> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz historyczny

1 listopada

  •  Katyń, Rosja, 1943 r. Ekshumacja zwłok polskich oficerów zamordowanych w Katyniu w 1940 r. Fot. PAP/CAF/Archiwum

    Wszyscy polscy jeńcy-oficerowie zostali umieszczeni w sowieckich obozach w Kozielsku i Starobielsku, natomiast funkcjonariusze policji, KOP i więziennictwa w obozie w Ostaszkowie (1–4 listopada).

  • Niszczenie polskich umocnień granicznych. 17 września 1939 r. Źródło: IPN

    Rada Najwyższa ZSRS podjęła decyzję o przyłączeniu anektowanych ziem wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej do Białoruskiej oraz Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej.

  • W Poznaniu zmarła Bogusława Latawiec-Balcerzan, poetka, autorka powieści, krytyk literacka. Dwukrotnie nominowana do Orfeusza – Nagrody Poetyckiej im. K.I. Gałczyńskiego za najlepszy tom roku: w 2012 za tom "Gdyby czas był ziemią" a w 2019 za tom "Pierzchające ogrody".

  • W Lesku zmarł Janusz Szuber, poeta, eseista, felietonista.

  • Izabella Galicka. Fot. PAP/A. Rybczyński

    W Warszawie zmarła dr Izabella Galicka, historyk sztuki, odkrywczyni „Ekstazy św. Franciszka” El Greca, autorka wielu opracowań, książek i artykułów naukowych z dziedziny historii sztuki, architektury i urbanistyki.

  • Teren b. niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz. Fot. PAP/A. Grygiel

    Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych uchwaliło, że 27 stycznia będzie obchodzony jako Międzynarodowy Dzień Pamięci Ofiar Holokaustu; 27 stycznia 1945 r. Armia Czerwona wyzwoliła niemiecki obóz zagłady Auschwitz-Birkenau.

  • Henryk Machalica. Fot. PAP/CAF/A. Rybczyński

    W Warszawie zmarł Henryk Machalica; aktor, występował w Teatrze Narodowym, a także na innych warszawskich scenach: w Teatrze Dramatycznym, Powszechnym, Polskim, Ochoty i Ateneum; znany m.in. z serialu „Złotopolscy”, zagrał również w filmach „Pensja pani Latter”, „Wilczyca”, „Wierna rzeka”.

  • W Strasburgu rozpoczął działalność nowy zreformowany Europejski Trybunał Praw Człowieka.

  • Zmarła mediewistka Maria Dembińska. W swoich badaniach skupiała się na historii materialnej, w szczególności na historii żywienia. Profesorka PAN.

  • Flaga Unii Europejskiej. Fot. PAP/A. Reszko

    Wszedł w życie Traktat z Maastricht o Unii Europejskiej.

  • Mieczysław Moczar. Fot. PAP/CAF/Archiwum

    W Warszawie zmarł Mieczysław Moczar (wł. Mikołaj Demko), działacz komunistyczny, generał LWP, agent sowieckiego wywiadu wojskowego GRU, członek KPP, PPR i PZPR; w latach 1964–1968 minister spraw wewnętrznych, przywódca partyjnej „frakcji partyzantów”, odpowiedzialny m.in. za zwalczanie powojennego podziemia niepodległościowego i antysemicką nagonkę w latach 1967–1968.

  • Po dziewięciu latach w Polsce zniesiono reglamentację cukru.

  • Ewa Dałkowska. Fot. NAC

    Stan wojenny: w Warszawie w mieszkaniu Ewy Dałkowskiej odbyła się pierwsza premiera działającego poza oficjalnym obiegiem Teatru Domowego.

  • W Buczkowicach urodził się Łukasz Kruczek, skoczek narciarski; od 2008 r. trener reprezentacji Polski w skokach narciarskich.

  • Jerzy Waldorff, założyciel Społecznego Komitetu Opieki nad Starymi Powązkami. Fot. PAP/W. Stein

    Społeczny Komitet Opieki nad Starymi Powązkami po raz pierwszy prowadził publiczną zbiórkę pieniędzy na terenie cmentarza.

  • Jadwiga Smosarska. Fot. NAC

    W Warszawie zmarła Jadwiga Smosarska, aktorka, gwiazda polskiego kina okresu międzywojennego, znana z ról w filmach „Trędowata”, „Księżna Łowicka”, „Barbara Radziwiłłówna”.

  • ceremonia powitania Mariana Spychalskiego (2P) na lotnisku w Karaczi. 01.11.1970. Fot. PAP/CAF/S. Czarnogórski

    Na lotnisku w Karaczi w Pakistanie doszło do nieudanego zamachu terrorystycznego na życie przewodniczącego Rady Państwa PRL Mariana Spychalskiego; zginął wiceminister spraw zagranicznych Zygfryd Wolniak.

  • W czasie spotkania w Brześciu sowiecki przywódca Nikita Chruszczow poinformował Władysława Gomułkę o podjęciu decyzji dotyczącej drugiej interwencji Armii Czerwonej na Węgrzech.

  • Rząd Węgier ogłosił neutralność kraju i wystąpienie z Układu Warszawskiego; premier Imre Nagy o uznanie neutralności Węgier poprosił ONZ.

  • Piotr Cieślak. Fot. PAP/A. Rybczyński

    W Toruniu urodził się Piotr Cieślak, aktor, reżyser teatralny, związany m.in. z Teatrem Studio, Teatrem Powszechnym w Warszawie oraz łódzkim Teatrem Jaracza, reżyserował również w Teatrze Narodowym i w poznańskim Teatrze Nowym; w latach 1993–2007 pełnił funkcję dyrektora artystycznego Teatru Dramatycznego w Warszawie; wystąpił w filmie „Człowiek z marmuru” Andrzeja Wajdy; wieloletni pedagog warszawskiej PWST.

  • Leszek Wosiewicz. Fot. PAP/A. Rybczyński

    W Radomyślu Wielkim urodził się Leszek Wosiewicz, reżyser, scenarzysta, autor filmów „Kornblumenblau”, „Cynga” i „Kroniki domowe”.

  • Ksiądz Karol Wojtyła. 1948 r. Fot. PAP/Reprodukcja/J. Grelowski
  • Polskie dzieci w ZSRS. Lata 1941-1942. Fot. NAC

    Na zaproszenie władz Nowej Zelandii z Persji do Wellington przybyła grupa 732 w większości osieroconych polskich dzieci oraz ich 102 opiekunów; byli oni ofiarami sowieckich deportacji z lat 1940–1941, w 1942 r. zostali ewakuowani z ZSRS do Persji wraz z Armią Polską gen. Władysława Andersa.

  • Mieczysław Kotlarczyk, założyciel Teatru Rapsodycznego. Źródło: CBN Polona

    W Krakowie odbyło się pierwsze przedstawienie konspiracyjnego Teatru Rapsodycznego. W powstanie teatru zaangażował się Karol Wojtyła, który występował w niektórych spektaklach organizowanych w prywatnych mieszkaniach jego przyjaciół.

  • Miejsce Pamięci na terenie byłego niemieckiego obozu zagłady w Bełżcu. Fot. PAP/M. Trembecki

    Niemcy rozpoczęli budowę obozu zagłady w Bełżcu.

  • Bolesław Waligóra. Źródło: Wikimedia Commons

    W Londynie w wyniku niemieckiego bombardowania zginął mjr Bolesław Waligóra, kierownik Archiwum Sztabu Naczelnego Wodza, wieloletni szef Centralnego Archiwum Wojskowego.

  • Pokazy lotnicze na lotnisku Okęcie w Warszawie - klucz samolotów myśliwskich nad wieżą kontroli lotów. 1933 r. Fot. NAC

    Warszawski port lotniczy przeniesiono z Pól Mokotowskich na Okęcie.

  • Autoportret Tadeusza Makowskiego. Źródło: Wikimedia Commons

    W Paryżu zmarł Tadeusz Makowski, malarz, grafik.

  • Kazimierz Gustaw Zemła. Fot. PAP/W. Kryński, T. Prażmowski

    Urodził się Kazimierz Zemła, rzeźbiarz i pedagog. Jest jednym z najbardziej znanych współczesnych polskich rzeźbiarzy.

  • Urodził się Tadeusz Brzozowski, malarz, rysownik, scenograf, pedagog, zajmował się również malarstwem ściennym, witrażem i projektowaniem tkanin.

  • W dniach 1–3 listopada odbył się w Warszawie I Zjazd Eugeniczny.

  • Związek Harcerstwa Polskiego - obóz wartowniczy w Pruszkowie. 1920 r. Źródło: CBN Polona

    W Lublinie rozpoczął się zjazd organizacji skautowych, w czasie którego utworzono Związek Harcerstwa Polskiego.

  • Urodził się Jerzy Kondracki, geograf, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, zajmował się geografią fizyczną i kartografią.

  • Jan Matejko. Fot. NAC

    W Krakowie zmarł Jan Matejko, najwybitniejszy przedstawiciel polskiego malarstwa historycznego w XIX w.; autor obrazów „Bitwa pod Grunwaldem”, „Kazanie Skargi”, „Hołd pruski”, „Sobieski pod Wiedniem”, „Reytan na sejmie warszawskim 1773 roku”, „Unia lubelska”, „Stańczyk”, „Batory pod Pskowem”, „Konstytucja 3 Maja”, „Kościuszko pod Racławicami”, a także cyklu „Poczet królów i książąt polskich”.

  • Urodził się Witold Chodźko, lekarz psychiatra, higienista, członek Polskiej Akademii Umiejętności, profesor Uniwersytetu imienia Marii Skłodowskiej-Curie w Lublinie.

  • „Dzieje Rosji” Feliksa Konecznego. Źródło: CBN Polona

    W Krakowie urodził się Feliks Koneczny, historyk i historiozof, profesor Uniwersytetu Wileńskiego, autor m.in. „Cywilizacji bizantyńskiej” i „Dziejów Rosji”.

  • W Sosnówce na Podolu urodził się Kazimierz Dłuski, lekarz ftyzjatra, działacz socjalistyczny, współzałożyciel i pierwszy prezes Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (TOPR).

  • Wiosna Ludów: We Lwowie doszło do walk pomiędzy polską Gwardią Narodową a wojskami austriackimi; na rozkaz gen. Wilhelma Hammersteina miasto zostało ostrzelane przez artylerię, zginęło około 100 jego mieszkańców; w konsekwencji Lwów skapitulował.

  • W Sanoku urodził się Zygmunt Gorazdowski, uczestnik Powstania Styczniowego, katolicki duchowny, działający we Lwowie na rzecz ubogich i bezdomnych, założyciel Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Józefa; kanonizowany w 2005 r.

  • Abp Zygmunt Szczęsny Feliński. Źródło: Wikimedia Commons

    W Wojutynie na Wołyniu urodził się Zygmunt Szczęsny Feliński, arcybiskup metropolita warszawski; po wybuchu Powstania Styczniowego protestował przeciwko carskim represjom; skazany na 20-letnie zesłanie do Jarosławia nad Wołgą; beatyfikowany w 2002 r.

  • Order Orła Białego. 1730 r. Źródło: CBN Polona

    Król August II Mocny ustanowił Order Orła Białego. To najstarsze i najwyższe odznaczenie RP było przyznawane w Polsce przedrozbiorowej, Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim oraz w latach 1921–1939, przywrócone ustawą z 16 października 1992 r.

  • W Iwanowicach urodził się Władysław Łubieński, arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski w latach 1759–1767.

  • W Kurzelowie koło Włoszczowy urodził się Jan Brożek, matematyk, astronom, medyk, profesor i rektor Akademii Krakowskiej.

  • W Krakowie urodziła się Katarzyna Jagiellonka, córka króla Polski Zygmunta I Starego i Bony Sforzy; żona Jana III Wazy, królowa Szwecji w latach 1569–1583; matka Zygmunta III Wazy, króla Polski (1587–1632).

  • W Krakowie zmarł Filip Kallimach (właściwie Filippo Buonaccorsi), włoski humanista, poeta, pisarz polityczny.

  • W Gdańsku urodził się Jan Dantyszek, biskup warmiński, dyplomata, poeta, bliski doradca króla Zygmunta I Starego.

  • W Wyszehradzie rozpoczął obrady zjazd, na którym spotkali się król Polski Kazimierz III Wielki, władca Czech Jan Luksemburski oraz król Węgier Karol Robert.