Kalendarz historyczny
26 listopada
-
U wybrzeży wschodniej Anglii zatonął MS „Piłsudski”, statek pasażerski, transatlantyk, przebudowany po wybuchu wojny na wojskowy transportowiec; spośród liczącej 260 osób załogi, zginęło kilku ludzi, wśród nich dowódca kpt. Mamert Stankiewicz; przyczyny zatonięcia statku nie zostały do dziś ustalone, ale najprawdopodobniej wszedł on na miny pozostawione przez niemieckie okręty.
-
Urodził się Ryszard Kaczorowski, ostatni prezydent RP uchodźstwie. Insygnia władzy przekazał Lechowi Wałęsie, gdy ten wygrał wybory prezydenckie w 1990 r. W latach licealnych był instruktorem harcerskim w Białymstoku, a po zajęciu tego miasta w 1939 r przez Armię Czerwoną przystąpił do konspiracyjnych Szarych Szeregów. Aresztowany i skazany początkowo na karę śmierci został wywieziony do łagru na Kołymie. Odzyskał wolność dzięki układowi Sikorski-Majski i z gen. Władysławem Andersem przeszedł szlak bojowy 2. Korpusu Polskiego. Po wojnie został w Wielkiej Brytanii, w 1986 r. zasiadł w rządzie polskim na uchodźstwie, a w lipcu 1989 został prezydentem. Po zrzeczeniu się urzędu dalej mieszkał w Londynie. Zginął w katastrofie smoleńskiej.
-
Urodził się Łukasz Ciepliński; w czasie II wojny światowej komendant Związku Walki Zbrojnej, a następnie Armii Krajowej w rejonie Rzeszowa. W ramach akcji "Burza" w sierpniu 1944 r. dowodził oddziałami AK, które wzięły udział w wyzwalaniu tego miasta. W 1945 r. związał się ze Zrzeszeniem "Wolność i Niezawisłość" i po serii aresztowań (spowodowanych również prowokacjami Urzędu Bezpieczeństwa) w 1947 r. stanął na czele IV Zarządu Głównego WIN. Został aresztowany przez UB w listopadzie 1947 r. i skazany na karę śmierci. Egzekucję przeprowadzono 1 marca 1951 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie. W Zabrzu, gdzie się ukrywał do 1947 r. znajduje się poświęcona mu tablica.
-
W Sopocie zmarła Joanna Bogacka, aktorka teatralna i filmowa, znana z ról w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku, ról w filmach „Linia” (1974) w reż. Kazimierza Kutza, „Sto koni do stu brzegów” (1978) oraz serialach „Szaleństwo Majki Skowron”, „07 zgłoś się”, „W piątą stronę świata”, „Tygrysy Europy”, „Boża podszewka II”, „Na kocią łapę”, „Siostry”.
-
Duma Państwowa, izba niższa rosyjskiego parlamentu, przyjęła uchwałę w sprawie zbrodni katyńskiej; mord na polskich oficerach wiosną 1940 r. uznano w niej za zbrodnię reżimu stalinowskiego.
-
W Jerozolimie zmarł Pinchas Menachem Joskowicz, naczelny rabin Polski w latach 1988–1999; urodził się w 1924 r. w Zduńskiej Woli w rodzinie chasydzkiej; w czasie II wojny światowej przebywał w getcie łódzkim, skąd został wywieziony do niemieckiego obozu Auschwitz-Birkenau; po zakończeniu wojny wyemigrował do Izraela.
-
W katedrze wawelskiej odbył się ponowny (po ekshumacji) pogrzeb gen. Władysława Sikorskiego.
-
W Oksfordzie zmarła Helena Wolińska, stalinowska prokurator wojskowa; jej wydania Polsce żądał pion śledczy IPN, oskarżając ją o bezprawne aresztowanie w latach 50. ponad 20 osób, w tym gen. Augusta Emila Fieldorfa „Nila”.
-
W Polsce odbyła się II tura wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast.
-
W Tbilisi odbyła się ceremonia zaprzysiężenia Eduarda Szewardnadze na prezydenta Gruzji.
-
W USA ukazał się album „Dangerous” Michaela Jacksona – jedna z najbardziej popularnych płyt w historii muzyki.
-
Polska została członkiem Rady Europy.
-
W Warszawie rozpoczął obrady XI Nadzwyczajny Kongres Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego (ZSL), który podjął decyzję o zakończeniu działalności ZSL i powołaniu Polskiego Stronnictwa Ludowego „Odrodzenie”.
-
W całej Polsce rozpoczęły działalność Wojskowe Terenowe Grupy Operacyjne.
-
W Warszawie zmarł Hilary Minc, działacz komunistyczny, ekonomista; członek Biura Politycznego KC PZPR (1948–1954); w latach 1949–1956 wicepremier; współodpowiedzialny za wprowadzanie w Polsce sowieckiego modelu gospodarki.
-
Premiera serialu telewizyjnego „Chłopi” w reżyserii Jana Rybkowskiego.
-
W Miliczu urodził się Marek Bukowski, aktor, wystąpił w filmach „Nad rzeką, której nie ma”, „Pożegnanie z Marią”, a także w serialu „Dom”.
-
W Chrzanowie urodził się Mariusz Jakus, aktor, znany m.in. z filmu „Samowolka” Feliksa Falka.
-
W Londynie zmarł Antoni Pająk, działacz socjalistyczny, żołnierz Legionów Polskich i POW; w okresie międzywojennym członek Rady Naczelnej PPS, poseł na Sejm (1927–1930); w 1940 r. deportowany przez władze sowieckie na Syberię; po zwolnieniu m.in. delegat ambasady RP w Jakucji; od 1947 r. na emigracji w Londynie; w latach 1955–1965 premier rządu RP na uchodźstwie.
-
Premiera filmu „Irena do domu!” w reżyserii Jana Fethke.
-
W Krakowie odsłonięto zrekonstruowany pomnik Adama Mickiewicza, zniszczony przez Niemców w 1940 r.
-
W moskiewskim więzieniu na Butyrkach rozstrzelany został gen. Jonas Žemaitis, oficer sztabu generalnego litewskiej armii, od 1945 r. do 1951 r. na czele antysowieckiej partyzantki na Litwie.
-
W Warszawie urodził się Krzysztof Kiersznowski, aktor, wystąpił w filmach „Vabank”, „Vabank II, czyli riposta”, „Kiler”, „Cześć Tereska”, „Boisko bezdomnych” i „Pod Mocnym Aniołem”.
-
W Ciechanowie urodził się Andrzej Rzepliński, prawnik, kierownik Katedry Kryminologii i Polityki Kryminalnej Uniwersytetu Warszawskiego; związany z Helsińską Fundacją Praw Człowieka; w latach 2010–2016 prezes Trybunału Konstytucyjnego.
-
W Kairze zakończyła się konferencja Wielkiej Trójki z udziałem Franklina D. Roosevelta, Winstona Churchilla i Czang Kaj-szeka.
-
Premiera filmu „Casablanca” w reżyserii Michaela Curtiza.
-
W Nutbush w stanie Tennessee urodziła się Tina Turner, amerykańska gwiazda rockowa.
-
Otwarto wnętrze grobowca egipskiego władcy Tutanchamona, który w Dolinie Królów odnalazł brytyjski archeolog Howard Carter.
-
W Krakowie urodził się Andrzej Nadolski, historyk wojskowości, archeolog.
-
W Wolnym Mieście Gdańsku powołana została Macierz Szkolna.
-
W Przemyślanach pod Lwowem urodził się Leopold Kozłowski, pianista, kompozytor, dyrygent, nazywany ostatnim klezmerem Galicji.
-
Rada Regencyjna za zgodą władz okupacyjnych nominowała Jana Kucharzewskiego na stanowisko Prezydenta Ministrów w Królestwie Polskim (premiera).
-
Wojska austro-węgierskie powstrzymały ofensywę Rosjan w bitwie pod Krakowem.
-
W Slatinie urodził się Eugene Ionesco, francuski dramaturg rumuńskiego pochodzenia, jeden z twórców teatru absurdu.
-
W Ustroniu urodził się Andrzej Wantuła, teolog, duchowny Kościoła ewangelicko-augsburskiego; więzień niemieckich obozów koncentracyjnych Dachau i Mauthausen-Gusen; profesor i rektor Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej; biskup Kościoła ewangelicko-augsburskiego w Polsce (1959–1975); w latach 1963–1970 wiceprezydent Światowej Federacji Luterańskiej w Genewie.
-
W Kościankach koło Wrześni urodził się Witold Hulewicz, poeta, prozaik, tłumacz; uczestnik Powstania Wielkopolskiego; w okresie międzywojennym pracownik i dyrektor Polskiego Radia w Wilnie, następnie kierownik działu literackiego w Polskim Radiu w Warszawie; w czasie niemieckiej okupacji redaktor podziemnego pisma „Polska żyje”; zamordowany przez Niemców w Palmirach w czerwcu 1941 r.
-
W Wenecji urodził się Kazimierz Junosza-Stępowski, aktor, reżyser.
-
W Warszawie urodził się Władysław Konopczyński, historyk, prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego, założyciel i redaktor „Polskiego Słownika Biograficznego”, poseł na Sejm RP w latach 1922–1927, związany z Narodową Demokracją.
-
W Krakowie urodził się Stanisław Estreicher, historyk prawa, bibliograf, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, w latach 1919–1921 jego rektor; po wybuchu II wojny światowej aresztowany przez Niemców podczas „Sonderaktion Krakau”; zmarł 28 grudnia 1939 r. w niemieckim obozie koncentracyjnym Sachsenhausen.
-
W Stambule zmarł Adam Mickiewicz, czołowy twórca romantyzmu polskiego; autor „Ody do młodości”, „Ballad i romansów”, poematów historycznych „Grażyna” i „Konrad Wallenrod”, „Sonetów krymskich”, „Dziadów”, a także poematu „Pan Tadeusz, czyli Ostatni zajazd na Litwie”, autor broszury publicystycznej „Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego”, publicysta, działacz polityczny; jego ciało zostało przewiezione do Paryża i pochowane na cmentarzu w podparyskim Montmorency; w 1890 r. szczątki poety sprowadzono do Polski i złożono w krypcie na Wawelu.
-
Rozpoczęła się dramatyczna przeprawa przez Berezynę cofającej się spod Moskwy Wielkiej Armii Napoleona.
-
W Tarnogrodzie zawiązano konfederację skierowaną przeciwko królowi Augustowi II Mocnemu.
-
Zjazd w Wyszehradzie: Władca Czech Jan Luksemburski oraz król Węgier Karol Robert ogłosili wyrok w sporze polsko-krzyżackim: Polska miała odzyskać Kujawy i ziemię dobrzyńską, Pomorze Gdańskie miało pozostać we władzy Zakonu Krzyżackiego.