15 GRUDNIA

• 1859 / 166 lat

  W Białymstoku urodził się Ludwik Zamenhof, lekarz, twórca języka esperanto.

• 1784 / 241 lat

  Urodził się Wacław Seweryn Rzewuski, podróżnik i znawca Bliskiego Wschodu, któremu beduińskie plemiona w dowód szacunku nadały tytuł emira. Jego ojciec był jednym z przywódców Targowicy, ale on sam należał do Towarzystwa Patriotycznego, a w Powstaniu Listopadowym dowodził szwadronem jazdy. Po bitwie pod Daszowem 14 maja 1831 r. zaginął. Skonfiskowane przez władze rosyjskie w jego stajni konie arabskie dały początek słynnej stadninie w Janowie Podlaskim.

• 2022 / 3 lata

  Zmarł Andrzej Matul, jeden z najbardziej znanych polskich lektorów, dziennikarz Polskiego Radia prowadzący takie audycje radiowe jak m.in.: „Lato z radiem”, „Sygnały dnia”, „Cztery pory roku”.

• 2017 / 8 lat

  W Gdańsku zmarł Kazimierz Piechowski, żołnierz AK, uczestnik jednej z najsłynniejszych ucieczek z niemieckiego obozu KL Auschwitz-Birkenau 20 czerwca 1942 r.

• 2016 / 9 lat

  W Poznaniu zmarł Bohdan Smoleń, aktor, piosenkarz, satyryk, artysta kabaretowy, znany z występów w kabarecie „Tey”, założyciel Fundacji Stworzenia Pana Smolenia.

• 2010 / 15 lat

  W Santa Monica zmarł Blake Edwards, amerykański reżyser, scenarzysta, producent filmowy i aktor; autor filmów „Śniadanie u Tiffany’ego”, „Wielki wyścig” oraz cyklu „Różowa Pantera”; w 2004 r. nagrodzony honorowym Oscarem.

• 1993 / 32 lata

  Premiera filmu „Samowolka” w reżyserii Feliksa Falka.

• 1992 / 33 lata

  W Warszawie zmarł Andrzej Zahorski, historyk, dyrektor Wojskowego Instytutu Historycznego, profesor Uniwersytetu Warszawskiego; prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego (1982–1988); należał do najwybitniejszych badaczy epoki stanisławowskiej oraz napoleońskiej.

• 1991 / 34 lata

  W Katowicach prezydent RP Lech Wałęsa odsłonił krzyż-pomnik poświęcony pamięci górników kopalni „Wujek”, którzy polegli w pierwszych dniach stanu wojennego w czasie pacyfikacji strajku dokonanej przez oddziały ZOMO.

• 1981 / 44 lata

  Stan wojenny: oddziały ZOMO dokonały pacyfikacji strajków w kopalni „Manifest Lipcowy” w Jastrzębiu oraz w Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego w Świdniku.

• 1971 / 54 lata

  W Lublinie urodziła się Edyta Olszówka, aktorka, wystąpiła w filmach „Strefa ciszy”, „Tam i z powrotem”, „Lejdis”, „Nigdy nie mów nigdy”, „Śluby panieńskie” i „Prosta historia o miłości”.

• 1970 / 55 lat

  Grudzień ‘70: kolejny dzień robotniczych protestów na Wybrzeżu; początek strajków w Gdyni, Elblągu, Słupsku i Szczecinie; na ulicach Gdańska trwały starcia demonstrantów z milicją i wojskiem, padli zabici i ranni.

• 1966 / 59 lat

  W Los Angeles zmarł Walt Disney, producent filmowy, reżyser, scenarzysta i ilustrator, który zrewolucjonizował światowy przemysł rozrywkowy; stworzył szereg znanych postaci, wśród nich Myszkę Miki i Kaczora Donalda.

• 1963 / 62 lata

  W Ostrowcu Świętokrzyskim urodził się Mirosław Baka, aktor Teatru Wybrzeże w Gdańsku; wystąpił m.in. w „Krótkim filmie o zabijaniu” Krzysztofa Kieślowskiego i „Wyroku na Franciszka Kłosa” Andrzeja Wajdy.

• 1961 / 64 lata

  Sąd w Jerozolimie skazał na karę śmierci Adolfa Eichmanna, szefa wydziału żydowskiego w Głównym Urzędzie Bezpieczeństwa Rzeszy, „mordercy zza biurka”, odpowiedzialnego za śmierć milionów Żydów.

• 1956 / 69 lat

  Polskie Radio nadało pierwszy odcinek słuchowiska „Matysiakowie”.

• 1951 / 74 lata

  W Warszawie w gmachu Związku Nauczycielstwa Polskiego odbył się pierwszy w powojennej Polsce publiczny pokaz działania telewizji.

• 1949 / 76 lat

  We Flat Creek w stanie Missouri urodził Don Johnson, aktor, znany z seriali telewizyjnych „Policjanci z Miami” i „Nash Bridges”.

• 1948 / 77 lat

  W Warszawie rozpoczął się Kongres Zjednoczeniowy PPR i PPS, podczas którego utworzono Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą (PZPR). Wybrany na Kongresie Komitet Centralny powołał Biuro Polityczne, z przewodniczącym Bolesławem Bierutem na czele.

• 1944 / 81 lat

  Nad kanałem La Manche zaginął samolot, którym leciał Glenn Miller, kompozytor, puzonista; założyciel słynnej Glenn Miller Orchestra; od 1942 r. kierował reprezentacyjną orkiestrą Sił Powietrznych USA.

• 1939 / 86 lat

  Władze litewskie formalnie zlikwidowały Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie.

• 1939 / 86 lat

  Premiera filmu „Przeminęło z wiatrem” w reżyserii Victora Fleminga, nagrodzonego ośmioma Oscarami.

• 1939 / 86 lat

  Niemcy utworzyli Bank Emisyjny w Polsce, instytucję emitującą od 1940 r. pieniądze na terenie Generalnego Gubernatorstwa.

• 1936 / 89 lat

  W Warszawie urodził się Krzysztof Sadowski, pianista, organista, kompozytor jazzowy.

• 1936 / 89 lat

  Polskie Koleje Państwowe uruchomiły elektryczną linię na trasie Otwock-Pruszków.

• 1934 / 91 lat

  W Mińsku urodził się Stanisław Szuszkiewicz, białoruski opozycjonista, fizyk; w latach 1991–1994 przewodniczący Rady Najwyższej Białorusi; w 1991 r. był jednym z sygnatariuszy tzw. układu białowieskiego, na mocy którego ZSRS jako podmiot prawa międzynarodowego przestał istnieć; na jego miejsce suwerenne już kraje – Rosja, Ukraina i Białoruś – powołały Wspólnotę Niepodległych Państw.

• 1929 / 96 lat

  W Rudzieńcu koło Gliwic urodził się Tomasz Zaliwski, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Pełnia” Andrzeja Kondratiuka, „Wśród nocnej ciszy” Tadeusza Chmielewskiego i „Śmierć prezydenta” Jerzego Kawalerowicza, a także w serialu „Czterej pancerni i pies”.

• 1928 / 97 lat

  W Chełmie urodziła się Ida Haendel, skrzypaczka, zaliczana do najwybitniejszych współczesnych wirtuozów; laureatka I Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego w Warszawie (1935); w 1936 r. wyjechała z Polski; zamieszkała w Wielkiej Brytanii, wiele lat spędziła w Kanadzie, a następnie przeniosła się na Florydę.

• 1923 / 102 lata

  W Warszawie urodził się Leon Niemczyk, aktor; do historii kina przeszły jego kreacje w „Nożu w wodzie” Romana Polańskiego oraz „Pociągu” Jerzego Kawalerowicza.

• 1921 / 104 lata

  Urodził się Tymoteusz Karpowicz, poeta, prozaik, dramaturg, tłumacz; czołowy twórca poezji lingwistycznej, uznawany za ostatniego wielkiego modernistę, którego twórczość zamyka doświadczenie polskiej awangardy poetyckiej XX wieku.

• 1918 / 107 lat

  Z powodu rosnącej temperatury sporu polsko-niemieckiego w Wielkopolsce rząd RP zerwał stosunki dyplomatyczne z Niemcami.

• 1907 / 118 lat

  W Rio de Janeiro urodził się Oscar Niemeyer, architekt, przedstawiciel modernizmu. 

• 1900 / 125 lat

  W Warszawie otwarto gmach Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych.

• 1891 / 134 lata

  W Springfield w USA odbył się pierwszy mecz koszykówki; jej zasady wymyślił James Naismith – filozof, lekarz, nauczyciel wychowania fizycznego.

• 1880 / 145 lat

  Urodził się Wiesław Chrzanowski, inżynier, konstruktor, profesor politechnik we Lwowie i Warszawie.

• 1867 / 158 lat

  W kościele św. Kazimierza w Sorokpolu (obecnie Powiewiórka) został ochrzczony Józef Klemens Piłsudski.

• 1828 / 197 lat

  W Warszawie w Szkole Podchorążych Artylerii powstało konspiracyjne Sprzysiężenie Podchorążych, którego celem była walka o niepodległość Polski; na czele sprzysiężenia stanął ppor. Piotr Wysocki.

• 1801 / 224 lata

  Urodził się Karol August Freyer, polski kompozytor, organista i pedagog pochodzenia niemieckiego.

• 1772 / 253 lata

  We Lwowie urodził się Jan Krukowiecki, generał, uczestnik wojen napoleońskich i Powstania Listopadowego.

• 1595 / 430 lat

  W Sandomierzu urodził się Jerzy Ossoliński, wojewoda sandomierski, kanclerz wielki koronny, najbliższy współpracownik króla Władysława IV Wazy; autor „Pamiętnika 1595–1621”.

• 1575 / 450 lat

  Elekcja Stefana Batorego i Anny Jagiellonki na króla i królową Polski.

• 1433 / 592 lata

  W Łęczycy zawarto polsko-krzyżacki rozejm, który kończył czteroletnią wojnę Polski i Litwy z Zakonem. 

• 37 / 1988 lat

  W Ancjum urodził się Neron, cesarz rzymski w latach 37–68.