Kalendarz historyczny
10 października
-
W Warszawie zmarł Jerzy Jarocki, jeden z najwybitniejszych polskich reżyserów teatralnych; do jego najwybitniejszych spektakli należą inscenizacje dramatów Tadeusza Różewicza: „Wyszedł z domu”, „Stara kobieta wysiaduje”, „Na czworakach”, „Pułapka”; do kanonu przeszły również reżyserowane przez niego sztuki Witkacego: „Matka” i „Szewcy” oraz Sławomira Mrożka: „Tango”, „Rzeźnia”, „Garbus”, „Pieszo”, „Portret”.
-
W Rzymie papież Jan Paweł II kanonizował o. Maksymiliana Kolbego.
-
W Koszalinie zmarł płk Wacław Krzyżanowski, stalinowski zbrodniarz sądowy, prokurator, oskarżyciel posiłkowy w pokazowym procesie Danuty Siedzikówny. Zażądał wówczas dla niepełnoletniej oskarżonej kary śmierci. Krzyżanowski był pierwszym sądzonym za stalinowski mord sądowy.
-
W Warszawie odsłonięto pomnik poety ks. Jana Twardowskiego.
-
Prezydent Lech Kaczyński ratyfikował Traktat Lizboński.
-
W Warszawie zmarł Marek Nowicki, działacz opozycji antykomunistycznej; prezes Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka w latach 1990–2003.
-
Powołano Radę Krajową Akcji Wyborczej Solidarność, jej przewodniczącym został Marian Krzaklewski.
-
W Krakowie zastrzelony został Andrzej Zaucha, wokalista jazzowy, piosenkarz, saksofonista, perkusista.
-
Premiera filmu „Ćma” w reżyserii Tomasza Zygadły.
-
W kopalni węgla kamiennego „Dymitrow” w Bytomiu w wyniku katastrofy zginęło 33 górników.
-
Premiera filmu „Śmierć prezydenta” w reżyserii Jerzego Kawalerowicza.
-
Polska zerwała stosunki dyplomatyczne z Chile.
-
W Warszawie zmarł Adam Rapacki, polityk, minister spraw zagranicznych PRL.
-
Premiera serialu telewizyjnego „Stawka większa niż życie”.
-
W sanatorium w Foluszu koło Jasła zmarł Nikifor, malarz prymitywista.
-
W Tokio rozpoczęły się XVIII Letnie Igrzyska Olimpijskie. Polscy sportowcy zdobyli na nich 7 złotych, 6 srebrnych i 10 brązowych medali.
-
W Sierakowicach na Kaszubach urodziła się Danuta Stenka, aktorka; od 2003 r. związana z Teatrem Narodowym w Warszawie; znana m.in. z ról w filmach „Chopin. Pragnienie miłości” (otrzymała za nią w 2003 r. nagrodę Orła), „Katyń”, „Nigdy w życiu!” oraz serialu „Boża podszewka”.
-
W Warszawie rozpoczął się I Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”.
-
W Krakowie urodził się Andrzej Sikorowski, kompozytor, piosenkarz, gitarzysta, autor tekstów, lider zespołu Pod Budą.
-
W Sochaczewie urodził się Władysław Komendarek, muzyk, lider zespołu Exodus, twórca muzyki elektronicznej.
-
Memorandum Stanisława Mikołajczyka do Józefa Stalina i ambasadorów Wielkiej Trójki na temat sytuacji panującej w Polsce.
-
W Wieluniu urodził się Wojciech Siudmak, malarz, związany z nurtem science fiction i fantastyką.
-
Premiera filmu „Heimkher” w reżyserii Gustava Ucicky’ego. Za udział w realizacji tej propagandowej produkcji kinematografii nazistowskiej władze Polskiego Państwa Podziemnego skazały kilku polskich aktorów na karę infamii lub nagany.
-
W Warszawie ukazało się pierwsze wydanie czasopisma konspiracyjnego „Polska Żyje” wydawanego przez Komendę Obrońców Polski.
-
W Moskwie podpisano sowiecko-litewski pakt, na mocy którego ZSRS przekazał Litwie zajęty we wrześniu 1939 r. okręg wileński.
-
Przeprowadzono pierwszą masową egzekucję w bydgoskiej „Dolinie Śmierci”.
-
W Warszawie z połączenia m.in. Narodowej Partii Robotniczej i Polskiego Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji powstało Stronnictwo Pracy.
-
We Lwowie urodził się Stanisław Jopek, tenor, solista Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze” im. Tadeusza Sygietyńskiego.
-
W Warszawie zmarł Teodor Roland (właśc. Konopka), aktor teatralny i filmowy.
-
W Warszawie urodziła się Wanda Jakubowska, reżyserka filmowa, autorka m.in. „Ostatniego etapu” (1947).
-
W Krakowie zmarła Maria Angela Truszkowska, zakonnica, założycielka zgromadzenia felicjanek; beatyfikowana w 1993 r.
-
Urodził się Bolesław Barbacki, polski malarz, działacz społeczny, pedagog, aktor, reżyser. Znany jest głównie jako malarz portrecista. Jego twórczość i działalność patriotyczna związana jest z Nowym Sączem, gdzie się urodził, malował, organizował życie społeczne oraz zginął tragicznie, rozstrzelany przez hitlerowców w pobliskich Biegonicach.
-
W Grazu urodził się Fryderyk Jarosy, konferansjer, reżyser, aktor.
-
Urodził się Brunon Edward Gardo, polski nauczyciel Katolickiej Szkoły Ludowej we Wrześni, związany ze strajkiem dzieci wrzesińskich w latach 1901–1902.
-
W Dreźnie zmarł Kazimierz Brodziński, poeta, tłumacz, krytyk literacki, profesor Uniwersytetu Warszawskiego.
-
Insurekcja Kościuszkowska: klęska powstańców w bitwie z wojskami rosyjskimi pod Maciejowicami; w walkach zginęło ok. 4 tys. powstańców; ranny Tadeusz Kościuszko dostał się do rosyjskiej niewoli.
-
Mieszkańcy Madagaskaru ogłosili władcą wyspy Maurycego Beniowskiego, podróżnika, autora pamiętników, uczestnika konfederacji barskiej, zesłanego przez władze carskie na Kamczatkę, skąd zbiegł do Francji; podboju Madagaskaru dokonał w imieniu władz francuskich.
-
Pod Koronowem wojska polskie pokonały armię krzyżacką.