> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz historyczny

15 stycznia

  • Płk Tadeusz Kurcyusz. Źródło: Wikimedia Commons

    Komendant Główny Narodowych Sił Zbrojnych płk Tadeusz Kurcyusz w rozkazie do żołnierzy stwierdził, że wkraczające na terytorium Polski wojska sowieckie mają być traktowane jako wróg.

  • Żołnierze 43. Pułku Piechoty 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK. 1944 r. Fot. NAC

    W obliczu nadciągających ze wschodu wojsk sowieckich 27. Wołyńska Dywizja Piechoty Armii Krajowej rozpoczęła realizację planu Akcji „Burza” na Wołyniu.

  • W Warszawie zmarł dziennikarz i prezenter muzyczny Marek Gaszyński, autor tekstów ponad 150 piosenek, wśród nich "Snu o Warszawie" i "Gdzie się podziały tamte prywatki", twórca książek o tematyce muzycznej. Miał 83 lata.

  • W Warszawie zmarł Andrzej Kotkowski – reżyser, scenarzysta, twórca m.in. filmu „Obywatel Piszczyk”, aktor, pedagog, członek m.in. Stowarzyszenia Filmowców Polskich.

  • W Katowicach rozpoczęły się XII Mistrzostwa Europy w Piłce Ręcznej Mężczyzn, po raz pierwszy organizowane w Polsce.

  • Wystawa "Eugeniusz Haneman. Topografie wspomnień" w Galerii Bałuckiej w Łodzi. Fot. PAP/G. Michałowski

    W Borzęcinie koło Warszawy zmarł Eugeniusz Haneman, nestor polskich fotografików; dokumentował Powstanie Warszawskie, był operatorem filmowym, wykładowcą Szkoły Filmowej w Łodzi.

  • Antoni Czortek. Fot. PAP/CAF

    W Radomiu zmarł Antoni Czortek, bokser, uczestnik igrzysk olimpijskich w Berlinie; wicemistrz Europy z Dublina (1939), czterokrotny mistrz Polski; więzień niemieckich obozów Auschwitz i Mauthausen.

  • Teresa Lipowska (L) i Aleksandra Zawieruszanka (P) w scenie z filmu „Rzeczpospolita Babska”. Fot. PAP/W. Rozmysłowicz

    W Warszawie zmarł Hieronim Przybył, reżyser filmowy, autor m.in. filmów „Rzeczpospolita babska” i „Milion za Laurę”.

  • Odsłonięcie pierwszego na świecie pomnika Wikipedii w Słubicach. 2014 r. Fot. PAP/L. Muszyński

    Powstała Wikipedia – największa encyklopedia internetowa, redagowana przez samych internautów.

  • W Warszawie zmarł Eugeniusz Szyr, polityk, minister (1976–81) i wicepremier (1959–72) rządów PRL, żołnierz Brygad Międzynarodowych w czasie wojny domowej w Hiszpanii.

  • W Warszawie zmarł Andrzej Krasicki, aktor, dyrektor warszawskich teatrów.

  • W Krakowie rozpoczęła działalność pierwsza w Polsce komercyjna stacja radiowa RMF FM.

  • Leszek Herdegen. Fot. PAP/E. Wołoszczuk

    W Toruniu zmarł Leszek Herdegen, aktor, literat; uczestnik Powstania Warszawskiego; występował w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie, a następnie w warszawskich teatrach Studio i Powszechnym; zagrał m.in. w filmach „Kwiecień”, „Mansarda”, „Faraon”, „Potop”, a także w serialu „Stawka większa niż życie”.

  • Olga Małkowska. 1932 r. Fot. NAC

    W Zakopanem zmarła Olga Drahonowska-Małkowska, pedagog, harcmistrzyni, współzałożycielka polskiego skautingu.

  • Teofil Ociepka. Fot. PAP/CAF/J. Gill

    W Bydgoszczy zmarł Teofil Ociepka, malarz, reprezentant sztuki naiwnej. 

  • Jacek Kuroń (C) i Karol Modzelewski (P). 1981 r. Fot. PAP/CAF/S. Kraszewski

    Zakończył się proces Jacka Kuronia i Karola Modzelewskiego, których uznano za głównych inspiratorów studenckich protestów z marca 1968 r. – obaj zostali skazani na 3,5 roku więzienia.

  • Projekt Teatru Ruchomego autorstwa Andrzeja Pronaszki i Stefana Bryły. 1918–1935. Fot. NAC

    W Warszawie zmarł Andrzej Pronaszko, malarz, scenograf teatralny.

  • Wiesław Komasa. Fot. PAP/A. Rybczyński

    W Wiśniczu koło Bochni urodził się Wiesław Komasa, aktor związany m.in. z Teatrem Nowym w Poznaniu (1973–1988), od 1988 r. wykładowca w Akademii Teatralnej w Warszawie.

  • W ostatniej niemieckiej egzekucji na terenie Krakowa zginęło 79 mieszkańców miasta.

  • Armia Czerwona, po bitwie pancernej z Niemcami w rejonie Daleszyc i nad Czarną Nidą, zajęła Kielce.

  • Dekretem Rady Ministrów powołany został Narodowy Bank Polski.

  • Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich. 1940 r. Źródło: NAC

    We Francji rozpoczęto tworzenie Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich. Jej dowódcą został gen. Zygmunt Szyszko-Bohusz.

  • Powitanie okrętu podwodnego ORP Orzeł w Gdyni. 10.02.1939. Źródło:NAC

    W holenderskiej stoczni we Vlissingen zwodowano okręt podwodny ORP „Orzeł”.

  • Barbara Wrzesińska. Fot. PAP/CAF/M. Wegner

    W Warszawie urodziła się Barbara Wrzesińska, aktorka filmowa i teatralna; zagrała m.in. w serialu telewizyjnym Lalka” w reż. Ryszarda Bera; znana z telewizyjnego kabaretu Olgi Lipińskiej.

  • Dokonano oblotu samolotu turystycznego RWD-13.

  • W Genewie podpisany został traktat gwarancyjny pomiędzy Polską a Rumunią.

  • Prof. Jan Błoński. Fot. PAP/CAF/R. Sikora

    W Warszawie urodził się Jan Błoński, historyk literatury, krytyk literacki, tłumacz, uznanie w świecie literackim przyniosły mu jego interpretacje dzieł klasyków XX wieku: Prousta, Becketta, Stanisława Ignacego Witkiewicza. Pisał też o Gombrowiczu, Miłoszu i Mrożku; w 1987 r. w „Tygodniku Powszechnym” ukazał się jego tekst „Biedni Polacy patrzą na getto”, oceniany jako niezwykle ważny dla stosunków polsko-żydowskich.

  • Zainaugurowała działalność rozgłośnia Polskiego Radia we Lwowie.

  • Niezależne Forum Kultury odbywające się w auli Auditorium Maximum UW, od lewej: aktor i reżyser Andrzej Łapicki, prawnik, dziennikarz, publicysta i pisarz Stefan Bratkowski, metodyk filozofii i historii nauki, socjolog wiedzy Stefan Amsterdamski, historyk Bronisław Geremek. Warszawa, 01.04.1989. Fot. PAP/G. Rogiński

    W Warszawie urodził się Stefan Amsterdamski, filozof, dyrektor powstałej w 1992 r. Szkoły Nauk Społecznych przy IFiS PAN; prowadził badania m.in. w zakresie metodologii filozofii i historii nauki, a także socjologii wiedzy.

  • Polskie Radio - rozgłośnia w Wilnie. 1929 r. Fot. NAC

    W Wilnie uruchomiono rozgłośnię Polskiego Radia.

  • Jarema Stępowski. Fot. PAP/CAF/M. Sokołowski

    W Warszawie urodził się Jarema Stępowski, aktor, piosenkarz; wykonawca piosenek m.in. „Jadziem na Bielany”, „O jednej Wiśniewskiej”, „Taksówkarz warszawski”, „Tango andrusowskie”; znany m.in. z serialu „Wojna domowa”.

  • Renata Kossobudzka i Andrzej Łapicki w spektaklu wg powieści St. Dygata „Jezioro Bodeńskie”. 1959 r. Fot. PAP/CAF/Z. Matuszewski

    W Warszawie urodziła się Renata Kossobudzka, aktorka teatralna i filmowa.

  • Banknot - 100 marek polskich. Źródło: Wikimedia Commons

    Na podstawie uchwały Sejmu Ustawodawczego marka polska stała się prawnym środkiem płatniczym na obszarze państwa polskiego.

  • Andrzej Małkowski. Źródło: CBN Polona

    W katastrofie na Morzu Śródziemnym zginął Andrzej Małkowski, propagator skautingu, jeden z twórców harcerstwa w Polsce; żołnierz Legionów Polskich i Armii Polskiej we Francji.

  • Róża Luksemburg. Źródło: Wikimedia Commons

    W Berlinie zastrzelona została Róża Luksemburg, działaczka polskiego i niemieckiego ruchu robotniczego, ekonomistka; współzałożycielka SDKPiL (1893); należała do przywódców niemieckiej SPD i II Międzynarodówki; współzałożycielka Związku Spartakusa i KPD.

  • Wojciech Kętrzyński. Źródło: CBN Polona

    We Lwowie zmarł Wojciech Kętrzyński, (właśc. Adalbert von Winkler), działacz polskiego ruchu narodowego na Mazurach, historyk, mediewista, w latach 1876–1918 dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie. Na jego cześć w 1946 roku miasto Rastembork otrzymało nazwę „Kętrzyn”.

  • Posiedzenie inauguracyjne Tymczasowej Rady Stanu. 15.01.1917. Fot. NAC

    W Warszawie odbyło się pierwsze posiedzenie Tymczasowej Rady Stanu, jej przewodniczącym wybrano Wacława Niemojewskiego.

  • W Mystkowicach urodził się Dyzma Gałaj, socjolog, polityk, historyk ruchu ludowego, marszałek sejmu PRL, więzień Pawiaka.

  • Gen. Stefan Bałuk. Fot. PAP/P. Kula

    W Warszawie urodził się Stefan Bałuk, cichociemny, żołnierz AK, powstaniec warszawski; członek Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość; aresztowany w 1945 r. i skazany na 2,5 roku więzienia; fotograf, współautor pierwszego albumu o Powstaniu Warszawskim „Miasto nieujarzmione”.

  • Janusz Kusociński. Fot. NAC

    W Warszawie urodził się Janusz Kusociński, lekkoatleta, mistrz olimpijski z Los Angeles w 1932 r. w biegu na 10 tys. metrów, medalista mistrzostw Europy, wielokrotny rekordzista i mistrz Polski w biegach; w czasie okupacji zaangażowany w działalność konspiracyjną; rozstrzelany przez Niemców w Palmirach w 1940 r.

  • Prof. Lucjan Malinowski. Źródło: Wikimedia Commons

    W Krakowie zmarł prof. Lucjan Malinowski, językoznawca, pionier dialektologii polskiej.

  • W Łęczycy urodził się Menachem Bornsztajn, „Ślepy Maks”, słynny gangster przedwojennej Łodzi, nazywany królem Bałut oraz łódzkim Alem Capone.

  • Urodził się Czesław Michałowski, prawnik, polityk, minister sprawiedliwości rządów II RP od 1930 do 1936 roku.

  • W Warszawie zmarł Antoni Edward Odyniec, poeta, filareta, pamiętnikarz, tłumacz; autor „Listów z podróży” opisujących wspólną z Adamem Mickiewiczem podróż po Europie (1829–1830).

  • Florian Znaniecki. Fot. NAC

    W Świątnikach koło Włocławka urodził się Florian Znaniecki, filozof, socjolog, autor m.in. prac „Socjologia wychowania”, „Upadek cywilizacji zachodniej”, „Współczesne narody”; współautor opracowania „Chłop polski w Europie i Ameryce”.

  • Delegacja polskich harcerzy na międzynarodowym zlocie skautów w Holandii. 1937 r. Fot. NAC

    W Starzenicach urodził się Ignacy Kozielewski, dziennikarz, organizator ruchu skautowego, autor tekstu, „Wszystko, co nasze”, który później stał się hymnem polskiego harcerstwa.

  • Debiut teatralny Ludwika Solskiego. Aktor wystąpił pod pseudonimem „Mancewicz” w roli Alberta w sztuce Paula Fevala, „Syn diabła”, wystawionej w Teatrze Krakowskim.

  • Koncert w Filharmonii Warszawskiej z okazji 60-lecia istnienia Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego. Fot. NAC

    Powstało Warszawskie Towarzystwo Muzyczne.

  • Stanisław Wyspiański. Fot. NAC

    W Krakowie urodził się Stanisław Wyspiański, dramaturg, poeta, malarz, reformator teatru; autor „Wesela”, „Nocy Listopadowej”, „Wyzwolenia” i „Warszawianki”.

  • W Boczkach urodził się Marceli Nencki, lekarz, fizjolog, uczestnik Powstania Styczniowego.

  • W Mikołajowie koło Stryja urodził się Walery Łoziński, pisarz, publicysta, autor m.in. powieści „Zaklęty dwór” (1859).

  • Wojska rosyjskie rozpoczęły oblężenie Gdańska bronionego przez francuski garnizon dowodzony przez marszałka Jeana Rappa. 

  • Julian Ursyn Niemcewicz. Źródło: CBN Polona

    W Teatrze Narodowym w Warszawie odbyła się premiera dramatu „Powrót posła” Juliana Ursyna Niemcewicza.

  • W Hubertusburgu w Saksonii zawarty został traktat pokojowy pomiędzy Prusami a Austrią i Saksonią, potwierdzający przynależność Śląska i Kłodzka do Prus.

  • Na Wawelu odbyły się uroczystości pogrzebowe Augusta II Mocnego oraz zmarłego w 1697 r. Jana III Sobieskiego, którego szczątki złożono po śmierci w kościele kapucynów przy ulicy Miodowej w Warszawie; wraz z Sobieskim w krypcie wawelskiej pochowana została jego żona królowa Maria Kazimiera; były to ostatnie królewskie pogrzeby na Wawelu.

  • Obraz Jana Matejki „Batory pod Pskowem”. Fot. PAP/T. Gzell

    W Jamie Zapolskim Rzeczpospolita i Rosja podpisały rozejm kończący wojnę o Inflanty.

  • Siedlce otrzymały prawa miejskie.