4 KWIETNIA

• 1980 / 45 lat

  W Warszawie zmarł prof. Władysław Tatarkiewicz, historyk filozofii i sztuki, profesor Uniwersytetu Warszawskiego; jego najważniejsze dzieła to „Historia filozofii”, „Historia estetyki”, traktat „O szczęściu”.

• 1980 / 45 lat

  W Nowym Jorku zmarł Aleksander Ford, reżyser, autor filmów „Ulica Graniczna”, „Krzyżacy”, „Pierwszy dzień wolności”, „Młodość Chopina” i „Ósmy dzień tygodnia”.

• 1960 / 65 lat

  Premiera filmu „Zezowate szczęście” w reżyserii Andrzeja Munka.W roli głównej zagrał Bogumił Kobiela.

• 1875 / 150 lat

  W Warszawie urodził się Kazimierz Prószyński, wynalazca, konstruktor, pionier polskiej kinematografii; zginął w niemieckim obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen w marcu 1945 r.

• 2016 / 9 lat

  W Warszawie zmarła Elżbieta Dziębowska „Dewajtis”, harcerka Szarych Szeregów, żołnierz Armii Krajowej, uczestniczka akcji „Kutschera” oraz Powstania Warszawskiego, muzykolog, wykładowca uniwersytecki, wieloletnia redaktor Polskiego Wydawnictwa Muzycznego.

• 2004 / 21 lat

  W Warszawie zmarł Marian Jonkajtys, aktor, reżyser, poeta, wykładowca warszawskiej PWST, twórca Teatru Na Targówku (późniejszego Teatru Rampa).

• 1977 / 48 lat

  W Royan we Francji miało miejsce prawykonanie „Symfonii Pieśni Żałosnych” Henryka Mikołaja Góreckiego, która przyniósła mu międzynarodową sławę; tematem utworu jest tęsknota i cierpienie matki i jej dzieci.

• 1966 / 59 lat

  W Hamburgu zmarł Alfred Naujocks, SS-Sturmbannfuehrer. Dowódca niemieckiej grupy dywersyjnej odpowiedzialnej za prowokację gliwicką 31 sierpnia 1939 roku.

• 1962 / 63 lata

  W Warszawie urodził się Piotr Siwkiewicz, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Yesterday”, „Pociąg do Hollywood”, „Marcowe migdały”.

• 1961 / 64 lata

  Premiera komedii „Mąż swojej żony” w reżyserii Stanisława Barei.

• 1949 / 76 lat

  W Waszyngtonie przedstawiciele 12 państw podpisali sojusz wojskowy – Pakt Północnoatlantycki (NATO); w skład sojuszu weszły: Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Kanada, Francja, Włochy, Belgia, Holandia, Luksemburg, Dania, Norwegia, Islandia i Portugalia.

• 1949 / 76 lat

  W więzieniu we Wronkach zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach, najprawdopodobniej zamordowany na polecenie władz komunistycznych, ppłk dr Wacław Lipiński, historyk, żołnierz Legionów Polskich, członek Komendy Głównej POW, działacz piłsudczykowski; w czasie II wojny światowej współorganizator Konwentu Organizacji Niepodległościowych (1942); po wojnie założyciel i przewodniczący podziemnego Stronnictwa Niezawisłości Narodowej (1946), członek Komitetu Porozumiewawczego Organizacji Polski Podziemnej (1946–1947); aresztowany przez władze komunistyczne w 1947 r. i skazany na karę śmierci, zamienioną na dożywocie.

• 1946 / 79 lat

  Sejm przyjął ustawę o nacjonalizacji banków.

• 1946 / 79 lat

  W Olkuszu urodziła się Halina Wyrodek, aktorka, piosenkarka, gwiazda Piwnicy pod Baranami, przez wiele lat związana z Teatrem im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, aktorka filmowa, znana m.in. z ról w filmach „Party przy świecach”, „Grzeszny żywot Franciszka Buły”.

• 1940 / 85 lat

  Na Firleju pod Radomiem Niemcy dokonali publicznej egzekucji, zabijając 145 mieszkańców wsi Gałki, Gielniów i Mechlin za udzielanie pomocy oddziałowi mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala”; w czasie II wojny światowej na Firleju w masowych egzekucjach Niemcy zamordowali od 12-15 tys. osób.

• 1940 / 85 lat

  W Warcie koło Sieradza Niemcy zamordowali około 500 pacjentów Publicznego Szpitala Psychiatrycznego.

• 1939 / 86 lat

  Początek kilkudniowej wizyty ministra spraw zagranicznych RP Józefa Becka w Londynie, zakończonej wydaniem dwustronnego komunikatu oznaczającego zawarcie wstępnego porozumienia między Polską a Wielką Brytanią o wzajemnej pomocy na wypadek wojny.

• 1932 / 93 lata

  W Warszawie urodził się Jerzy Gruza, reżyser filmowy, teatralny i telewizyjny, scenarzysta, twórca m.in. seriali „Wojna domowa” i „Czterdziestolatek”; dyrektor Teatru Muzycznego w Gdyni w latach 1983–1991.

• 1926 / 99 lat

  W Częstochowie ukazało się pierwsze wydanie tygodnika katolickiego „Niedziela”.

• 1919 / 106 lat

  Powołano do życia Wydział Filozoficzny Wszechnicy Piastowskiej w Poznaniu, przemianowanej w 1955 r. na Uniwersytet im. Adama Mickiewicza.

• 1919 / 106 lat

  W Warszawie, w podziemiach Galerii Luxemburga przy ulicy Senatorskiej, założono teatrzyk literacko-artystyczny Qui Pro Quo.

• 1918 / 107 lat

  Rada Regencyjna powołała rząd Jana Kantego Steczkowskiego.

• 1915 / 110 lat

  Urodził się Ludwik Bazylow, historyk, badacz dziejów Europy Wschodniej, autor wielu książek poświęconych historii Rosji.

• 1914 / 111 lat

  W Warszawie urodził się Ryszard Białous, ps. Jerzy, kapitan Armii Krajowej, harcmistrz, żołnierz kampanii obronnej 1939 r., powstaniec warszawski, dowódca Oddziału Specjalnego „Jerzy”, batalionu „Zośka” i brygady dywersji „Broda 53” zgrupowania „Radosław”; więzień niemieckich obozów Bergen-Belsen i Sandbostel, od 1946 roku na emigracji w Argentynie.

• 1912 / 113 lat

  W Ostrowcu Świętokrzyskim urodził się Jan Rybkowski, reżyser, scenarzysta, pedagog, scenograf; twórca seriali filmowych „Chłopi”, „Kariera Nikodema Dyzmy” i „Rodzina Połanieckich”.

• 1883 / 142 lata

  W Wieliczce urodził się Władysław Skoczylas, grafik, drzeworytnik, malarz, rzeźbiarz; autor m.in. „Pochodu zbójników”, „Teki zbójnickiej” i „Teki podhalańskiej”.

• 1877 / 148 lat

  W Krakowie urodził się Mordechaj Gebirtig, poeta żydowski, autor m.in. wiersza „Bleibt gesund mir, Kroke” („Bądź mi zdrów, Krakowie”); zamordowany przez Niemców w czerwcu 1942 roku.

• 1865 / 160 lat

  W Niżnym Nowogrodzie urodził się Zdzisław Lubomirski, ziemianin, działacz społeczno-polityczny, prezydent Warszawy (1916–1917), członek Rady Regencyjnej (1917–1918); w latach 1928–1938 senator II RP, w czasie okupacji niemieckiej aresztowany przez Niemców (1942), więziony na Pawiaku.

• 1849 / 176 lat

  Armia Sycylijska pod dowództwem gen. Ludwika Mierosławskiego została rozbita przez wojska neapolitańskie w bitwie o Katanię.

• 1794 / 231 lat

  W bitwie pod Racławicami powstańcy dowodzeni przez Tadeusza Kościuszkę pokonali wojska rosyjskie gen. Aleksandra Tormasowa; w bitwie wsławili się kosynierzy, a do narodowej legendy przeszedł Bartosz Głowacki.

• 1782 / 243 lata

  Zmarł August Czartoryski, architekt politycznej potęgi tzw. Familii, ojciec Adama Kazimierza Czartoryskiego.

• 1682 / 343 lata

  W majątku Waka, dziś w granicach Wilna, zmarł Michał Kazimierz Pac, hetman wielki litewski, wojewoda wileński, fundator wielu świątyń, m.in. kościoła świętych Piotra i Pawła w Wilnie, w którym został pochowany.

• 1557 / 468 lat

  W Ostrownie na Białorusi urodził się Lew Sapieha, hetman wielki litewski, twórca potęgi rodu Sapiehów.

• 1350 / 675 lat

  W Budzie Kazimierz III Wielki zawarł porozumienie z królem węgierskim Ludwikiem Andegaweńskim dotyczące Rusi Halicko-Włodzimierskiej oraz węgierskiej pomocy w walce z Litwą.

• 986 / 1039 lat

  W Kwedlinburgu odbył się zjazd, na którym Mieszko I złożył hołd cesarzowi Ottonowi III i podarował młodemu władcy wielbłąda.