Kalendarz historyczny
23 listopada
-
W Dębicy urodził się Krzysztof Penderecki, kompozytor, dyrygent i pedagog muzyczny; autor dzieł: „Tren ofiarom Hiroszimy”, „Pasja wg św. Łukasza”, „Dies Irae”, „Jutrznia”, „Polskie Requiem”, „Te Deum”, „Siedem Bram Jerozolimy”, a także oper „Diabły z Loudun”, „Raj utracony”, „Czarna maska” i „Ubu Król”.
-
Zakończył obrady sejm grodzieński – ostatni sejm Rzeczypospolitej szlacheckiej, zwołany i działający pod terrorem władz carskich; zatwierdził II rozbiór Rzeczypospolitej.
-
W Łubnikach w województwie podlaskim zmarł Jan Leończuk, poeta, prozaik, eseista, tłumacz. Wydał kilkanaście tomów poezji i opowiadań. Przez niemal dwadzieścia lat był dyrektorem Książnicy Podlaskiej im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku.
-
W Londynie po zatruciu polonem 210 zmarł Aleksander Litwinienko, b. agent rosyjskich tajnych służb; w 2016 r. brytyjscy śledczy ogłosili, że prezydent Rosji Władimir Putin, którego Litwinienko krytykował, prawdopodobnie zaaprobował operację FSB w celu zabicia agenta.
-
Premiera serialu telewizyjnego „Boża podszewka” w reżyserii Izabelli Cywińskiej.
-
W Beverly Hills zmarł Louis Male, francuski reżyser, autor filmów „Windą na szafot” i „Do zobaczenia, chłopcy”.
-
Sejm podjął decyzję o likwidacji Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej (ORMO) i Urzędu do spraw Wyznań.
-
Początek oficjalnej wizyty premiera Tadeusza Mazowieckiego w ZSRS.
-
Premiera filmu „Dreszcze” w reżyserii Wojciecha Marczewskiego.
-
W Nowym Jorku zmarł Cornelius Ryan, dziennikarz, autor reportaży historycznych „Najdłuższy dzień” – o lądowaniu wojsk alianckich w Normandii i „O jeden most za daleko” – o operacji Market Garden.
-
W Warszawie zmarł Aleksander Sewruk, aktor, dyrektor teatrów, m.in. Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie.
-
Chińska Republika Ludowa jako stały członek weszła do Rady Bezpieczeństwa ONZ.
-
W Swobnicy na Pomorzu Zachodnim urodził się Waldemar Krzystek, reżyser i scenarzysta, autor filmów „W zawieszeniu”, „Ostatni prom”, „Mała Moskwa”, „80 milionów”, „Fotograf” oraz serialu „Anna German”.
-
Ukazała się powieść Stanisława Lema „Astronauci”.
-
We Wrocławiu urodził się Mariusz Benoit, aktor związany m.in. z teatrami warszawskimi: Powszechnym, Narodowym, Rozmaitości, pedagog; wystąpił w filmach „Ostatnie okrążenie”, „Olimpiada ’40”, „Przeznaczenie”, „Widziadło”, „Piłkarski poker”, „Śmierć jak kromka chleba”, „80 milionów”, a także w serialach „Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy” oraz „Mistrz i Małgorzata”.
-
Władysław Gomułka wybrany został sekretarzem Komitetu Centralnego PPR.
-
II wojna światowa: w wyniku trwającej od 19 listopada 1942 r. operacji „Uran” wojska sowieckie zamknęły w kotle pod Stalingradem niemiecką 6. Armię pod dowództwem gen. Friedricha Paulusa, część 4. Armii Pancernej oraz jednostki rumuńskie (łącznie około 260–270 tys. żołnierzy). Wyniszczone wojska niemieckie skapitulowały 2 lutego 1943 r.
-
W Krakowie zmarł Stanisław Zaremba, matematyk, współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Matematycznego, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego; redaktor pisma dla matematyków „Annales”.
-
Do Paktu Trzech, podpisanego 27 września 1940 r. przez Niemcy, Włochy i Japonię, przystąpiła Rumunia.
-
W Moskwie urodził się Karol Modzelewski, historyk; członek PZPR (1957–1964), usunięty z partii po ogłoszeniu z Jackiem Kuroniem „Listu otwartego do członków PZPR”; więziony przez władze komunistyczne; rzecznik prasowy Krajowej Komisji Porozumiewawczej (1980–1981), członek Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”; w stanie wojennym internowany, a następnie więziony; senator (1989–1991), współzałożyciel Solidarności Pracy (1991), honorowy przewodniczący Unii Pracy (1992–1995).
-
W Polsce odbyły się wybory do Senatu.
-
W Mińsku Mazowieckim w koszarach 7 Pułku Ułanów Lubelskich padła „Kasztanka” – klacz marszałka Józefa Piłsudskiego.
-
W Jarontach pod Inowrocławiem zmarł Stanisław Przybyszewski, pisarz, poeta, dramaturg, publicysta; napisał m.in. powieści „Homo ludens”, „Dzieci szatana”, „Synowie ziemi”, „Krzyk” oraz dramaty „Złote runo”, „Goście”, „Matka”, „Gody życia”, „Mściciel”. W swojej twórczości przedstawiał życie jako nieustanny tragiczny konflikt „duszy” i „mózgu”, uwikłania w problemy seksu oraz skrajnego indywidualizmu.
-
W Isola d`Asti w Piemoncie urodził się Angelo Sodano, kardynał, watykański dyplomata; w latach 1991–2006 sekretarz stanu Watykanu.
-
We Lwowie urodził się Aleksander Małachowski, publicysta, żołnierz AK, więzień w sowieckim obozie pracy (1944–1945); przewodniczący Klubu Krzywego Koła (1959–1962); od 1980 r. w NSZZ „Solidarność”; internowany w stanie wojennym; w 1983 r. aresztowany za działalności w podziemnej Solidarności; poseł na Sejm (1989–1997; 2001–2004), wicemarszałek Sejmu (1993–1997); współzałożyciel Unii Pracy (1991); w latach 1998–2004 przewodniczący Zarządu Głównego PCK.
-
W Radomiu urodził się Kazimierz Winkler, poeta, autor tekstów popularnych piosenek, m.in. „Gdy mi ciebie zabraknie” i „Pierwszy siwy włos”.
-
Urodził się Tadeusz Hołuj, pisarz i poeta, więzień niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz.
-
Na Przełęczy Chyszówki w Beskidzie Wyspowym mjr Edward Śmigły-Rydz przeprowadził udany atak na pozycje rosyjskie, zdobywając ponad 80 jeńców i konie.
-
W Warszawie urodziła się Loda Niemirzanka, tancerka, popularna polska aktorka lat 30., zagrała m.in. w filmach „Ada! To nie wypada!”, „Moi rodzice rozwodzą się”; w czasie II wojny światowej w AK.
-
W Saint Louis zakończyły się III Letnie Igrzyska Olimpijskie.
-
W Archangielsku urodził się Władysław Pobóg-Malinowski, historyk, publicysta, działacz sanacyjny.
-
W Małachowie-Gustawowie pod Włoszczową urodził się Władysław Liniarski, pułkownik WP, komendant białostockiego Okręgu ZWZ-AK (1940–1945), a następnie na terenie tego okręgu dowódca Armii Krajowej Obywatelskiej; aresztowany w 1945 r. przez UB, skazany na karę śmierci, wyrok zamieniony na 10 lat więzienia.
-
W Ulanowie urodził się Arnold Szyfman, reżyser, założyciel i dyrektor Teatru Polskiego w Warszawie.
-
W Łopatynie na terenie Galicji zmarł gen. Józef Dwernicki, uczestnik kampanii napoleońskich i dowódca kawalerii w Powstaniu Listopadowym.
-
W Warszawie urodziła się Klementyna Hoffmanowa, pisarka, pedagog, autorka m.in. utworów dla dzieci i młodzieży.
-
Kardynał Giovanni Francesco Albani wybrany został papieżem, przyjął imię Klemensa XI (1700-1721).
-
Pod Szczebrzeszynem wojska wierne hetmanowi Janowi Sobieskiemu zawiązały konfederację przeciwko stronnikom króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego, skupionym w konfederacji gołąbskiej.
-
Polska jazda lisowczyków pokonała wojska księcia Siedmiogrodu Jerzego Rakoczego w bitwie pod Humiennem.
-
Książę pomorski Bogusław IV i książę świecki Mściwój II oraz książę wielkopolski Przemysł II podczas zjazdu w Słupsku zawarli przymierze skierowane przeciwko Brandenburgii.
-
Urodził się Otton I Wielki, od 962 r. cesarz rzymsko-niemiecki.