Kalendarz historyczny
3 kwietnia
-
W Teheranie powstała Delegatura Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej Polskiego Rządu, której celem było niesienie pomocy m.in. polskim uchodźcom z ZSRS, którzy ewakuowali się wraz z Armią Polską na Wschodzie.
-
Zbrodnia Katyńska: NKWD rozpoczęło likwidację obozu w Kozielsku, a w kolejnych dniach – obozów w Ostaszkowie (4 kwietnia) i Starobielsku (5 kwietnia); z Kozielska 4 404 jeńców przewieziono do Katynia i zamordowano strzałami w tył głowy; 3 896 jeńców ze Starobielska zabito w pomieszczeniach NKWD w Charkowie, a ich ciała pogrzebano na przedmieściach miasta w Piatichatkach; 6 287 jeńców z Ostaszkowa rozstrzelano w gmachu NKWD w Kalininie, obecnie Twer, a pochowano w miejscowości Miednoje.
-
W Warszawie zmarł Jerzy Wójcik, operator filmowy, współtwórca polskiej szkoły filmowej, autor zdjęć do najsłynniejszych polskich filmów lat 50., 60. i 70., między innymi „Popiołu i diamentu” (1958) Andrzeja Wajdy, „Matki Joanny od Aniołów” (1961) i „Faraona” (1966) Jerzego Kawalerowicza, „Westerplatte” (1967) Stanisława Różewicza, „Potopu” (1973) Jerzego Hoffmana.
-
W Brukseli zmarł Marian Pankowski, pisarz, poeta, tłumacz, dramaturg, autor m.in. dramatu „Teatrowanie nad świętym barszczem”, powieści „Rudolf”, „Putto” i „W stronę miłości”; więzień niemieckich obozów Auschwitz, Gross-Rosen.
-
W Gdańsku zmarł Aleksy Antkiewicz, pierwszy polski medalista olimpijski w boksie – na igrzyskach w Londynie (1948) zdobył brązowy medal; wicemistrz olimpijski z Helsinek (1952); mistrz Europy (1953).
-
W Naprawie zmarł Bogusław Zych, szermierz, florecista, wielokrotny mistrz Polski, drużynowy brązowy medalista Igrzysk Olimpijskich w Moskwie, mistrz świata, brązowy medalista Mistrzostw Europy.
-
Podczas negocjacji w Magdalence osiągnięto porozumienie w sprawie kompetencji prezydenta PRL oraz relacji pomiędzy Sejmem a Senatem; uzgodniono także kwestię podziałów mandatów w przyszłym Sejmie.
-
W Warszawie zmarł Aleksander Ścibor-Rylski, pisarz, scenarzysta i reżyser filmowy, autor m.in. książek „Węgiel”, „Pierścionek z końskiego włosia”, reżyser filmów „Ich dzień powszedni”, „Jutro Meksyk”, „Morderca zostawia ślad”.
-
W Krakowie rozpoczął obrady I Ogólnokrajowy Zjazd Niezależnego Zrzeszenia Studentów, który wybrał władze organizacji; przewodniczącym Krajowej Komisji Koordynacyjnej został Jarosław Guzy.
-
W Brześciu nad Bugiem gen. Wojciech Jaruzelski i Stanisław Kania spotkali się z sowieckimi przywódcami.
-
W Warszawie ukazał się pierwszy numer „Tygodnika Solidarność” (w nakładzie 500 tys. egzemplarzy), niezależnego czasopisma społeczno-polityczno-gospodarczego, którego redaktorem naczelnym został Tadeusz Mazowiecki.
-
Sejm PRL powołał rząd Edwarda Babiucha.
-
W Lublinie urodził się Romuald Lipko, kompozytor, multiinstrumentalista, współzałożyciel zespołu Budka Suflera; autor przebojów Anny Jantar „Nic nie może wiecznie trwać” i Zdzisławy Sośnickiej „Aleja gwiazd”.
-
Podczas wspólnego posiedzenia KC PPR i CKW PPS w sprawie zjednoczenia, podjęto decyzję o budowie Domu Zjednoczonej Partii Klasy Robotniczej Wspólny Dom.
-
W Pleszewie urodziła się Hanna Suchocka, premier RP w latach 1992–1993, minister sprawiedliwości (1997–2000); ambasador RP przy Stolicy Apostolskiej i Zakonie Kawalerów Maltańskich w latach 2001–2013, I wiceprzewodnicząca Komisji Weneckiej w latach 2015–2016.
-
W Warszawie urodził się Marek Perepeczko, aktor, niezapomniany odtwórca roli Janosika w filmie Jerzego Passendorfera, wystąpił także w „Polowaniu na muchy”, „Brzezinie”, „Weselu” i „Panu Tadeuszu” Andrzeja Wajdy.
-
W Radomiu Niemcy utworzyli getto dla ludności żydowskiej.
-
W Warszawie zmarł Walery Sławek, jeden z najbliższych współpracowników Józefa Piłsudskiego, współtwórca Organizacji Bojowej PPS, żołnierz Legionów Polskich, członek Komendy Naczelnej POW, oficer WP, twórca BBWR, trzykrotny premier i marszałek Sejmu.
-
Naczelne dowództwo niemieckich sił zbrojnych przedstawiło Hitlerowi projekt dyrektywy w sprawie gotowości bojowej armii na lata 1939–1940; jej część, tzw. Wariant Biały (Fall Weiss) dotyczył ewentualnego ataku na Polskę; dokument został podpisany 11 kwietnia 1939 r.
-
W Bielsku-Białej urodziła się Aleksandra Zawieruszanka, aktorka, znana z filmów „Mąż swojej żony”, „Walkower”, „Z tamtej strony tęczy”, „Rzeczpospolita babska”; przez ponad 30 lat występowała na scenie Teatru Narodowego w Warszawie.
-
W Krakowie zmarł Wacław Sobieski, historyk, prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego.
-
W Warszawie zmarł gen. Daniel Konarzewski, prawnik, archeolog, pułkownik armii rosyjskiej, następnie w I Korpusie Polskim w Rosji (1917–1918); od 1918 r. w Wojsku Polskim; w czasie wojny polsko-bolszewickiej dowódca Wielkopolskiej Grupy Operacyjnej.
-
Inauguracja pierwszego sezonu rozgrywek piłkarskich o mistrzostwo Polski w systemie ligowym – Liga Piłki Nożnej. Wcześniej w latach 1920–1926 mecze rozgrywano w formule pucharowej.
-
W Nicei zmarł Jan Reszke, śpiewak operowy, gwiazda Metropolitan Opera.
-
W Warszawie zmarł Icchok Lejb Perec, poeta, prozaik, dramaturg, tworzący w języku jidysz, działacz społeczny, prawnik; autor „Opowiadań chasydzkich” i „Opowiadań ludowych”, dramatów „Nocą na starym rynku” i „Złoty łańcuch”, a także książki „Moje wspomnienia”.
-
W Wierzchowni koło Grudziądza urodziła się Stanisława Walasiewicz, lekkoatletka, sprinterka, mistrzyni olimpijska z Los Angeles (1932) i wicemistrzyni olimpijska z Berlina (1936); wielokrotna rekordzistka świata i medalistka mistrzostw Europy.
-
W Pradze urodził się Józef Czapski, malarz, krytyk sztuki, pisarz, współzałożyciel i współredaktor paryskiej „Kultury”; uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. i kampanii polskiej 1939 r.; więzień sowieckich łagrów (1939–1941); żołnierz Armii Polskiej w ZSRS tworzonej przez gen. Władysława Andersa i II Korpusu Polskiego; autor książki „Na nieludzkiej ziemi”.
-
W Mirowie koło Częstochowy urodził się Marian Januszajtis-Żegota, organizator Polskich Drużyn Strzeleckich, żołnierz Legionów Polskich, generał Wojska Polskiego; uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, w czasie kampanii 1939 r. dowódca Korpusu Ochotniczego Obrony Lwowa.
-
W Hołowli na Wołyniu urodził się Stefan Frankowski, komandor, w czasie kampanii polskiej w 1939 r. dowódca Morskiej Obrony Wybrzeża.
-
Urodził się Stefan Okrzeja, działacz socjalistyczny, współtwórca Organizacji Bojowej PPS. W 1905 r. aresztowany podczas zamachu na oberpolicmajstra Karla Nolkena. Stracony na stokach warszawskiej Cytadeli.
-
W Warszawie urodził się Władysław Tatarkiewicz, historyk filozofii i sztuki, profesor Uniwersytetu Warszawskiego; jego najważniejsze dzieła to „Historia filozofii”, „Historia estetyki”, traktat „O szczęściu”.
-
W Paryżu zmarł Juliusz Słowacki, poeta, dramaturg, jeden z najwybitniejszych twórców polskiego romantyzmu; autor m.in. dramatów „Kordian”, „Balladyna”, „Sen srebrny Salomei”, „Mazepa”, „Samuel Zborowski”, a także poematów „Beniowski”, „Anhelli”, „Król-Duch”.
-
W Zakopanem urodził się Maciej Sieczka, jeden z pierwszych przewodników tatrzańskich, autor wielu pierwszych wejść na tatrzańskie szczyt, m.in. na Świnicę, Mnicha i Mięguszowiecki Szczyt.
-
W Rzeczycy zmarł Jędrzej Kitowicz, ksiądz, pamiętnikarz, historyk, uczestnik konfederacji barskiej, autor „Opisu obyczajów za panowania Augusta III”.
-
We Lwowie zmarł hetman wielki koronny Stanisław Jan Jabłonowski, hetman wielki koronny, uczestnik wojny polsko-szwedzkiej (1655–1660), bitwy chocimskiej (1673) i odsieczy wiedeńskiej (1683).
-
W Łuczy koło Jabłonowa na Pokuciu urodził się Stanisław Jan Jabłonowski, hetman wielki koronny, uczestnik wojny polsko-szwedzkiej (1655–1660), bitwy chocimskiej (1673) i odsieczy wiedeńskiej (1683).
-
Zmarł książę Bolesław IV Kędzierzawy.