porozumienie z królem Zygmuntem II Augustem poddając Inflanty pod jego protekcję.

• 1247 / 778 lat

  Zmarł książę Konrad I Mazowiecki.