Kalendarz historyczny
17 czerwca
-
We Lwowie z inicjatywy Józefa Piłsudskiego powołany został Związek Walki Czynnej, tajna organizacja, której celem było przyszłe powstanie zbrojne w zaborze rosyjskim; na czele ZWC stanął Kazimierz Sosnkowski.
-
W Grodnie rozpoczął obrady, zwołany na żądanie Rosji, ostatni Sejm Rzeczypospolitej szlacheckiej. Pracując pod terrorem rosyjskich wojsk zatwierdził II rozbiór oraz ustalił nową organizację państwa, która niemal całkowicie unieważniała ustawodawstwo Sejmu Wielkiego.
-
W Prądkach koło Bydgoszczy zmarł Zbigniew Nowek, działacz opozycji antykomunistycznej, szef Urzędu Ochrony Państwa (1998–2001) i Agencji Wywiadu (2005–2008).
-
W Międzyrzecu Podlaskim zmarł aktor filmowy i teatralny Mieczysław Kalenik, najbardziej znany z roli Zbyszka z Bogdańca w filmie „Krzyżacy” Aleksandra Forda.
-
W Nowym Jorku zmarła Elżbieta Czyżewska, aktorka, wystąpiła m.in. w filmach „Mąż swojej żony”, „Zaduszki”, „Gdzie jest generał”, „Godzina pąsowej róży”, „Milczenie”, „Żona dla Australijczyka”, „Giuseppe w Warszawie”, „Rysopis”, „Niekochana”, „Małżeństwo z rozsądku” i „Wszystko na sprzedaż”.
-
W Warszawie zmarł Jacek Kuroń, wieloletni więzień polityczny PRL, współtwórca Komitetu Obrony Robotników, czołowy doradca kierownictwa NSZZ „Solidarność”, uczestnik obrad Okrągłego Stołu, parlamentarzysta, minister pracy i polityki socjalnej, historyk, publicysta, wychowawca, społecznik.
-
W Charkowie z udziałem premiera Polski Jerzego Buzka i premiera Ukrainy Wiktora Juszczenki uroczyście otwarto Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu; w Charkowie-Piatichatkach spoczęły szczątki 4302 polskich ofiar NKWD, z których zdecydowaną większość stanowili więźniowie obozu w Starobielsku, w tym ośmiu generałów; w dołach śmierci, wraz z polskimi oficerami, leży także około 2,8 tys. ofiar stalinowskiego terroru z lat 1937–1938.
-
Papież Jan Paweł II zakończył ósmą pielgrzymkę do Polski (5–17 czerwca 1999).
-
W Bonn premier Jan Krzysztof Bielecki i kanclerz Helmut Kohl podpisali polsko-niemiecki traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy.
-
SB aresztowała w Warszawie Tadeusza Jedynaka, członka Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność” z regionu Śląsko-Dąbrowskiego.
-
W Warszawie zmarł Miron Białoszewski, poeta, prozaik, twórca teatralny, autor „Pamiętnika z powstania warszawskiego”.
-
Wizytę w Polsce rozpoczął prezydent Francji Valery Giscard d`Estaing.
-
W Warszawie urodził się Michał Żebrowski, aktor, znany m.in. z roli Jana Skrzetuskiego w ekranizacji „Ogniem i mieczem” oraz Tadeusza Soplicy w „Panu Tadeuszu”, wystąpił również w filmach „Poznań 56”, „Wiedźmin”, „Stara baśń. Kiedy słońce było bogiem”, „Pręgi”, „Rok 1612”, „Janosik. Prawdziwa historia”, „Sęp” i „Tajemnica Westerplatte”, a także w serialu „Sława i chwała”; dyrektor naczelny Teatru 6. piętro w Warszawie.
-
W Montrealu zmarł gen. Antoni Szylling, generał WP; w czasie kampanii 1939 r. dowódca Armii „Kraków”, mającej bronić Górnego Śląska i południowego skrzydła polskiego frontu; po walkach odwrotowych wyprowadził większość sił armii na wschód od Wisły; dowodził w bitwie pod Tomaszowem Lubelskim.
-
Zmarł Richard Baer, nazistowski zbrodniarz, komendant KL Auschwitz-Birkenau (1944–1945); po ewakuacji obozu w styczniu 1945 r. otrzymał nominację na komendanta KL Mittelbau-Dora; miał być sądzony w 1963 r. w RFN w procesie 24 zbrodniarzy SS, jednak ze względu na zły stan zdrowia jego sprawę wyłączono z procesu.
-
W Moskwie rozpoczęły się rozmowy na temat utworzenia w Polsce Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej.
-
Wojsko Polskie zajęło polską część Cieszyna.
-
W Warszawie urodził się Adam Kreczmar, poeta, satyryk.
-
W Warszawie urodził się Jakub Karpiński, socjolog, historyk, politolog, działacz opozycji antykomunistycznej.
-
W Warszawie urodził się Krzysztof Zanussi, reżyser, scenarzysta, autor filmów „Struktura kryształu”, „Życie rodzinne”, „Iluminacja”, „Bilans kwartalny”, „Barwy ochronne”, „Spirala”, „Kontrakt”, „Constans”, „Z dalekiego kraju”, „Życie za życie. Maksymilian Kolbe”, „Rok spokojnego słońca” – uhonorowany Złotym Lwem w Wenecji, „Dotkniecie ręki”, „Cwał”, „Życie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową”, „Persona non grata” i „Obce ciało”; wieloletni szef Studia Filmowego TOR.
-
W Tokio urodziła się Ludmiła Jakubczak, piosenkarka, tancerka.
-
Ukazał się dekret prezydenta RP Ignacego Mościckiego o utworzeniu obozu izolacyjnego w Berezie Kartuskiej.
-
W Ciechanowie urodził się Ignacy Gogolewski, aktor, przez wiele lat związany z Teatrem Polskim w Warszawie, następnie Teatrem Narodowym; niezapomniany Antek Boryna w ekranizacji „Chłopów”, wystąpił również w filmach „Żołnierz Królowej Madagaskaru”, „Szyfry”, „Jowita”, „Hrabina Cosel”, „Samotność we dwoje”, „Bolesław Śmiały”, „Spotkanie na Atlantyku”, „Zamach stanu”, a także w serialu „Stawka większa niż życie”; w latach 2005–2006 prezes ZASP-u.
-
W Genewie podpisany został protokół o zakazie używania w czasie wojny gazów trujących i broni bakteriologicznej; wśród sygnatariuszy dokumentu był rząd polski.
-
Powstała Biblioteka Polska PAN w Rzymie po przekazaniu przez Józefa Michałowskiego prywatnego księgozbioru Ośrodkowi Polskich Studiów Akademii Umiejętności.
-
W Tczewie utworzono Szkołę Morską.
-
W Brzezinach urodził się Grzegorz Korczyński, działacz komunistyczny, uczestnik wojny domowej w Hiszpanii; od 1942 r. w GL, następnie AL; w latach 1965–1971 wiceminister obrony narodowej; w 1970 r. dowodził oddziałami pacyfikującymi robotnicze protesty na Wybrzeżu.
-
W Travniku na terenie Bośni i Hercegowiny urodził się Mirosław Ferić, as myśliwski, porucznik WP, uczestnik kampanii 1939 r. i Bitwy o Anglię, pilot Dywizjonu 303.
-
W Kijowie urodził się Stanisław Płotnicki, aktor.
-
W Chełmnie (niem. Kulm) urodził się Heinz Guderian, niemiecki generał, teoretyk wojskowości, współtwórca niemieckich wojsk pancernych, zwolennik wojny błyskawicznej; w latach 1944–1945 szef sztabu Naczelnego Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH).
-
W Oranienbaumie w Rosji urodził się Igor Strawiński, kompozytor o polskich korzeniach (jego przodkiem był Stanisław Strawiński, oficer konfederacji barskiej), Strawiński był jednym z głównych przedstawicieli modernizmu muzycznego; twórcą m.in. słynnego baletu „Święto Wiosny”, który przez znawców uważany jest za dzieło rozpoczynające erę muzyki współczesnej.
-
W Wysocku niedaleko Jarosławia zmarła księżna Izabela Czartoryska, pisarka, animatorka życia kulturalnego, mecenaska sztuki, kolekcjonerka; założycielka rezydencji w Puławach, na terenie której utworzyła pierwsze polskie muzeum gromadzące pamiątki narodowe; aktywna uczestniczka życia politycznego w okresie Sejmu Wielkiego, związana ze Stronnictwem Patriotycznym.
-
W Paryżu ukończono druk pierwszego wydania „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza.
-
Insurekcja Kościuszkowska: Rada Najwyższa Narodowa powołała Sąd Najwyższy Kryminalny, którego zadaniem było osądzenie członków Targowicy i innych współpracowników Rosjan.
-
W Epworth w Anglii urodził się John Wesley, teolog, współtwórca metodyzmu.
-
W Wilanowie zmarł król Jan III Sobieski, panujący od 1674 r.
-
W Krakowie zmarł Mikołaj Zebrzydowski, marszałek wielki koronny, wojewoda krakowski, przywódca rokoszu sandomierskiego (1606–1609) przeciwko królowi Zygmuntowi III Wazie; założyciel Kalwarii Zebrzydowskiej.
-
W Toruniu zmarł król Jan I Olbracht, panujący od 1492 r.
-
Zmarł król Bolesław I Chrobry, władca Polski od 992 r.