Kalendarz historyczny
8 stycznia
-
Urodził się Stanisław Burhardt-Bukacki, jeden z barwniejszych wojskowych II RP. W legionach Piłsudskiego doszedł do stopnia majora, pod koniec 1918 r. został pułkownikiem. W wojnie polsko-bolszewickiej dowodził najpierw dywizją, a potem grupą operacyjną. Przed zamachem majowym został generałem, a wkrótce potem szefem sztabu generalnego. Stał się bohaterem skandalu, gdy żona porzuciła go dla Józefa Becka (on też zawarł drugie małżeństwo). 3 września 1939 r. został wysłany do Paryża, celem misji było przypomnienie Francji zobowiązań sojuszniczych. Dotarł tam przesiadając się kilka razy samolotem, statkiem, samochodem i pociągiem. Przez Rydza-Śmigłego został mianowany dowódcą Armii Polskiej we Francji, ale podporządkował się Sikorskiemu.
-
Urodziła się Alina Bondy-Glassowa. Malarka i kolekcjonerka sztuki. Wśród przekazanych przez nią Muzeum Narodowemu w Warszawie i Towarzystwu Zachęty Sztuk Pięknych dzieł są obrazy Wyspiańskiego, Chełmońskiego, Fałata, Pankiewicza, Dunikowskiego i Gersona. Jej portrety i pejzaże wystawiano m.in. w Zachęcie.
-
W Pułtusku zmarł Roman Staniewski, jeden z ostatnich członków oddziału likwidatorów AK i Oddziału Dyspozycyjnego „Anatol” w Związku Odwetu, w czasie Powstania Warszawskiego walczył w szeregach „Miotły”. Przeszedł szlak bojowy: Wola - Stare Miasto - kanały - Śródmieście Północ - Śródmieście Południe - Górny Czerniaków - Śródmieście Południe.
-
W Warszawie zmarł Stanisław Szwarc-Bronikowski, podróżnik, publicysta, filmowiec.
-
W Łodzi zmarła Jadwiga Żukowska, scenarzysta i reżyserka filmów dokumentalnych.
-
W Paryżu zmarł François Mitterand, francuski polityk socjalistyczny, prezydent Republiki w latach 1981–1995.
-
W Warszawie zmarł Bohdan Lachert, architekt, przedstawiciel nurtu modernistycznego, autor m.in. projektów kamienic pracowników Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na warszawskim Żoliborzu, osiedla Muranów Południowy, gmachu PKO w Warszawie.
-
Na warszawskim Ursynowie uroczyście przekazano klucze mieszkańcom pierwszego bloku na ul. Puszczyka 5.
-
W Warszawie zmarł Adam Wysocki, śpiewak, członek przedwojennego Chóru Dana, więzień Pawiaka oraz niemieckich obozów Auschwitz i Sachsenhausen, śpiewak Operetki Warszawskiej.
-
Na dworcu kolejowym we Wrocławiu zginął Zbyszek Cybulski, wybitny aktor, odtwórca głównych ról w filmach "Popiół i diament” Andrzeja Wajdy, „Salto” Tadeusza Konwickiego, „Do widzenia, do jutra” i „Jowita” Janusza Morgensterna, „Rękopis znaleziony w Saragossie” i „Jak być kochaną” Wojciecha Jerzego Hasa.
-
Instytut Literacki w Paryżu rozpoczął wydawanie „Zeszytów Historycznych”.
-
Generał Charles de Gaulle został prezydentem Francji.
-
W Nysie urodził się Roman Wójcicki, piłkarz, wielokrotny reprezentant Polski, brązowy medalista Mistrzostw Świata w Hiszpanii w 1982 r.
-
W Warszawie został aresztowany biskup Czesław Kaczmarek, zarzucono mu m.in. szpiegostwo na rzecz USA oraz Watykanu.
-
Sejm uchwalił ustawę o zniesieniu izb aptekarskich i upaństwowieniu aptek.
-
W Moskwie zakończyła się konferencja, na której utworzono Radę Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG).
-
W Londynie zmarł gen. Tadeusz Kutrzeba, w latach 1928–1939 komendant Wyższej Szkoły Wojennej; w czasie kampanii 1939 r. dowódca Armii „Poznań”, stojący na czele wojsk polskich w bitwie nad Bzurą.
-
W warszawskim kinie „Palladium” odbyła się premiera filmu „Zakazane piosenki” w reżyserii Leonarda Buczkowskiego.
-
W Nyeri w Kenii zmarł Robert Baden-Powell, brytyjski wojskowy, twórca ruchu skautowego.
-
W Warszawie na Zamku Królewskim minister spraw zagranicznych Józef Beck spotkał się z prezydentem Ignacym Mościckim i marszałkiem Edwardem Śmigłym-Rydzem, których ostrzegł przed wojną z Niemcami; politycy zdecydowali nie ustępować niemieckim żądaniom terytorialnym.
-
We Włodzimierzu Wołyńskim urodziła się Alicja Bobrowska, aktorka, pierwsza powojenna Miss Polonia.
-
W Tupelo w stanie Missisipi urodził się Elvis Presley, piosenkarz, aktor, nazywany królem rock and rolla; do jego największych przebojów należały piosenki „Love Me Tender”, „Always On My Mind”, „It's Now Or Never” czy „Blue Suede Shoes”.
-
Rolą Adolfa we „Włamaniu” Adama Grzymały-Siedleckiego w warszawskim teatrze Polskim zadebiutował Mieczysław Milecki.
-
W Młocku-Kopaczach urodził się Ryszard Bacciarelli, aktor teatralny i filmowy.
-
W Krakowie urodził się Jan Szancenbach, malarz, pedagog, przedstawiciel koloryzmu.
-
W Warszawie urodziła się Małgorzata Lorentowicz (właśc. Jadwiga Lorentowicz), aktorka teatralna i filmowa, Radczyni w „Weselu” Andrzeja Wajdy (1972).
-
W Krakowie urodził się Bronisław Pawlik, jeden z najpopularniejszych polskich aktorów, niezapomniany Rzecki z serialu „Lalka”, znany również z ról w filmach „Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz”, „Miś”, a także seriali „Stawka większa niż życie”, „Chłopi”, „Kariera Nikodema Dyzmy”, „Zmiennicy” i „Alternatywy 4”.
-
Incydent w Jampolu. Przebrani w polskie mundury członkowie dywersyjnego oddziału podlegającego radzieckiemu wywiadowi wojskowemu przekroczyli najpierw granicę z Polską, a ścigani przez Korpus Ochrony Pogranicza wrócili na drugą stronę. Tam doszło do wymiany strzałów z pogranicznikami z Armii Czerwonej (bo ci wzięli ich za Polaków).
-
Inflacja w Polsce osiągnęła apogeum, kurs dolara: 10 mld 250 mln marek polskich.
-
W Krakowie urodził się Emanuel Rostworowski, historyk dziejów nowożytnych, autor m.in. podręcznika akademickiego „Historia powszechna – wiek XVIII”.
-
Wybory do Sejmu Orzekającego na Wileńszczyźnie – tzw. Sejmu Wileńskiego.
-
Prezydent Stanów Zjednoczonych Thomas Woodrow Wilson w orędziu do Kongresu przedstawił program pokojowy, znany jako 14 punktów Wilsona. 13. punkt dotyczył kwestii powstania niepodległej Polski.
-
W Lozannie utworzono Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce, którego prezesem został Henryk Sienkiewicz.
-
W Jarosławiu urodził się Władysław Koba, harcerz, oficer Legionów, uczestnik kampanii polskiej 1939 r., członek AK i WiN; zamordowany przez władze komunistyczne na zamku w Rzeszowie w styczniu 1949 r.
-
W Łodzi urodził się Henryk Chmielewski, bokser, złoty medalista mistrzostw Europy w Mediolanie (1937); olimpijczyk z Berlina.
-
W Paryżu zmarł Paul Verlaine, poeta francuski, tworzący w duchu impresjonizmu literackiego.
-
Urodził się Rajmund Kolbe, znany pod swym zakonnym imieniem Maksymilian Maria. Był franciszkaninem, założył klasztor w Niepokalanowie, zginął w obozie Auschwitz-Birkenau; w 1982 r. został kanonizowany przez papieża Jana Pawła II.
-
W Płocku urodził się Julian Leszczyński, ps. Leński, działacz komunistyczny, sekretarz generalny KC KPP (1929-1937); aresztowany w Związku Sowieckim i oskarżony o działalność agenturalną; rozstrzelany w 1937 r.
-
W Stryju urodził się Kornel Makuszyński, pisarz, felietonista, autor popularnych książek dla dzieci i młodzieży: „120 przygód Koziołka Matołka”, „O dwóch takich, co ukradli księżyc”, „Szatan z siódmej klasy”, „Awantura o Basię” i „Szaleństwa panny Ewy”.
-
W Jerez de la Frontera urodził się Miguel Primo de Rivera, generał; w latach 1923–1930 sprawował w Hiszpanii władzę dyktatorską.
-
Traktat warszawski. Król Polski August III Sas jako elektor Saksonii zawarł wymierzone w Prusy porozumienie z Austrią oraz Wielką Brytanią i Republiką Zjednoczonych Prowincji (Niderlandy). W zamian za wsparcie Austrii w wojnie z Prusami miał uzyskać pomoc dla swych planów dynastycznych w Polsce.
-
W Paryżu zmarł Jan Andrzej Morsztyn, poeta epoki baroku; podskarbi wielki koronny (1668–1683) i przywódca stronnictwa profrancuskiego; w opozycji wobec Jana III Sobieskiego; oskarżony o zdradę stanu, emigrował do Francji.
-
Zmarł Tomasz Zamoyski, kanclerz wielki koronny.
-
W Pińczowie zmarł Jan Łaski, działacz reformacyjny, kalwiński teolog, humanista.