9 WRZEśNIA

• 1939 / 85 lat

  Kampania polska: w Lublinie w czasie bombardowania miasta przez Niemców zginął Józef Czechowicz, poeta.

• 1939 / 85 lat

  Kampania 1939: Armia „Poznań”, dowodzona przez gen. Tadeusza Kutrzebę uderzeniem z rejonu Łęczycy na lewe skrzydło niemieckiej 8. Armii rozpoczęła bitwę nad Bzurą (zwaną też bitwą pod Kutnem).

• 2021 / 3 lata

  W Warszawie zmarł Wiesław Gołas, odtwórca ponad 120 ról filmowych, kabaretowych, teatralnych i telewizyjnych. Kojarzony był głównie z postaciami komediowymi m.in. Tomkiem Czereśniakiem z „Czterech pancernych i psa”, Przemysławem Stefanem Waldkiem z „Dzięcioła”, Robertem z „Żony dla Australijczyka” oraz z kreacjami w kabarecie Dudek i Kabarecie Starszych Panów.

• 2006 / 18 lat

  W Warszawie zmarł Lucjan Kydryński, dziennikarz, konferansjer, autor audycji radiowych i telewizyjnych poświęconych muzyce, a także wielu książek, m.in. „Wierzę piosence”, „Znajomi z płyt”, „Opera na cały rok”, „Marek i Wacek – historia prawdziwa” oraz „Przejazdem przez życie... Kroniki Rodzinne”.

• 1999 / 25 lat

  W Moskwie w wyniku potężnej eksplozji w gruzach legł 9-piętrowy budynek przy ul. Gurjanowa; śmierć poniosły 94 osoby. Cztery dni później – 13 września – silny wybuch zburzył 8-piętrowy dom przy Szosie Kaszyrskiej, zginęło 119 osób. W obu wypadkach wykryto ślady materiałów wybuchowych. O dokonanie obu zamachów oskarżono czeczeńskich rebeliantów. Jednak część rosyjskiej opozycji przypisuje je służbom specjalnym Rosji, które w ten sposób miałyby torować drogę na Kreml swojemu przedstawicielowi – Władimirowi Putinowi.

• 1996 / 28 lat

  Polska Akademia Nauk powołała Radę Języka Polskiego.

• 1995 / 29 lat

  W Puszczykowie zmarł Jerzy Kurczewski, dyrygent, pedagog, kompozytor, muzykolog, założyciel Poznańskiego Chóru Chłopięcego.

• 1993 / 31 lat

  Utworzono Biebrzański Park Narodowy.

• 1978 / 46 lat

  We wsi Zbrosza Duża na Mazowszu powstał Komitet Samoobrony Chłopskiej Ziemi Grójeckiej.

• 1978 / 46 lat

  W Los Angeles zmarł Jack Warner, producent filmowy, współzałożyciel i prezes Warner Brothers.

• 1978 / 46 lat

  Kopalnia Soli „Wieliczka” wpisana została na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

• 1976 / 48 lat

  W Polsce rozpoczęły się manewry wojsk Układu Warszawskiego „Tarcza 76”.

• 1976 / 48 lat

  Polscy biskupi zaapelowali do władz, aby zaniechano wszelkich represji wobec robotników, a także do społeczeństwa, aby przyczyniało się do poprawy trudnej sytuacji ekonomicznej kraju.

• 1973 / 51 lat

  We Wrocławiu urodziła się Maria Peszek, piosenkarka, aktorka.

• 1972 / 52 lata

  Podczas XX Letnich Igrzysk Olimpijskich w Monachium Władysław Komar zdobył złoty medal w konkursie pchnięcia kulą.

• 1971 / 53 lata

  Premiera serialu telewizyjnego „Przygody psa Cywila” w reżyserii Krzysztofa Szmagiera.

• 1970 / 54 lata

  Premiera serialu telewizyjnego „Kolumbowie” w reżyserii Janusza Morgensterna.

• 1967 / 57 lat

  W Warszawie odsłonięto Pomnik Lotnika, zrekonstruowany po zniszczeniach wojennych.

• 1962 / 62 lata

  W Warszawie zmarł prof. Edward Szturm de Sztrem, statystyk, demograf, w latach 1929–1939 dyrektor Głównego Urzędu Statystycznego; po wojnie wykładowca SGPiS.

• 1962 / 62 lata

  Na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji „Nóż w wodzie” w reżyserii Romana Polańskiego otrzymał nagrodę Międzynarodowej Federacji Krytyków Filmowych FIPRESCI.

• 1960 / 64 lata

  W Londynie urodził się Hugh Grant, brytyjski aktor, znany m.in. z filmów „Cztery wesela i pogrzeb”, „Notting Hill” oraz „Rozważna i romantyczna”.

• 1957 / 67 lat

  Założono Polski Związek Rugby.

• 1951 / 73 lata

  W Warszawie członkowie podziemia antykomunistycznego zastrzelili Stefana Martykę, lektora i reżysera audycji propagandowych w Polskim Radiu.

• 1944 / 80 lat

  PKWN zawarł z rządami sowieckiej Ukrainy i Białorusi układy dotyczące ewakuacji obywateli polskich z terytorium USRS i BSRS oraz ewakuacji ludności ukraińskiej i białoruskiej z terytorium Polski.

• 1943 / 81 lat

  Utworzenie przez Niemców na terenie KL Birkenau tak zwanego obozu rodzinnego Theresienstadt dla Żydów z getta w Terezinie koło Pragi (Protektorat Czech i Moraw).

• 1942 / 82 lata

  Z Lublina do obozu na Majdanku Niemcy wywieźli 2 tys. Żydów.

• 1942 / 82 lata

  Niemcy zakończyli likwidację getta żydowskiego w Beresteczku.

• 1939 / 85 lat

  Kampania polska: wojska niemieckie zajęły Poznań; dotarły też do środkowej Wisły i Sanu.

• 1939 / 85 lat

  Kampania polska: podpisanie polsko-francuskiej umowy o formowaniu polskich jednostek wojskowych na terenie Francji.

• 1939 / 85 lat

  Kampania polska 1939: Kolejne nieudane natarcie niemieckiej 4. Dywizji Pancernej na Warszawę. W walkach na Woli i Ochocie Niemcy stracili około połowy wozów bojowych.

• 1939 / 85 lat

  W Warszawie urodził się Zbigniew Namysłowski, jeden z najbardziej znanych polskich jazzmanów; multiinstrumentalista – z wykształcenia wiolonczelista, z wyboru puzonista, saksofonista altowy i sopranowy, flecista, a także kompozytor i aranżer.

• 1935 / 89 lat

  W Tel Awiwie urodził się Chaim Topol, izraelski aktor, słynny Tewje Mleczarz z filmowej wersji musicalu „Skrzypek na dachu”.

• 1931 / 93 lata

  W Katowicach urodził się Waldemar Świerzy, grafik, artysta plakatu.

• 1930 / 94 lata

  W nocy z 9 na 10 września na polecenie ministra spraw wewnętrznych gen. Felicjana Sławoja-Składkowskiego, bez nakazu sądowego, aresztowano 19 byłych posłów, przywódców opozycji. Wśród aresztowanych byli m.in. Wincenty Witos, Adam Ciołkosz, Norbert Barlicki, Karol Popiel i Kazimierz Bagiński.

• 1923 / 101 lat

  Ukazał się pierwszy numer ogólnopolskiego tygodnika katolickiego „Gość Niedzielny”.

• 1922 / 102 lata

  W Białymstoku urodził się Witold Lesiewicz, reżyser, scenarzysta; autor filmów „Kwiecień”, „Bolesław Śmiały” oraz serialu „Doktor Murek”.

• 1911 / 113 lat

  Władze rosyjskie zniosły zakaz zabudowywania esplanad fortecznych w likwidowanej Twierdzy Warszawa. Umożliwiło to rozpoczęcie planowania rozbudowy miasta.

• 1907 / 117 lat

  W Warszawie urodził się Edward Szymański, poeta, prozaik i dziennikarz związany z warszawską Wolą, działacz PPS; zamordowany w niemieckim obozie KL Auschwitz w 1943 r.

• 1890 / 134 lata

  W Mogilnie urodził się Kurt Lewin, niemiecki psycholog społeczny, pochodzenia żydowskiego, twórca teorii pola; wykładowca uniwersytetu w Berlinie; w 1932 r. wyemigrował do USA.

• 1886 / 138 lat

  W Szwajcarii zawarto Konwencję o ochronie dzieł literackich i artystycznych; była to pierwsza międzynarodowa umowa dot. ochrony praw autorskich.

• 1850 / 174 lata

  Do Unii przyjęta została Kalifornia jako 31 stan.

• 1828 / 196 lat

  W Jasnej Polanie niedaleko Tuły urodził się Lew Tołstoj, powieściopisarz, autor dramatów, myśliciel.

• 1698 / 326 lat

  Pod Podhajcami hetman polny koronny Feliks Potocki pokonał wojska tatarskie.

• 1668 / 356 lat

  W Paryżu odbyła się premiera komedii Moliera „Skąpiec”. W tytułowej roli wystąpił sam autor.

• 1596 / 428 lat

  W Warszawie zmarła królowa Anna Jagiellonka, żona Stefana Batorego, ostatnia przedstawicielka dynastii Jagiellonów.

• 1585 / 439 lat

  W Paryżu urodził się Armand Jean Richelieu, książę, kardynał, francuski mąż stanu; pierwszy minister Francji w latach 1624–1642.

• 1569 / 455 lat

  W Brukseli zmarł Pieter Bruegel (starszy), niderlandzki malarz, rysownik.

• 1409 / 615 lat

  Król Władysław Jagiełło w Wolborzu koło Piotrkowa Trybunalskiego wydał odezwę skierowaną do duchowieństwa, rycerstwa i innych władców, zawierającą 29 artykułów z zarzutami wobec działalności zakonu krzyżackiego.