3 GRUDNIA

• 1989 / 35 lat

  Koniec dwudniowego Szczytu Maltańskiego, spotkania rządzącego Związkiem Radzieckim Michaiła Gorbaczowa z prezydentem USA Georgem Bushem. Choć nie zapadły żadne decyzje, spotkanie przeszło do historii jako symboliczny koniec Zimnej Wojny.

• 1764 / 260 lat

  Zawarta została umowa, która zainicjowała powstanie teatru stanisławowskiego w Warszawie. Z królem Stanisławem Augustem Poniatowskim zawarli ją Carlo Tomatis, włoski awanturnik i przyjaciel Casanovy oraz warszawski kupiec Kazimierz Czenpiński. Zobowiązali się sprowadzić i zainstalować w Warszawie komedię francuską i włoską operę komiczną z baletem. Pierwsze przedstawienia komediowe zostały wystawione już w maju 1765, a baletowe kilka miesięcy później.

• 2014 / 10 lat

  Otwarto Muzeum Ognia w Żorach, którego ekspozycja opowiada o dziejach związków ludzkości z żywiołem ognia.

• 2012 / 12 lat

  W Zakopanem zmarł Władysław Trebunia-Tutka, artysta plastyk, malarz, muzyk, członek zespołu folkowego Trebunie-Tutki.

• 2004 / 20 lat

  Zmarł Marek Stachowski, kompozytor i rektor Akademii Muzycznej w Krakowie, laureat wielu konkursów kompozytorskich.

• 1994 / 30 lat

  W Japonii odbyła się premiera pierwszej konsoli do gier wideo PlayStation.

• 1992 / 32 lata

  Powstała Federacja Rodzin Katyńskich, której celem jest m.in. upamiętnienie ofiar zbrodni katyńskiej.

• 1987 / 37 lat

  We Wrocławiu powołano działającą jawnie Regionalną Komisję Wykonawczą „Solidarność” Dolnego Śląska – jej przewodniczącym został Władysław Frasyniuk.

• 1985 / 39 lat

  W Krakowie brutalnie pobity został związany z Solidarnością ksiądz Tadeusz Isakowicz-Zaleski.

• 1984 / 40 lat

  Uczniowie Zespołu Szkół Zawodowych we Włoszczowie rozpoczęli trwający dwa tygodnie strajk okupacyjny w obronie krzyży, które usunięto z klas na polecenie dyrekcji.

• 1984 / 40 lat

  Katastrofa w Bhopalu. Awaria w fabryce pestycydów spowodowała wydostanie się do atmosfery trującego gazu. Według oficjalnych danych śmierć poniosło prawie 4 tys. osób. Prawdopodobnie jednak zmarłych było pięć razy więcej, a 120 tys. osób doznało szkód na zdrowiu. Właściciel fabryki zrzucił odpowiedzialność za awarię na sabotaż.

• 1981 / 43 lata

  W Radomiu rozpoczęło się nadzwyczajne posiedzenie rozszerzonego Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, w czasie którego ponownie przedstawiono listę związkowych żądań: zaprzestanie represji, przyjęcie ustawy o związkach zawodowych, demokratyczne wybory do rad narodowych, utworzenie Społecznej Rady Gospodarki Narodowej i dostęp do środków masowego przekazu.

• 1980 / 44 lata

  W Orsay pod Paryżem zmarł Oswald Mosley, angielski polityk, założyciel i lider Brytyjskiej Unii Faszystów (1932–1940); w 1940 r. internowany przez władze brytyjskie.

• 1980 / 44 lata

  Prezydent USA Jimmy Carter w depeszy do przywódcy ZSRS Leonida Breżniewa zażądał, by Polska mogła samodzielnie rozwiązać swoje trudności i ostrzegł przed skutkami użycia siły przez ZSRS przeciw Polsce.

• 1968 / 56 lat

  Zmarł Zbigniew Mitzner, dziennikarz, satyryk i publicysta.

• 1964 / 60 lat

  Ośmiu członków załogi zginęło w pożarze okrętu podwodnego ORP „Sęp”.

• 1964 / 60 lat

  Zmarł Stefan Bartik, aktor filmowy i teatralny, występował na wielu scenach, w Rzeszowie, Krakowie, Łodzi i Tarnowie.

• 1961 / 63 lata

  W Zagórzu, osiedlu na obrzeżach Sosnowca, goszczący w tamtejszej kopalni na uroczystościach barbórkowych Władysław Gomułka o mało nie padł ofiarą zamachu. Mina domowej roboty wybuchła przy ulicy, którą przejeżdżała kolumna samochodów z Gomułką i innymi ważnymi gośćmi. Przypadek sprawił, że sam I sekretarz PZPR znajdował się akurat w innym miejscu, jednak dwie osoby - pewien górnik i dziewczynka - zostały ranne. W śledztwie okazało się, że sprawcą zamachu jest mieszkający w Zagórzu Stanisław Jaros, który dwa lata wcześniej - gdy w Zagórzu Gomułka gościł razem z Nikitą Chruszczowem - podjął już podobną próbę. Jaros chciał wyjechać na Zachód, a zamach miał mu pomóc w staraniach o uzyskanie statusu uchodźcy politycznego. Po krótkim procesie za zamkniętymi drzwiami sąd skazał Jarosa na śmierć, a w styczniu 1963 r. został powieszony.

• 1960 / 64 lata

  W Fayetteville w Karolinie Północnej urodziła się Julianne Moore, amerykańska aktorka, wystąpiła w filmach „Boogie Nights”, „Big Lebowski”, „Magnolia”, „Kroniki portowe”, „Hannibal”, „Daleko od nieba”, „Godziny”, „Samotny mężczyzna”, „Wszystko w porządku”, „Mapy gwiazd” – Złota Palma dla najlepszej aktorki (2014) oraz „Still Alice” – Oscar dla najlepszej aktorki (2015).

• 1957 / 67 lat

  Zmarł Jakub Kania, polski poeta i pisarz ludowy, działacz oświatowy i narodowy.

• 1956 / 68 lat

  W Skaryszewie urodziła się Ewa Kopacz, lekarka, polityk; od listopada 2014 r. do stycznia 2016 r. p.o. przewodniczącej Platformy Obywatelskiej; posłanka na Sejm od 2001 r.; minister zdrowia (2007–2011); w latach 2011–2014 marszałek Sejmu; premier RP od września 2014 r. do listopada 2015 r.; eurodeputowana od 2019 r.

• 1955 / 69 lat

  W Krakowie rozpoczął działalność Teatr Ludowy.

• 1950 / 74 lata

  Przeprowadzony został pierwszy po II wojnie światowej spis powszechny ludności w Polsce. Liczba mieszkańców wynosiła 25 milionów. 61 proc. z nich mieszkało na wsi.

• 1947 / 77 lat

  W Warszawie rozpoczął się pokazowy proces III Zarządu Głównego WiN oraz działaczy Komitetu Porozumiewawczego Organizacji Polski Podziemnej.

• 1943 / 81 lat

  W Warszawie rozstrzelany został przez Niemców Stefan Bryła, inżynier, pionier spawalnictwa w budownictwie; autor m.in. konstrukcji pierwszego na świecie mostu drogowego spawanego na rzece Słudwi koło Łowicza oraz wieżowca Prudential w Warszawie.

• 1940 / 84 lata

  Premier rządu RP na uchodźstwie gen. Władysław Sikorski mianował Cyryla Ratajskiego Delegatem Rządu RP na Generalne Gubernatorstwo; a następnie na cały kraj.

• 1938 / 86 lat

  Urodził się Jerzy Górzański, poeta, prozaik, felietonista, autor słuchowisk radiowych.

• 1930 / 94 lata

  W Paryżu urodził się Jean-Luc Godard, reżyser, współtwórca francuskiej Nowej Fali; autor filmów „Do utraty tchu”, „Pogarda”, „Amatorski gang”, „Męski-żeński”, „Kobieta jest kobietą”, „Kobieta zamężna”, „Chinka”, „Szalony Piotruś”, „Alphaville”, „Weekend”, „Pożegnanie z językiem”; w 2010 r. nagrodzony honorowym Oscarem.

• 1923 / 101 lat

  W Czarnkowie urodził się Adam Słodowy, autor popularnego w latach 60. i 70. programu telewizyjnego dla młodzieży „Zrób to sam”.

• 1919 / 105 lat

  W Cagnes-sur-Mer zmarł Auguste Renoir, malarz, rzeźbiarz, jeden z najwybitniejszych impresjonistów.

• 1918 / 106 lat

  W Poznaniu rozpoczął obrady Polski Sejm Dzielnicowy.

• 1917 / 107 lat

  W Żywcu urodził się Wilhelm Brasse, były więzień KL Auschwitz, fotograf, który wykonywał obozowe zdjęcia więźniów.

• 1907 / 117 lat

  W Kijowie urodził się Jan Grudziński, kapitan polskiej Marynarki Wojennej; ostatni dowódca okrętu podwodnego ORP „Orzeł”.

• 1906 / 118 lat

  W Warszawie utworzono Polskie Towarzystwo Krajoznawcze.

• 1905 / 119 lat

  We Lwowie urodził się Kazimierz Wajda, aktor, w radiowej audycji „Wesoła lwowska fala” występował jako „Szczepko” w duecie z Henrykiem Vogelfangerem – „Tońko”; obaj aktorzy zagrali w filmach „Włóczęgi”, „Będzie lepiej” i „Serce batiara”.

• 1896 / 128 lat

  Urodził się Bolesław Szabelski, kompozytor, organista i pedagog związany z Państwową Wyższą Szkołą Muzyczną w Katowicach.

• 1895 / 129 lat

  Urodził się Aleksander Hertz, socjolog, pisarz, od 1940 r. mieszkający w Stanach Zjednoczonych. Autor prac „Żydzi w kulturze polskiej”, „Klasycy socjologii”, „Wyznania starego człowieka”.

• 1895 / 129 lat

  W Warszawie urodził się Tadeusz Olsza, aktor, piosenkarz, tancerz; występował w kabaretach, teatrach rewiowych, m.in. w Qui Pro Quo, Morskim Oku i Cyruliku Warszawskim; zagrał w filmach „Uwiedziona” i „Jego wielka miłość”.

• 1894 / 130 lat

  Na Samoa zmarł Robert Louis Stevenson, pisarz, autor powieści „Wyspa skarbów”, „Porwany za młodu”.

• 1886 / 138 lat

  W Wierzchni Dolnej na Ukrainie urodził się Adam Skwarczyński, żołnierz Legionów Polskich, POW, polityk, publicysta, ideolog obozu piłsudczykowskiego.

• 1880 / 144 lata

  W Kuestrin, obecnie Kostrzyn nad Odrą, urodził się Fedor von Bock, niemiecki feldmarszałek, dowódca wojsk zajmujących w 1938 r. Austrię; w kampanii polskiej 1939 r. dowodził Grupą Armii „Nord”; w 1940 r. w wojnie przeciwko Francji stał na czele Grupy Armii „B”; w czasie agresji na Związek Sowiecki w 1941 r. dowódca Grupy Armii „Mitte”.

• 1857 / 167 lat

  W Berdyczowie urodził się Józef Konrad Korzeniowski, znany jako Joseph Conrad, pisarz, autor „Jądra ciemności”, „Lorda Jima”, „Tajfunu”, „Nostromo” oraz „Smugi cienia”.

• 1853 / 171 lat

  Urodził się Stanisław Masłowski, malarz realistyczny, autor scen rodzajowych i pejzaży.

• 1830 / 194 lata

  Powstanie Listopadowe: W Warszawie powstał Rząd Tymczasowy, na czele którego stanął książę Adam Jerzy Czartoryski; naczelne dowództwo nad wojskiem polskim objął gen. Józef Chłopicki.

• 1800 / 224 lata

  Pod Hohenlinden w Bawarii francuski gen. Jean-Victor Moreau na czele Armii Renu pokonał austriackie wojska arcyksięcia Jana.

• 1645 / 379 lat

  W Radziejowicach urodził się Augustyn Michał Stefan Radziejowski, kardynał, arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski (1688–1705).