Kalendarz historyczny
28 września
-
W Warszawie zmarł Jan Kobuszewski, wybitny aktor teatralny i filmowy, komik, reżyser, wykonawca skeczy i piosenek. Największą popularność zdobył dzięki występom w kabarecie „Dudek” i Kabarecie Olgi Lipińskiej. Wystąpił m.in. w filmach „Poszukiwany, poszukiwana”, „Nie ma róży bez ognia”, „Hallo Szpicbródka” oraz w serialach „Wojna domowa”, „Alternatywy 4”. W 2012 r. odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski „za wybitne zasługi dla kultury polskiej, za osiągnięcia w pracy artystycznej”.
-
W Moskwie ministrowie spraw zagranicznych Niemiec Joachim von Ribbentrop i ZSRS Wiaczesław Mołotow podpisali niemiecko-sowiecki układ „o granicy i przyjaźni”, ustalający linię graniczną na obszarze Polski wzdłuż linii: Pisa-Narew-Bug-San (tzw. II pakt Ribbentrop-Mołotow).
-
W Lusace w Zambii zmarł kardynał Adam Kozłowiecki, jezuita, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych Auschwitz i Dachau; od 1946 r. przebywał w Rodezji Północnej (obecnie Zambia), gdzie jako misjonarz, a następnie pierwszy metropolita Lusaki, spędził ponad 60 lat.
-
W Krakowie zmarł Tadeusz Zieliński, senator, minister, w latach 1992–1996 Rzecznik Praw Obywatelskich.
-
Premiera filmu „Cześć Tereska” w reżyserii Roberta Glińskiego.
-
W Waszyngtonie premier Izraela Icchak Rabin i przywódca OWP Jaser Arafat podpisali układ w sprawie rozszerzenia autonomii palestyńskiej na Zachodnim Brzegu Jordanu.
-
Na Morzu Bałtyckim podczas sztormu zatonął płynący z Tallina do Sztokholmu estoński prom „Estonia” – zginęły 852 osoby.
-
Nadawanie rozpoczęło Radio Gazeta (dziś: Radio Zet) – druga po RMF FM komercyjna stacja radiowa w Polsce.
-
W Poznaniu zmarł Roman Brandstaetter, poeta, dramaturg, tłumacz.
-
W Warszawie zmarła Ewa Szelburg-Zarembina, pisarka, autorka utworów dla dzieci.
-
Przy próbie aresztowania przez KGB zginął August Sabbe – ostatni estoński partyzant, żołnierz oddziału „leśnych braci”, działającego na terenie włączonej do ZSRS Estonii.
-
Po 33 dniach pontyfikatu zmarł papież Jan Paweł I.
-
W Baltimore zmarł John Dos Passos, amerykański pisarz, autor powieści „Trzej żołnierze” i „Manhattan Transfer”, a także trylogii „USA”.
-
W Kairze zmarł Gamal Abdel Naser, egipski polityk, pułkownik; współzałożyciel tajnej organizacji „Wolni Oficerowie”, która w 1952 r. obaliła egipską monarchię; w latach 1954–1956 premier; od 1956 r. do śmierci prezydent Egiptu, sprawujący rządy autorytarne.
-
W Nowym Jorku urodziła się Jennifer Rush, piosenkarka, wykonawczyni przeboju „Power of Love”.
-
W katedrze wawelskiej Karol Wojtyła otrzymał sakrę biskupią z rąk arcybiskupa krakowskiego Eugeniusza Baziaka.
-
W Zakopanem urodził się Waldemar Dziki, reżyser, producent filmowy.
-
Rozgłośnia Polska Radia Wolna Europa i Głos Ameryki rozpoczęły nadawanie relacji Józefa Światły, byłego wicedyrektora X Departamentu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, który uciekł na Zachód.
-
Biskupi, pod naciskiem władz komunistycznych, wybrali nowego przewodniczącego Episkopatu Polski, został nim ordynariusz łódzki biskup Michał Klepacz.
-
W Kolinie urodził się Milosz Zeman, przewodniczący Czeskiej Partii Socjaldemokratycznej (1993–2001), premier Czech w latach 1998–2002; od marca 2013 r. prezydent Czech, wybrany jako pierwszy w wyborach powszechnych.
-
W Moskwie rozpoczęły się rozmowy delegacji KRN i PKWN z władzami sowieckimi.
-
Kampania polska: Armia Czerwona przejęła od Niemców Przemyśl.
-
Kampania polska: rozpoczęła się trzydniowa bitwa pod Szackiem. Grupą KOP gen. Wilhelma Orlika-Rueckemanna odniosła w niej zwycięstwo nad wojskami sowieckimi i przeszła za Bug.
-
Kampania polska: o godz. 13.15 podpisany został akt kapitulacji Warszawy.
-
Kampania polska: w Zakroczymiu Niemcy dokonali zbrodni na wziętych do niewoli żołnierzach polskich z Twierdzy Modlin oraz ludności cywilnej.
-
Gen. Władysław Sikorski objął dowództwo Armii Polskiej we Francji.
-
W Muzeum Narodowym w Warszawie otwarto pierwszą wystawę wykopalisk ekspedycji polskich w Egipcie.
-
W Rouvroy we Francji urodziła się Stenia Kozłowska, piosenkarka.
-
W Warszawie urodził się Ryszard Kulesza, trener piłkarski, w latach 1978–1980 selekcjoner reprezentacji Polski, a następnie reprezentacji Tunezji (1981–1983).
-
W Lublinie urodził się Mieczysław Czechowicz, aktor, znany m.in. z występów w Kabarecie Starszych Panów, komediowych ról w filmach „Poszukiwana, poszukiwany”, „Nie ma róży bez ognia”, a także serialu „Janosik”; swojego głosu użyczył serialowej postaci Misia Uszatka.
-
W Warszawie urodził się Jan Matyjaszkiewicz, aktor teatralny, radiowy i telewizyjny; przez wiele lat związany z warszawskim Teatrem Ateneum.
-
W Fontana Liri urodził się Marcello Mastroianni, włoski aktor, jedna z gwiazd europejskiego kina, znany m.in. z ról w filmach „Słodkie życie” oraz „Osiem i pół” Federico Felliniego, a także „Nocy” Michelangelo Antonioniego.
-
W Łodzi uroczyście otwarto Teatr Wielki, wśród gości honorowych byli m.in. Henryk Sienkiewicz i Henryk Siemiradzki.
-
W Łodzi urodził się Wacław Lipiński, historyk, żołnierz Legionów Polskich, członek POW, działacz piłsudczykowski; w czasie II wojny światowej współorganizator Konwentu Organizacji Niepodległościowych (1942); po wojnie założyciel i przewodniczący podziemnego Stronnictwa Niezawisłości Narodowej (1946), członek Komitetu Porozumiewawczego Organizacji Polski Podziemnej (1946–1947); aresztowany przez władze komunistyczne w 1947 r. i skazany na karę śmierci, zamienioną na dożywocie; zmarł w więzieniu we Wronkach w 1949 r., niewykluczone, że został zamordowany.
-
W Lublinie urodził się Wacław Kostek-Biernacki, żołnierz Legionów Polskich, członek POW, pułkownik WP; od 1930 r. komendant twierdzy brzeskiej; wojewoda nowogródzki (1931) i poleski (1932–1934); organizator obozu w Berezie Kartuskiej; w 1939 r. internowany w Rumunii; więziony przez władze komunistyczne od 1945 r., skazany na karę śmierci (1953), zamienioną na 10 lat więzienia.
-
Władze carskie aresztowały Ludwika Waryńskiego, działacza rewolucyjnego, założyciela i przywódcę I Proletariatu.
-
W Krakowie w sali ratuszowej zaprezentowano publiczności obraz Jana Matejki „Bitwa pod Grunwaldem”.
-
W Warszawie urodził się Wacław Berent, powieściopisarz, eseista, tłumacz.
-
W Operze Warszawskiej odbyła się prapremiera „Strasznego Dworu” Stanisława Moniuszki, która zakończyła się manifestacją patriotyczną.
-
W Londynie utworzono Międzynarodowe Stowarzyszenie Robotników, nazwane I Międzynarodówką.
-
Po bitwie pod Białą Cerkwią podpisana została krótkotrwała ugoda pomiędzy Rzeczpospolitą a Kozakami.
-
Wojna trzynastoletnia: wojska polskie zdobyły Chojnice.