5 GRUDNIA

• 1929 / 95 lat

  Urodził się Stanisław Bareja, reżyser, twórca takich filmów jak „Miś”, „Co mi zrobisz jak mnie złapiesz”, „Poszukiwana, poszukiwany” oraz serialu „Alternatywy 4”.

• 1874 / 150 lat

  Urodziła się Teodora Dombkowa, założycielka pierwszej świeckiej organizacji kobiet na Górnym Śląsku - Towarzystwa Kobiet. Pochodziła z Wielkopolski, jej ojciec brał udział w Powstaniu Styczniowym. Na Śląsk przeniosła się za mężem, który był redaktorem zasłużonej dla budzenia polskości gazety "Katolik". Niemiecka policja traktowała Dombkową jak niebezpiecznego wroga: "specjalnie przyjechała z ogniska buntu i sprowadzała z drogi niewiasty śląskie" 

• 2020 / 4 lata

  W Warszawie zmarł Wojciech Zabłocki, drużynowy srebrny (1956, 1960) i brązowy (1964) medalista olimpijski w szabli oraz czterokrotny drużynowy mistrz świata, architekt, wykładowca akademicki.

• 2015 / 9 lat

  W Chimbote w Peru odbyła się beatyfikacja misjonarzy Alessandro Dordiego, Zbigniewa Strzałkowskiego i Michała Tomaszka, zamordowanych w 1991 roku przez członków maoistowskiej organizacji partyzanckiej Świetlisty Szlak.

• 2013 / 11 lat

  W Johannesburgu zmarł Nelson Mandela, prawnik, przywódca polityczny, bohater walki z apartheidem; działacz Afrykańskiego Kongresu Narodowego(ANC); przywódca zbrojnego skrzydła ANC; aresztowany w 1962 r. i skazany na dożywocie; zwolniony z więzienia w 1990 r.; przewodniczący ANC (1991–1997); w 1993 r. otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla wspólnie z Frederikiem de Klerkiem, prezydentem RPA (1989–1994); prezydent RPA w latach 1994–1999.

• 2012 / 12 lat

  W Rio de Janeiro zmarł Oscar Niemeyer, uznawany za jednego z najwybitniejszych architektów modernistycznych XX wieku. Najsłynniejszymi z jego projektów są budynki w nowej stolicy Brazylii – miasta Brasília.

• 2011 / 13 lat

  W Lewinie Kłodzkim zmarła Violetta Villas, właściwie Czesława Cieślak, piosenkarka, wykonawczyni przebojów „Do ciebie, mamo”, „Nie ma miłości bez zazdrości”, „Przyjdzie na to czas”, „Szczęście” i „Oczi cziornyje”.

• 1995 / 29 lat

  Minister spraw zagranicznych Hiszpanii Javier Solana został powołany na stanowisko sekretarza generalnego NATO.

• 1992 / 32 lata

  Nadawanie programu rozpoczęła stacja telewizyjna Polsat. 

• 1991 / 33 lata

  Sejm przyjął dymisję rządu Jana Krzysztofa Bieleckiego.

• 1988 / 36 lat

  W Warszawie zmarł Teodor Parnicki, pisarz, autor powieści historycznych.

• 1982 / 42 lata

  Ukazał się pierwszy numer tygodnika „Wprost”. 

• 1980 / 44 lata

  W Moskwie odbyła się narada przywódców państw Układu Warszawskiego na temat sytuacji panującej w Polsce. Większość z obecnych oceniła ją jako kontrrewolucyjne zagrożenie. Decyzja o podjęciu interwencji militarnej jednak nie zapadła.

• 1975 / 49 lat

  59 intelektualistów skierowało do władz PRL list zawierający protest przeciwko projektowanym zmianom w Konstytucji. Jego sygnatariusze domagali się m.in. zagwarantowania w konstytucji wolności sumienia i praktyk religijnych, wolności pracy i niezależnych związków zawodowych, prawa do strajku, respektowania wolności słowa, nauki i zniesienia cenzury prewencyjnej.

• 1965 / 59 lat

  Na ręce prymasa Stefana Wyszyńskiego nadszedł list biskupów niemieckich, będący odpowiedzią na orędzie biskupów polskich z 18 listopada 1965 r.

• 1961 / 63 lata

  Premiera filmu „Zaduszki” w reżyserii Tadeusza Konwickiego.

• 1956 / 68 lat

  W Zabrzu urodził się Krystian Zimerman, pianista, zwycięzca IX Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina (1976).

• 1953 / 71 lat

  Płk Józef Światło, wicedyrektor X Departamentu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, po przejściu na teren Berlina Zachodniego zwrócił się do władz amerykańskich o azyl polityczny.

• 1947 / 77 lat

  Urodziła się Irena Szewczyk, aktorka filmowa i teatralna.

• 1946 / 78 lat

  W Katowicach urodził się Tadeusz Sławek, filozof, poeta, tłumacz, eseista, znawca historii literatury angielskiej i amerykańskiej, związany z Uniwersytetem Śląskim.

• 1946 / 78 lat

  W Chrzanowie urodził się Mikołaj Grabowski, aktor, reżyser teatralny, pedagog, dyrektor teatrów, m.in. Starego Teatru w Krakowie (2002–2012).

• 1944 / 80 lat

  Urodziła się reżyserka Ewa Kruk, twórczyni filmów dokumentalnych i fabularnych.

• 1944 / 80 lat

  W Mińsku Mazowieckim zmarł Julian Grobelny, działacz PPS; w latach 1943–1944 przewodniczący Rady Pomocy Żydom „Żegota”.

• 1936 / 88 lat

  W ZSRS uchwalono tzw. stalinowską konstytucję, która określała sowiecki ustrój państwowy i społeczny; obowiązywała do 1977 r.

• 1931 / 93 lata

  W Moskwie wysadzono w powietrze cerkiew Chrystusa Zbawiciela; na jej miejsce komunistyczne władze planowały wybudowanie Pałacu Rad.

• 1928 / 96 lat

  W Warszawie urodziła się Barbara Krafftówna, aktorka, niezapomniana Felicja z filmu „Jak być kochaną” Wojciecha Jerzego Hasa, Honorata z serialu „Czterej pancerni i pies”, wykonawczyni wielu kabaretowych piosenek, w tym „Przeklnę cię” w Kabarecie Starszych Panów.

• 1926 / 98 lat

  W Giverny w Normandii zmarł Claude Monet, malarz, jeden z twórców i głównych przedstawicieli impresjonizmu.

• 1925 / 99 lat

  W Warszawie urodziła się Anna Świderkówna, papirolog, znawczyni kultury antycznej, w tym pism Starego i Nowego Testamentu.

• 1925 / 99 lat

  W Warszawie zmarł Władysław Reymont, pisarz, autor powieści „Chłopi” i „Ziemia Obiecana”; laureat Nagrody Nobla w 1924 r.

• 1918 / 106 lat

  Polska Agencja Telegraficzna została podporządkowana Prezydium Rady Ministrów jako „urzędowa agencja prasowo-informacyjna” Rzeczypospolitej Polskiej.

• 1916 / 108 lat

  W Warszawie urodził się Hilary Koprowski, biolog, wirusolog, profesor Thomas Jefferson University, twórca pierwszej w świecie szczepionki przeciwko wirusowi polio, który powoduje chorobę Heinego-Medina.

• 1914 / 110 lat

  W Warszawie urodził się Stanisław Dygat, pisarz, autor powieści „Jezioro Bodeńskie”, „Disneyland”, „Dworzec w Monachium”.

• 1914 / 110 lat

  I wojna światowa: ewakuacja wojsk rosyjskich z Łodzi; następnego dnia miasto zajęły wojska niemieckie. W „Operacji Łódzkiej”, w czasie kilkunastu dni walk, zginęło około 110 tys. żołnierzy rosyjskich i około 90 tys. żołnierzy niemieckich; wśród poległych byli nie tylko Rosjanie, Niemcy i Austriacy, ale także Polacy, Litwini, Czesi, Ukraińcy, Łotysze i Tatarzy.

• 1914 / 110 lat

  W Ostródzie, niem. Osterode, urodził się Hans Hellmut Kirst, niemiecki pisarz, autor powieści dotyczących II wojny światowej „08/15”, „Bunt żołnierzy”, „Fabryka oficerów”.

• 1911 / 113 lat

  W Sosnowcu urodził się Władysław Szpilman, kompozytor, pianista; jego losy w okupowanej przez Niemców Warszawie stały się podstawą scenariusza do filmu „Pianista” w reżyserii Romana Polańskiego.

• 1906 / 118 lat

   Siostra Feliksa Kozłowska, założycielka wspólnoty mariawitów, została ekskomunikowana przez papieża Piusa X.

• 1905 / 119 lat

  Urodził się Adam Kossowski, rzeźbiarz, członek ugrupowania Pryzmat.

• 1901 / 123 lata

  W Wuerzburgu urodził się Werner Heisenberg, fizyk, współtwórca mechaniki kwantowej, laureat Nagrody Nobla w 1932 r.

• 1901 / 123 lata

  W Chicago urodził się Walt Disney, producent filmowy, reżyser, scenarzysta i ilustrator, który zrewolucjonizował światowy przemysł rozrywkowy; stworzył szereg znanych postaci, wśród nich Myszkę Miki i Kaczora Donalda.

• 1899 / 125 lat

  Urodził się Bolesław Woytowicz, pedagog, pianista i kompozytor.

• 1894 / 130 lat

  W Berlinie zakończono budowę Reichstagu.

• 1890 / 134 lata

  W Wiedniu urodził się Fritz Lang, reżyser, scenarzysta, aktor; jeden z głównych twórców kina ekspresjonistycznego; reżyser filmów „Zmęczona śmierć”, „Doktor Mabuse”, „Metropolis”, „M – Morderca”.

• 1872 / 152 lata

  Urodził się Wincenty Styczyński, działacz narodowy i lekarz. Udzielał pomocy ofiarom wszystkich Powstań Śląskich.

• 1870 / 154 lata

  W Puys koło Dieppe zmarł Aleksander Dumas (ojciec), francuski pisarz, autor powieści historycznych „Trzej muszkieterowie”, „Hrabia Monte Christo”, „Królowa Margot”, „Czarny Tulipan”.

• 1867 / 157 lat

  Urodził się Józef Piłsudski, współtwórca niepodległej Polski. W młodości socjalista. Spędził pięć lat na syberyjskim zesłaniu. Przed I wojną światową współzałożyciel Związku Walki Czynnej - tajnej organizacji, która miała przygotować walkę o wyzwolenie Polski. Na początku wojny upatrywał szansę odzyskania niepodległości w oparciu o Austro-Węgry. Końcowy jej okres spędził internowany przez władze niemieckie w Magdeburgu. W pierwszym czteroleciu niepodległej Polski był Naczelnikiem Państwa i Naczelnym Wodzem. Po zwycięskiej wojnie z Rosją bolszewicką mianowany marszałkiem, a w 1923 r. wycofał się z życia politycznego. Wrócił w 1926 r. i dokonał zamachu stanu. Przejął władzę, choć nominalnie był tylko zwierzchnikiem wojska jako Generalny Inspektor Sił Zbrojnych (dwukrotnie jednak stanął osobiście na czele rządu).

• 1836 / 188 lat

  W Żołudku na Białorusi urodził się Walery Wróblewski, jeden z dowódców Powstania Styczniowego, związany z „czerwonymi”; działacz Zjednoczenia Emigracji Polskiej; generał Komuny Paryskiej; członek władz I Międzynarodówki; od 1895 r. w PPS.

• 1830 / 194 lata

  Powstanie Listopadowe: gen. Józef Chłopicki ogłosił objęcie władzy dyktatorskiej.

• 1791 / 233 lata

  W Wiedniu zmarł Wolfgang Amadeusz Mozart, jeden z najwybitniejszych kompozytorów w dziejach muzyki; wirtuoz, twórca takich arcydzieł muzyki klasycznej jak „Don Giovanni”, „Czarodziejski flet”, „Requiem d-moll”.

• 1590 / 434 lata

  Kardynał Niccolo Sfondrati wybrany został papieżem, przyjął imię Grzegorza XIV (1590–1591).

• 1539 / 485 lat

  W Sienie urodził się Faust Socyn, teolog, humanista; od 1579 r. na stałe w Polsce; przywódca ideowy braci polskich.

• 1389 / 635 lat

  W Siennie na Mazowszu urodził się Zbigniew Oleśnicki, biskup krakowski, kardynał, doradca na dworach królewskich Władysława Jagiełły i Władysława Warneńczyka.