> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz historyczny

28 grudnia

  • Cytadela na przedwojennej mapie Poznania. Źródło: CBN Polona

    Powstańcy wielkopolscy zdobyli poznańską Cytadelę, wyzwolili Gniezno, Szamotuły i Wrześnię.

  • Portret Maryli z Wereszczaków hr. Puttkamerowej (miniatura, Karl Ditz lub Jan Damel, ok. 1822). Fot. PAP/Afa Pixx/Z. Żyburtowicz

    Zmarła Maryla Wereszczakówna, primo voto Puttkamer, szlachcianka litewska, ukochana i muza Adama Mickiewicza.

  • W Warszawie zmarł Jan Mayzel, aktor teatrów im. Juliusza Osterwy w Lublinie oraz warszawskich: Powszechnego, Komedii, Dramatycznego oraz muzycznego Roma. Widzowie dużego ekranu zapamiętali go z ról w takich filmach i serialach jak "Miś" Stanisława Barei, "Kingsajz" Juliusza Machulskiego i "Alternatywy 4".

  • W Łodzi zmarł były piłkarz reprezentacji Polski, ŁKS i Legii Stanisław Terlecki. W latach 1976–1980 rozegrał 29 meczów w reprezentacji narodowej i zdobył siedem bramek. Z powodu kontuzji odniesionej krótko przed turniejem nie wziął udziału w mistrzostwach świata 1978 w Argentynie. Był uznawany za jednego z najbardziej utalentowanych polskich piłkarzy.

  • W Bremerhaven zmarł Tadeusz Olechnowicz, żeglarz, ostatni komendant „Daru Pomorza”, współtwórca i pierwszy komendant „Daru Młodzieży”, zwycięzca regat The Cutty Sark Tall Ships Races w 1982 r.

  • Susan Sontag. Fot. PAP/EPA

    W Nowym Jorku zmarła Susan Sontag, autorka esejów, opowiadań i powieści, zaliczana do grona twórców i teoretyków postmodernizmu; uważana za jedną z najbardziej znaczących intelektualistek XX w.

  • W Norwegii otwarto ośmiokilometrowy podmorski tunel Bomlafjord, łączący wyspę Foyno ze stałym lądem. W swoim najniższym miejscu tunel schodzi na głębokość 262,5 metra pod poziomem morza.

  • Ludwik Perski. Fot. NAC

    W Warszawie zmarł Ludwik Perski, reżyser filmów dokumentalnych.

  • Leszek Balcerowicz. 1989 r. Fot. PAP/P. T. Walczak

    Sejm przyjął dziesięć ustaw z tzw. planu Balcerowicza, dotyczących reform gospodarczo-ustrojowych; miały one umożliwić transformację gospodarki sterowanej centralnie w rynkową.

  • Kopalnia Węgla Kamiennego "Piast". Fot. PAP/R. Guz

    Stan wojenny: zakończył się najdłuższy w powojennym górnictwie strajk, podjęty przez załogę kopalni węgla „Piast” w Bieruniu po wprowadzeniu stanu wojennego. Do końca protestu 650 metrów pod ziemią wytrwało ponad tysiąc górników, którzy spędzili na dole dwa tygodnie.

  • Oddano do użytku Centralną Magistralę Kolejową, łączącą Zawiercie z Grodziskiem Mazowieckim. 

  • W Katowicach urodziła się Anna Kańtoch, pisarka nurtu fantasy, pięciokrotna laureatka Nagrody im. Janusza A. Zajdla.

  • Katarzyna Adamik. Fot. PAP/R. Guz

    W Warszawie urodziła się Katarzyna Adamik, reżyser, plastyk. 

  • Zdzisław Stroński. Fot. NAC

    W Warszawie zmarł Zdzisław Stroński, historyk, polityk, działacz Związku Naprawy Rzeczpospolitej i Obozu Zjednoczenia Narodowego, trzykrotny poseł na Sejm II RP.

  • W Holis (USA) zmarł Józef Obrębski, etnolog, socjolog, uczeń profesora Bronisława Malinowskiego.

  • Kazimierz Świtalski. Fot. NAC

    W Warszawie zmarł Kazimierz Świtalski, żołnierz Legionów Polskich, jeden z najbliższych współpracowników Józefa Piłsudskiego, minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego (1928–1929), premier (1929), marszałek Sejmu RP (1930–1935), następnie senator; w latach 1939–1945 w niemieckiej niewoli; po wojnie więziony przez władze komunistyczne (1948–1956).

  • Scena z filmu „Historia żółtej ciżemki” w reżyserii Sylwestra Chęcińskiego: Marek Kondrat (L) - Wawrzek i Andrzej Szczepkowski (P) - Rafał. Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    Premiera filmu „Historia żółtej ciżemki” w reżyserii Sylwestra Chęcińskiego.

  • W Madrycie zmarł Ante Pavelić, chorwacki polityk, założyciel nacjonalistycznego ruchu ustaszy; w latach 1941–1945 przywódca Niezależnego Państwa Chorwackiego, podporządkowanego III Rzeszy; odpowiedzialny za masowe zbrodnie popełnione na Serbach, Żydach i Romach; od 1945 r. na emigracji.

  • Powstały Zakłady Górnicze „Lubin”, dwa lata później przekształcone w Kombinat Górniczo-Hutniczy Miedzi – KGHM.

  • Bp Czesław Kaczmarek. Fot. PAP/CAF/Reprodukcja

    Najwyższy Sąd Wojskowy uchylił wyrok z 1953 r. w sprawie biskupa Czesława Kaczmarka.

  • W Brighton w Wielkiej Brytanii urodził się Nigel Kennedy, skrzypek, znany m.in. z brawurowego wykonania „Czterech pór roku” Antonio Vivaldiego.

  • W Changchun urodził się Lu Xiaobo, chiński literaturoznawca, pisarz, uczestnik protestów na placu Tiananmen w 1989, sygnatariusz Karty 08, więzień polityczny, laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 2010 roku.

  • W Mount Vernon w stanie Nowy Jork urodził się Denzel Washington, aktor, dwukrotnie nagradzany Oscarem, za role w filmach „Chwała” (1990) i „Dzień próby” (2001); znany również z „Raportu Pelikana”, „Karmazynowego przypływu”, „Malcolma X” i „Huraganu”.

  • W Krakowie zmarł Wincenty Lustosławski, filozof, działacz polityczny i społeczny, prekursor ruchów abstynenckich i propagator jogi.

  • Komisja Programowa Międzynarodowego Funduszu Pomocy Dzieciom (UNICEF), składająca się z przedstawicieli 10 państw, przybyła do Polski, by ocenić stan opieki nad dziećmi: maluchy z Domu Dziecka przy ul. Puławskiego. Kraków, 1948 r. Fot. PAP/CAF

    Polska została członkiem UNICEF (Funduszu Narodów Zjednoczonych Pomocy Dzieciom).

  • W Hollywood zmarł Theodore Dreiser, pisarz amerykański, autor „Finansisty” i „Tragedii amerykańskiej”.

  • W Sanoku urodził się Orest Lenczyk, trener piłkarski.

  • Wacław Makowski. Fot. NAC

    W Bukareszcie zmarł prof. Wacław Makowski, prawnik, minister sprawiedliwości w kilku rządach II RP, poseł na Sejm z listy BBWR (1928–1935), od 1931 r. wicemarszałek Sejmu; w latach 1935–1938 wicemarszałek Senatu; od 1938 r. pełnił funkcję marszałka Sejmu; 2 września 1939 r. przewodniczył ostatnim obradom Sejmu II RP.

  • W niemieckim obozie koncentracyjnym Sachsenhausen zmarł Stanisław Estreicher, historyk prawa, bibliograf, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, w latach 1919–1921 jego rektor; aresztowany w ramach Sonderaktion Krakau w listopadzie 1939 r.

  • W Paryżu zmarł Maurice Ravel, francuski kompozytor, pianista i dyrygent.

  • We wsi Susiec koło Tomaszowa Lubelskiego, w katastrofie lecącego ze Lwowa do Warszawy należącego do linii lotniczych LOT samolotu Lockheed Electra. Spośród 12 osób na pokładzie zginęły 3, a 3 kolejne zostały ranne.

  • W Poznaniu urodził się Jerzy Krasuski, historyk, specjalista w dziedzinie historii stosunków polsko-niemieckich.

  • W Krynicy założone zostało Krynickie Towarzystwo Hokejowe. 

  • W Grabocinie w powiecie będzińskim urodził się Edward Babiuch, działacz komunistyczny, w latach 1970–1980 członek Biura Politycznego i sekretarz KC PZPR; premier PRL w 1980 r.

  • Sejm przyjął Ustawę o wykonaniu reformy rolnej.

  • W Konstantinowie (Rosja) urodził się Siergiej Aleksandrowicz Jesienin, poeta rosyjski.

  • Prof. Gerard Labuda z tytułem doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego. 1997 r. Fot. PAP/CAF/P. Wierzchowski

    W Nowej Hucie koło Kartuz urodził się Gerard Labuda, historyk, mediewista, rektor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w latach 1962–65, prezes PAN i PAU.

  • W Śniatyniu koło Stanisławowa urodził się Roman Palester, kompozytor. 

  • We Lwowie odbyła się prapremiera widowiska „Betlejem polskie” Lucjana Rydla.

  • Eugeniusz Bodo. Fot. PAP/CAF/Reprodukcja

    W Genewie urodził się Eugeniusz Bodo, część źródeł jako miejsce jego urodzenia podaje Warszawę, jeszcze inne Łódź; jedna z największych gwiazd polskiego kina przedwojennego, aktor, piosenkarz, reżyser, scenarzysta i producent filmowy; znany z filmów „Czy Lucyna to dziewczyna?”, „Paweł i Gaweł”, „Piętro wyżej” oraz jako wykonawca piosenek „Ach, śpij kochanie”, „Umówiłem się z nią na dziewiątą”, „Już taki jestem zimny drań”.

  • Wilhelm Roentgen opublikował pierwszy artykuł opisujący działanie tzw. promieni X.

  • Bracia Lumiere: August (L) i Louis. Fot. NAC

    W paryskiej kawiarni Grand Café odbył się pierwszy komercyjny pokaz filmowy. Bracia Lumiere pokazali paryskiej publiczności cztery filmy: „Wyjście robotników z fabryki Lumiere w Lyonie”, „Śniadanie”, „Polewacz polany” oraz „Wjazd pociągu na stację w La Ciotat”.

  • W Krakowie zmarł Henryk Rodakowski, malarz, portrecista, przedstawiciel nurtu romantycznego.

  • Tytus Czyżewski. Źródło: CBN Polona

    W Przyszowej urodził się Tytus Czyżewski, krytyk sztuki, poeta, malarz.

  • Szymon Askenazy. Fot. NAC

    W Zawichoście urodził się Szymon Askenazy, historyk, dyplomata, profesor Uniwersytetu Lwowskiego.

  • Thomas Woodrow Wilson. Fot. Biblioteka Kongresie USA. Źródło: Wikimedia Commons

    W Stanach Zjednoczonych urodził się Thomas Woodrow Wilson – prezydent USA w latach 1913–1921; w orędziu do Kongresu z 8 stycznia 1918 r. przedstawił program pokojowy, znany jako 14 punktów Wilsona; 13. punkt dotyczył kwestii powstania niepodległej Polski.

  • Joachim Lelewel. Źródło: CBN Polona

    Z inicjatywy przebywających na emigracji Joachima Lelewela i Józefa Zaliwskiego powstał komitet Zemsta Ludu. Jego celem było przygotowanie i wywołanie kolejnego powstania na ziemiach polskich.

  • Prawa miejskie otrzymały Toruń i Chełmno; prawo lokacyjne wystawił mistrz Zakonu Krzyżackiego Hermann von Salza.

  • W Londynie konsekrowano Kolegiatę św. Piotra w Westminsterze, znaną powszechnie jako Opactwo Westminsterskie.