> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz historyczny

31 grudnia

  • Krzysztof Wielicki. Fot. PAP/CAF/Hryciów

    Krzysztof Wielicki dokonał pierwszego zimowego wejścia na ośmiotysięcznik Lhotse.

  • Bolesław Bierut. Fot. PAP/CAF

    W Warszawie w nocy z 31 grudnia na 1 stycznia działacze komunistyczni powołali Krajową Radę Narodową, jej przewodniczącym został Bolesław Bierut.

  • W Watykanie zmarł Joseph Ratzinger, arcybiskup metropolita Monachium i Freising, kardynał, prefekt Kongregacji Nauki Wiary, w latach 2005–2013 papież Benedykt XVI, współpracownik i następca papieża Jana Pawła II.

  • We Wrocławiu zmarł ojciec Maciej Zięba – teolog, filozof i publicysta, działacz opozycji antykomunistycznej, doradca NSZZ „Solidarność” oraz dziennikarz „Tygodnika Solidarność”, założyciel i dyrektor Instytutu Tertio Millennio w Krakowie oraz dyrektor Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku.

  • Roman Bartoszcze. Fot. PAP/B. Zborowski

    W Inowrocławiu zmarł Roman Bartoszcze – jeden z liderów „Solidarności Chłopskiej”, działacz w NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność”, wydawał pismo „Żywią i bronią”, założyciel Polskiego Forum Ludowo-Chrześcijańskiego „Ojcowizna”, poseł i pierwszy prezes odrodzonego PSL.

  • Andrzej Turski. Fot. PAP/S. Leszczyński

    W Warszawie zmarł Andrzej Turski, dziennikarz radiowy i telewizyjny.

  • W Katowicach zmarł Adam Skwira, jeden z przywódców strajku w kopalni „Wujek” na początku stanu wojennego; po strajku, krwawo stłumionym przez siły milicyjne, spędził w więzieniu półtora roku.

  • Kazimierz Dejmek. Fot. PAP/CAF/A. Rybczyński

    W Warszawie zmarł Kazimierz Dejmek, reżyser teatralny, aktor, dyrektor teatrów, minister kultury i sztuki w latach 1993–96.

  • Borys Jelcyn złożył dymisję ze stanowiska prezydenta Rosji; obowiązki prezydenta przejął premier Władimir Putin.

  • Wiesław Drzewicz. Fot. PAP/P. Kopczyński

    W Warszawie zmarł Wiesław Drzewicz, aktor, znany m.in. z seriali „W labiryncie” i „07 zgłoś się”; dużą popularność zyskał dzięki roli dozorcy w radiowych „Matysiakach”; swojego głosu użyczył postaci Gargamela z animowanego serialu dla dzieci „Smerfy”.

  • Wojska rosyjskie rozpoczęły szturm na Grozny.

  • Leszek Balcerowicz. Fot. PAP/PAI/J. Bogacz, G. Rogiński

    Prezydent Wojciech Jaruzelski podpisał pakiet ustaw gospodarczych składających się na tzw. plan Balcerowicza.

  • Domalowywanie korony na tablicach z orłem białym po zmianie godła państwowego. 01.1990. Fot. PAP/PAI/I. Sobieszczuk, J. Bogacz

    Weszła w życie tzw. nowela grudniowa zmieniająca treść I rozdziału konstytucji PRL. Jej zapisy zmieniały nazwę państwa na „Rzeczpospolitą Polską” oraz godło na białego orła w koronie i usuwały artykuły dotyczące kierowniczej roli PZPR, przyjaźni ze Związkiem Sowieckim, wprowadzały zasady demokratycznego państwa prawnego, sprawiedliwości społecznej, pluralizm polityczny, swobodę działalności gospodarczej oraz ochronę własności.

  • Muzeum Fotografii w Krakowie: wystawa stała „Portret” w budynku Strzelnicy. 2020 r. Fot. PAP/Ł. Gągulski

    W Krakowie powstało Muzeum Fotografii.

  • W Krakowie zmarł Olgierd Terlecki, pisarz, publicysta; w czasie II wojny światowej żołnierz 2 Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa.

  • USA wystąpiły z Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO), sprzeciwiając się m.in. polityce finansowej prowadzonej przez UNESCO.

  • Stan wojenny: ZOMO tłumi manifestację z okazji rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja. Szczecin, 03.05.1982. Fot. PAP/J. Undro

    Rada Państwa zawiesiła na terenie całego kraju stan wojenny.

  • W Toronto w Kanadzie zmarł Marshall MacLuhan, filozof, teoretyk komunikacji, twórca koncepcji „Globalnej wioski komunikacyjnej”.

  • Agnieszka Grochowska. Fot. PAP/T. Gzell

    W Warszawie urodziła się Agnieszka Grochowska, aktorka; wystąpiła m.in. w filmie Agnieszki Holland „W ciemności” i w filmie Andrzeja Wajdy „Wałęsa. Człowiek z nadziei”, w której zagrała rolę Danuty Wałęsy.

  • Zima stulecia. Aleje Jerozolimskie przy Dworcu Centralnym w Warszawie. 01.1979. Fot. PAP/CAF/W. Frelek

    W Polsce rozpoczęły się opady śniegu, które zapoczątkowały tzw. zimę stulecia.

  • Konrad Niewolski. Fot. PAP/W. Szabelski

    W Warszawie urodził się Konrad Niewolski, reżyser, scenarzysta.

  • Paweł Dunin-Wąsowicz. Fot. PAP/A. Rybczyński

    W Warszawie urodził się Paweł Dunin-Wąsowicz, krytyk literacki, wydawca, dziennikarz, twórca pisma „Lampa” i wydawnictwa „Lampa i Iskra Boża”.

  • Prawa miejskie otrzymały Karpacz i Szklarska Poręba.

  • Ustroń otrzymał prawa miejskie.

  • Jan Dworak. Fot. PAP/M. Obara

    W Sochaczewie urodził się Jan Dworak, dziennikarz, publicysta, działacz opozycji w PRL, współtwórca wydawnictw drugiego obiegu, internowany w stanie wojennym; w 1989 r. uczestnik obrad Okrągłego Stołu, prezes zarządu TVP w latach 2004–2006, przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w latach 2010–2016.

  • Edward Osóbka-Morawski. Fot.PAP

    Krajowa Rada Narodowa powołała w miejsce PKWN Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej, na jego czele stanął Edward Osóbka-Morawski.

  • W Wiedniu odbył się pierwszy koncert filharmoników wiedeńskich.

  • W Port Talbot w Walii urodził się Anthony Hopkins, aktor. 

  • Henryk Zygalski, Jerzy Różycki i Marian Rejewski. Fot. PAP/Reprodukcja

    Polscy matematycy Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski złamali szyfr „Enigmy” – niemieckiej maszyny kodującej.

  • Oskarżona Rita Gorgonowa podczas składania zeznań. Widoczni m.in. jej obrońcy: adwokat Józef Woźniakowski (5. z prawej), adwokat Mieczysław Ettinger (4. z prawej), adwokat Maurycy Axer (3. z prawej). Fot. NAC

    W willi architekta Henryka Zaremby pod Lwowem w nocy z 30 na 31 grudnia doszło do zabójstwa jego siedemnastoletniej córki Elżbiety. Proces oskarżonej o dokonanie zbrodni guwernantki Rity Gorgonowej był jednym z najgłośniejszych w II RP.

  • Halina Czerny-Stefańska. Fot. PAP/CAF

    W Krakowie urodziła się Halina Czerny-Stefańska, pianistka; w 1949 r. ex aequo z reprezentantką ZSRS Bellą Dawidowicz zdobyła pierwszą nagrodę w Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina.

  • Szymon Wiesenthal. Fot. PAP/A. Urbanek

    W Buczaczu urodził się Szymon Wiesenthal, w czasie wojny więzień niemieckich obozów koncentracyjnych, po jej zakończeniu tropiciel nazistów, założyciel Żydowskiego Centrum Dokumentacji Historycznej okresu Holokaustu.

  • W Siekierzyńcach na Wołyniu urodził się Tadeusz Breza, pisarz i dyplomata, autor powieści „Urząd” i zbioru esejów „Spiżowa brama”.

  • Andrzej Pronaszko "Autoportret 1910". Fot. PAP/CAF/R. Koszowski

    W Derebczynie koło Jampola urodził się Andrzej Pronaszko, malarz, scenograf.

  • Gen. Jan Chmurowicz. Fot. NAC

    W Przeworsku urodził się Jan Chmurowicz, generał WP, w czasie kampanii polskiej 1939 r. dowodził obroną Przemyśla.

  • W Uniontown (USA) urodził się George Marshall, amerykański wojskowy i polityk, szef sztabu US Army w latach 1939–1945, sekretarz stanu i sekretarz obrony USA, autor planu gospodarczej odbudowy Europy po II wojnie światowej, laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1950 roku.

  • W Le Cateau-Cambresis urodził się Henri Matisse, francuski malarz, grafik, rzeźbiarz; jeden z twórców fowizmu.

  • Włodzimierz Przerwa-Tetmajer. Fot. NAC

    W Harklowej koło Nowego Targu urodził się Włodzimierz Przerwa-Tetmajer, malarz, grafik, współzałożyciel i działacz PSL, pierwowzór postaci Gospodarza w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego.

  • Wojciech Kossak. 1926 r. Fot. NAC

    W Paryżu urodził się Wojciech Kossak, malarz, przedstawiciel nurtu malarstwa historycznego i batalistycznego.

  • W Kadyksie w Hiszpanii urodził się George Meade, amerykański wojskowy i inżynier, dowódca Armii Potomaku w bitwie pod Gettysburgiem.

  • Kajetan Koźmian. Źródło: CBN Polona

    W Gałęzowie na Lubelszczyźnie urodził się Kajetan Koźmian, poeta, krytyk literacki, publicysta.

  • Kazimierz Pułaski pod Częstochową – obraz Juliusza Kossaka. Źródło: Wikimedia Commons

    Konfederaci barscy rozpoczęli, trwającą do 14–15 stycznia, obronę Jasnej Góry przed wojskami rosyjskimi.

  • Papież Benedykt XIII kanonizował Stanisława Kostkę.

  • Urodził się Kasper Niesiecki, jezuita, genealog i heraldyk, autor „Herbarza polskiego”.

  • Podczas polowania w okolicach Królewca zmarł książę Bogusław Radziwiłł; koniuszy wielki litewski; w 1655 r. wspólnie z księciem Januszem Radziwiłłem podpisał w Kiejdanach ze Szwedami układ, w którym uznawał Karola X Gustawa za króla Polski i zgadzał się na detronizację Jana II Kazimierza; w latach 1657–1669 gubernator Prus Książęcych; protektor kalwinizmu.

  • Potop szwedzki: W Tyszowicach szlachta i wojsko utworzyły konfederację przeciwko Szwedom i Karolowi X Gustawowi.

  • Janusz Radziwiłł. Źródło: CBN Polona

    W Tykocinie zmarł książę Janusz Radziwiłł, wojewoda wileński, hetman wielki litewski, przywódca dysydentów na Litwie; w 1655 r. wspólnie z księciem Bogusławem Radziwiłłem podpisał w Kiejdanach ze Szwedami układ, w którym uznawał Karola X Gustawa za króla Polski i zgadzał się na detronizację Jana II Kazimierza.

  • W Brześciu Kujawskim Polska zawarła pokój wieczysty z Zakonem Krzyżackim.

  • W Lutterworth zmarł John Wiklef filozof, teolog, reformator religijny.