Kilkanaście miesięcy funkcjonowania NSZZ „Solidarność” zostało brutalnie przerwanych wprowadzeniem stanu wojennego. Pamiętamy ten czas głównie jako karnawał wolności, eksplozję swobód obywatelskich. Jednak miał również ciemniejsze strony, spośród których najważniejsza była ta, że nawet „Solidarność” nie doprowadziła do uwolnienia więźniów politycznych.
Początek pomarańczowej rewolucji w Ukrainie. Nazwana została tak z powodu koloru, którego używał na swoich plakatach kandydujący na prezydenta Ukrainy Wiktor Juszczenko. Według ogłoszonych 21 listopada oficjalnych wyników zwycięzcą w II turze wyborów był konkurujący z Juszczenką Wiktor Janukowycz. Juszczenko i jego zwolennicy uznali, że doszło do fałszerstw i zażądali powtórzenia głosowania. Masowe demonstracje (przede wszystkim na Placu Niepodległości w Kijowie) doprowadziły do powtórzenia II tury.
W natarciu koło Faenzy w północnych Włoszech poległ wraz z załogą swojego czołgu kapitan Władysław Drelicharz. Był dowódcą jednego ze szwadronów w 4. Pułku Pancernym, w strukturach 2 Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa. Za bitwę o Monte Cassino (został w jej trakcie ranny) odznaczono go orderem Virtuti Militari. Brał też udział w bitwie o Ankonę, zaś w 1941 r. jako oficer Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich w obronie Tobruku.
Ciężki ostrzał artyleryjski Łodzi. Od wystrzelonych przez Niemców pocisków najbardziej ucierpiały Bałuty. Mieszkańcy w panice uciekali w stronę śródmieścia. Po obu stronach frontu walczyli Polacy. W niemieckiej armii był to Korpus Posen, w rosyjskiej - złożony z mieszkańców Warszawy i Mazowsza 24 Pułk Syberyjski.
W Warszawie zmarł Jan Zagozda, dziennikarz Polskiego Radia, współautor audycji „Mijają lata, zostają piosenki”, „Słodkie radio retro”, „Wspomnienia pisane dźwiękiem” oraz „Lubię szum starej płyty”.
W Warszawie Lech Wałęsa odsłonił pomnik prezydenta USA Ronalda Reagana.
W Polsce odbyły się wybory samorządowe. W wyborach do sejmików wojewódzkich najwięcej głosów (30,89 proc.) uzyskała Platforma Obywatelska. 23,05 proc. głosów uzyskało PiS, 16,30 proc. PSL, a 15,20 proc. SLD. W rezultacie we wszystkich województwach rządziły koalicje PO-PSL, poszerzone w województwach podkarpackim i dolnośląskim o SLD, a w województwie śląkim o Ruch Autonomii Śląska. W województwie opolskim powstała koalicja PO-PSL-SLD-Mniejszość Niemiecka.
W Rudzie Śląskiej w Kopalni Węgla Kamiennego „Halemba” doszło do wybuchu metanu; zginęło 23 górników; była to jedna z najtragiczniejszych w skutkach katastrof górniczych w Polsce.
Zmarła Barbara Sobotta, historyk sztuki, lekkoatletka, czołowa sprinterka legendarnego polskiego Wunderteamu.
W Katowicach Sąd Wojewódzki uniewinnił byłych milicjantów oskarżonych o spowodowanie śmierci górników z kopalni „Wujek” na początku stanu wojennego; był to pierwszy proces w tej sprawie po upadku komunizmu.
Zmarła Maria Krzyżanowska-Rosa, reportażystka.
W Dayton zawarto porozumienie pokojowe kończące wojnę domową w Bośni i Hercegowinie.
Podpisano Paryską Kartę Nowej Europy.
W Huddersfield w Anglii zmarł ppłk Tadeusz Danilewicz, szef sztabu KG NSZ (1944–1945), uczestnik Powstania Warszawskiego; komendant główny Narodowego Związku Wojskowego (1945).
W Glencove w Pensylwanii zmarł gen. Władysław Bortnowski, w czasie kampanii polskiej w 1939 r. dowódca Armii „Pomorze”.
W Reykjaviku urodziła się Bjoerk, islandzka piosenkarka, kompozytorka; zagrała główną rolę w filmie Larsa von Triera „Tańcząc w ciemnościach”, za którą otrzymała nagrodę na Festiwalu w Cannes.
W Genewie zmarł Władysław Pobóg-Malinowski, historyk, publicysta, działacz sanacyjny.
Sejm PRL powołał rząd Bolesława Bieruta.
Urodził się Maciej Karpiński, pisarz, dramaturg, scenarzysta, krytyk literacki i teatralny.
W Waszyngtonie urodziła się Goldie Hawn, amerykańska aktorka, wystąpiła w filmach „Szeregowiec Benjamin”, „Ptaszek na uwięzi”, „Wszyscy mówią: kocham cię”, a także w filmie „Kwiat kaktusa” – Oscar za najlepszą rolę drugoplanową (1970).
Do Polski z emigracji powrócił Władysław Broniewski.
W Moskwie odbyła się premiera baletu „Kopciuszek” z muzyką Siergieja Prokofiewa.
Niemcy przekazali Słowacji 700 km2 polskich terenów nadgranicznych. Była to nagroda za udział wojsk słowackich w inwazji na Polskę we wrześniu 1939 r.
W Leningradzie odbyło się pierwsze wykonanie V Symfonii Dymitra Szostakowicza.
W Sandomierzu urodził się Jerzy Koenig, krytyk teatralny, publicysta.
W Donorze w Pensylwanii urodził się Stan Musial, legendarny amerykański baseballista polskiego pochodzenia.
Rada Najwyższa Konferencji Pokojowej w Paryżu przyznała Polsce 25-letni mandat nad Galicją Wschodnią pod nadzorem Ligi Narodów.
W czasie walk z Ukraińcami poległ 14-letni Jurek Bitschan, jeden z najmłodszych obrońców Lwowa.
W Wiedniu zmarł Franciszek Józef I, cesarz Austrii w latach 1848–1916.
W Orłowie urodził się Kazimierz Ślaski, historyk, badacz dziejów Pomorza.
W Rzymie zmarła Franciszka Siedliska, zakonnica, założycielka zgromadzenia nazaretanek; beatyfikowana w 1989 r.
W Leoncinie na Mazowszu urodził się Isaac Bashevis Singer, pisarz żydowski tworzący w języku jidysz; autor m.in. „Sztukmistrza z Lublina”; laureat literackiej Nagrody Nobla w 1978 r.
W Buczaczu urodził się Emanuel Ringelblum, historyk, współtwórca Podziemnego Archiwum Warszawskiego Getta. W 1999 roku Archiwum Ringelbluma wpisane zostało przez UNESCO na listę najważniejszych dokumentów świata.
Powstało Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa.
W Mińsku urodził się Władysław Strzemiński, malarz, teoretyk sztuki; o postaci Strzemińskiego opowiada ostatni film Andrzeja Wajdy „Powidoki”.
W Tworkach pod Warszawą dzięki staraniom m.in. lekarza psychiatry prof. Adolfa Rothe otwarto szpital dla osób cierpiących na zaburzenia i choroby psychiczne.
W Wyłkowyszkach na Litwie urodził się Marian Lalewicz, architekt, profesor Warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych.
W Warszawie urodził się Tytus Filipowicz, działacz PPS-Frakcja Rewolucyjna, dyplomata, publicysta.
Cesarz Rosji Aleksander II Romanow wydał rozkaz o likwidacji Twierdzy Zamość; jednej z największych fortyfikacji w polskich dziejach.
Powstanie Styczniowe: w Siedlcach został publicznie powieszony powstaniec i cywilny naczelnik województwa podlaskiego Władysław Rawicz.
W Warszawie założone zostało Zgromadzenie Sióstr św. Feliksa.
W Petersburgu zmarł Iwan Kryłow, poeta, dramatopisarz, autor ponad 200 bajek.
Wmurowano kamień węgielny pod budowę hotelu „Bazar” w Poznaniu, który stał się siedzibą wielu instytucji polskiego życia gospodarczego i kulturalnego.
Zmarł Jan Śniadecki, matematyk, astronom, filozof, organizator i dyrektor obserwatorium astronomicznego w Krakowie.
W Wilnie zmarł Karol de Perthees, pochodzący z Drezna kartograf, geograf króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, pułkownik wojsk koronnych.
Zmarł Karol Stanisław Radziwiłł "Panie Kochanku". Jeden z najbogatszych i najbardziej wpływowych magnatów u schyłku I Rzeczpospolitej. Przydomek zawdzięczał słowom, w jakich często zwracał się do swoich rozmówców. Przeciwnik Familii Czartoryskich, po osadzeniu na tronie ich i carycy Katarzyny II przedstawiciela (króla Stanisława Augusta Poniatowskiego) został pozbawiony części majątku i na pewien czas zmuszony do opuszczenia kraju. Był zagorzałym przeciwnikiem reform Sejmu Czteroletniego
W Paryżu urodził się Wolter, właściwie Francois-Marie Arouet, filozof, pisarz, historyk, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli oświecenia.
Zmarł Adam Kotowski, syn pańszczyźnianego chłopa, który służąc królom Janowi Kazimierzowi Wazie i Janowi III Sobieskiemu zdobył ogromny majątek i nobilitację szlachecką. Wzbogacił się na dzierżawie dóbr królewskich, cłach, udzielaniu pożyczek. Na własny koszt wystawił regiment (pułk) na wyprawę chocimską w 1673 r. i poczet husarski na wyprawę wiedeńską 10 lat później. W Warszawie przy Rynku Nowego Miasta postawił pałac, w murach którego (po przebudowie) znajduje się obecnie klasztor sakramentek.
W Bronowicach zmarł Jan Brożek, matematyk, astronom, medyk, profesor i rektor Akademii Krakowskiej.
Jakie były przyczyny upadku komunizmu jesienią 1989 r. w Europie Wschodniej?
1 sierpnia 1944 r. wybuchło Powstanie Warszawskie - największa akcja zbrojna podziemia w okupowanej przez Niemców Europie. Przez 63 dni żołnierze Armii Krajowej prowadzili heroiczną i osamotnioną walkę, której celem była niepodległa Polska, wolna od niemieckiej okupacji i dominacji sowieckiej.
Zobacz rocznicę