Kalendarz historyczny
29 października
-
1. Dywizja Pancerna gen. Stanisława Maczka wkroczyła do Bredy.
-
We Lwowie urodził się Zbigniew Herbert, jeden z najważniejszych polskich poetów XX w., twórca cyklu poetyckiego „Pan Cogito”, autor esejów „Barbarzyńca w ogrodzie”, „Martwa natura z wędzidłem” i „Labirynt nad morzem”.
-
W Jeleniej Górze zmarła Alina Obidniak, reżyser, wieloletnia dyrektor Teatru im. Cypriana Kamila Norwida w Jeleniej Górze, animatorka życia teatralnego, między innymi ruchu teatrów ulicznych.
-
W Krakowie zmarł prof. Andrzej Półtawski, filozof, etyk, powstaniec warszawski, żołnierz AK i przyjaciel Karola Wojtyły. Był członkiem Papieskiej Rady ds. Rodziny. Prywatnie był mężem Wandy Półtawskiej.
-
W Warszawie zmarł biskup pomocniczy diecezji łowickiej Józef Zawitkowski, autor wielu książek i modlitewników podpisanych pseudonimem „ksiądz Tymoteusz”, śpiewników, kazań, autor znanej pieśni „Panie dobry jak chleb”.
-
W Warszawie zmarł aktor filmowy i teatralny Władysław Kowalski, związany m.in. z warszawskimi teatrami: Ateneum, Powszechnym, Dramatycznym. Wystąpił m.in. w filmach „Jarzębina czerwona”, „Szpital przemienienia”, „Medium”, „Ucieczka z kina Wolność”, „Pan Tadeusz”, „Bogowie”, „Panie Dulskie” i serialu „Kolumbowie”.
-
Polska spłaciła ostatnią ratę (297 mln dolarów) zadłużenia zagranicznego, zaciągniętego w czasie rządów Edwarda Gierka.
-
W Krakowie zmarł Ludwik Jerzy Kern, pisarz, poeta, satyryk, tłumacz, autor kilkudziesięciu książek dla dzieci.
-
W Rzymie przywódcy państw UE podpisali Traktat Konstytucyjny.
-
Zmarł Andrzej Bolewski, profesor, jeden z wykładowców aresztowanych przez Niemców w 1939 r. podczas „Sonderaktion Krakau”.
-
W Zakopanem zmarł Stanisław Marusarz, wszechstronny narciarz, czterokrotny uczestnik igrzysk olimpijskich, wicemistrz świata w skokach narciarskich w 1938 r.; w czasie II wojny światowej kurier tatrzański, aresztowany przez gestapo w 1940 r., uciekł z więzienia przy ul. Montelupich w Krakowie i przedostał się na Węgry.
-
W Wołominie koło Warszawy otwarto Muzeum imienia Zofii Nałkowskiej.
-
W Warszawie rozpoczął działalność Teatr Scena Prezentacje.
-
We Władysławowie zmarł Augustyn Necel, pisarz związany z Kaszubami, autor powieści historycznych.
-
Zmarł Wacław Lednicki, historyk literatury słowiańskiej, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.
-
Premiera filmu „Nikodem Dyzma” w reżyserii Jana Rybkowskiego.
-
W Gołyminie urodził się Tomasz Nałęcz, historyk, profesor UW; członek PZPR (1970–1990); współzałożyciel Socjaldemokracji RP (1991), a następnie Unii Pracy (1992); poseł na Sejm (1993–1997 i 2001–2005); wicemarszałek Sejmu (2001–2005); przewodniczący sejmowej komisji badającej aferę korupcyjną, nazwaną aferą Rywina (2003–2004); doradca prezydenta RP Bronisława Komorowskiego (2010–2015).
-
We Wrocławiu urodził się Wiesław Saniewski, reżyser, scenarzysta filmowy.
-
W Polanicy Zdroju urodził się Jerzy Fedorowicz, aktor, reżyser teatralny; dyrektor Teatru Ludowego w Nowej Hucie (1989–2012); od 2005 r. poseł na Sejm z list Platformy Obywatelskiej.
-
Zmarł Paweł Hulka-Laskowski, pisarz, publicysta, tłumacz m.in. „Przygód dobrego wojaka Szwejka”.
-
Do Polski powróciło z Francji 2 tys. polskich żołnierzy walczących w czasie wojny we francuskim ruchu oporu i polskich formacjach 1 Armii Francuskiej.
-
W Filipowicach koło Krzeszowic urodziła się Magdalena Zawadzka, aktorka, znana m.in. z roli Basi Wołodyjowskiej w filmie „Pan Wołodyjowski” oraz serialu „Przygody Pana Michała”.
-
W Taszkencie urodził się Michaj Burano, właściwie Wasil Michaj, wokalista, kompozytor, gwiazda big-bitu, także autor tekstów piosenek i aktor romskiego pochodzenia. Jego kariera zaczęła się od występów z zespołami „Czerwono-Czarni” i „Niebiesko-Czarni” w latach 60. W grudniu 1963 roku wystąpił wraz z Niebiesko-Czarnymi w paryskiej Olimpii jako pierwszy artysta zza żelaznej kurtyny. Obecnie mieszka i pracuje w USA.
-
Getto warszawskie: Eliasz Różański, wykonując wyrok Żydowskiej Organizacji Bojowej, zabił w mieszkaniu przy ul. Gęsiej w Warszawie Jakuba Lejkina, zastępcę komendanta Żydowskiej Służby Porządkowej w getcie, szczególnie brutalnego w czasie akcji likwidacyjnych.
-
Dekret Prezydium Rady Najwyższej ZSRS o nadaniu sowieckiego obywatelstwa polskim obywatelom, którzy w dniach 1 i 2 listopada 1939 r. znajdowali się na wschodnich terenach Rzeczypospolitej Polskiej wcielonych do Związku Sowieckiego.
-
Rozporządzenie prezydenta RP Ignacego Mościckiego o ustanowieniu Krzyża Niepodległości i Medalu Niepodległości.
-
W Piotrkowie Trybunalskim urodził się Mariusz Dmochowski, aktor, reżyser, dyrektor teatrów; znany m.in. z roli Wokulskiego w „Lalce”, Augusta II Mocnego w „Hrabinie Cosel” i hetmana Sobieskiego w „Panu Wołodyjowskim”.
-
Na Cmentarzu Obrońców Lwowa Jadwiga Zarugiewiczowa, matka poległego obrońcy Zadwórza, dokonała wyboru bezimiennych zwłok, które zostały następnie pochowane w Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie.
-
W Warszawie urodził się Zbigniew Wójcik, historyk, badacz dziejów XVI–XVII wieku.
-
W Warszawie urodził się Paweł Hertz, poeta, tłumacz, pisarz, eseista, edytor. Zadebiutował w kręgu Skamandra w 1934 roku w „Wiadomościach Literackich”, autor szkiców: „Domena polska”, „Ład i nieład”, „Świat i dom”, felietonów literackich „Notatnik obserwatora”, „Dziennik lektury”, oraz powieści biograficznej „Portret Słowackiego”.
-
I wojna światowa: bitwa Legionów Polskich z wojskami rosyjskimi pod Mołotkowem.
-
We Lwowie powołane zostały Polowe Drużyny Sokole, których działalność wzorowana była na ruchu strzeleckim; jednym z ich organizatorów był Józef Haller.
-
Powstało Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (TOPR).
-
W Korolówce koło Tarnopola urodził się Mieczysław Jastrun, poeta, eseista, tłumacz. Autor tomów poezji: „Godzina strzeżona”, „Rzecz ludzka”, „Sezon w Alpach” i esejów: „Wolność wyboru”, „Mit śródziemnomorski”.
-
W Rheydt urodził się Joseph Goebbels, niemiecki zbrodniarz wojenny, od 1924 r. w NSDAP, gauleiter Berlina, minister propagandy III Rzeszy, jeden z najbliższych współpracowników Adolfa Hitlera.
-
We Lwowie urodził się Stanisław Ostrowski, prezydent Lwowa (1936–1939), więziony w Związku Sowieckim (1939–1941); w latach 1972–1979 prezydent RP na uchodźstwie.
-
W Genewie zmarł Wincenty Gostkowski, powstaniec listopadowy, prawnik, przedsiębiorca, zegarmistrz, współzałożyciel firmy zegarmistrzowskiej Patek Philippe.
-
Urodził się Tadeusz Grabowski, historyk literatury, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i Poznańskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności.
-
W Nowym Wiśniczu urodził się Juliusz Kossak, malarz, ilustrator; autor wielu obrazów przedstawiających sceny historyczne i batalistyczne.
-
W Górkach koło Klimontowa urodził się Mieczysław Ledóchowski, arcybiskup metropolita gnieźnieński i poznański, kardynał; więziony przez władze pruskie (1874–1876) i pozbawiony archidiecezji.
-
Urodził się Antoni Bronikowski, pedagog, latynista, hellenista, poeta, tłumacz dzieł literatury antycznej: Ksenofonta, Platona, Homera, Tukidydesa.
-
W Warszawie odbył się tryumfalny wjazd hetmana Stanisława Żółkiewskiego, zwycięzcy spod Kłuszyna. W orszaku przejeżdżającym przez miasto był m.in. wzięty do niewoli car Wasyl IV Szujski, który na Zamku Królewskim złożył hołd przed królem polskim Zygmuntem III Wazą.