> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz historyczny

1 maja

  • Atak ZOMO na ludzi zgromadzonych przed katedrą Świętego Jana Chrzciciela na warszawskiej Starówce. 01.05.1983. Fot. PAP/A. Rybczyński

    Stan wojenny: na wezwanie TKK NSZZ „Solidarność” odbyły się niezależne pochody i demonstracje. W Gdańsku, Gdyni, Warszawie, Wrocławiu, Szczecinie, Poznaniu, Krakowie i Nowej Hucie manifestantów zaatakowały oddziały ZOMO; w wyniku działań milicji śmierć ponieśli dwaj robotnicy: Ryszard Smagur i Bernard Łyskawa; zatrzymano około 1000 osób.

  • Krystyna Skarbek. Źródło: Wikimedia Commons

    W Warszawie urodziła się Krystyna Skarbek, Polka pracująca w czasie II wojny światowej dla brytyjskiego SOE – Special Operations Executive (Kierownictwa Operacji Specjalnych); jedna z najwybitniejszych agentek wywiadu w historii.

  • W Warszawie zmarła Wanda Wiłkomirska, wybitna skrzypaczka, solistka Filharmonii Narodowej w Warszawie, znana z prawykonań wielu polskich utworów, m.in. Grażyny Bacewicz i Krzysztofa Pendereckiego.

  • Papież Jan Paweł II. Fot. PAP/P. Kopczyński

    W Rzymie odbyły się uroczystości beatyfikacyjne papieża Jana Pawła II.

  • Budynek Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Fot. PAP/P. Kula

    Polska weszła w skład Unii Europejskiej. Do wspólnoty dołączyły także Czechy, Słowacja, Węgry, Litwa, Łotwa, Estonia, Słowenia, Cypr i Malta.

  • Wszedł w życie Traktat Amsterdamski.

  • W stulecie encykliki Leona XIII „Rerum Novarum” Jan Paweł II ogłosił encyklikę „Centesimus annus”.

  • Utworzono Parki Narodowe: Poleski i Drawieński.

  • W Warszawie zmarł Edward Ochab, działacz komunistyczny, I sekretarz KC PZPR w 1956 r., przewodniczący Rady Państwa w latach 1964–1968.

  • Edyta Stein – św. Teresa Benedykta od Krzyża. Źródło: Wikimedia Commons

    Papież Jan Paweł II beatyfikował Edytę Stein – niemiecką filozofkę pochodzenia żydowskiego, karmelitankę zamordowaną w 1942 r. w KL Auschwitz-Birkenau.

  • W Nowym Tomyślu urodził się Mateusz Kościukiewicz, aktor teatralny i filmowy, laureat Nagrody im. Zbyszka Cybulskiego za rolę w filmie „Matka Teresa od kotów”.

  • Kontrdemonstracja w Warszawie. 01.05.1982. Fot. PAP/CAF/Archiwum

    Stan wojenny: w wielu miastach Polski odbyły się kontrpochody pierwszomajowe organizowane przez podziemną „Solidarność”.

  • Jacek Dehnel. Fot. PAP/A. Rybczyński

    W Gdańsku urodził się Jacek Dehnel, poeta, pisarz, tłumacz; autor m.in. powieści „Lala”, „Balzakiana”, „Saturn. Czarne obrazy z życia mężczyzn z rodziny Goya” i „Matka Makryna”.

  • Premiera filmu Jerzego Kawalerowicza „Cień”.

  • Powstał Zespół Filmowy „Kadr”.

  • Rozpoczął działalność warszawski Teatr Komedia.

  • Joanna Szczepkowska. Fot. PAP/J. Kamiński

    W Warszawie urodziła się Joanna Szczepkowska, aktorka, pisarka, prezes ZASP (2010); wystąpiła m.in. w filmach „Jezioro Bodeńskie”, „Kronika wypadków miłosnych”, „Cudzoziemka”, „Dwa księżyce”, a także w serialach „Dom” oraz „Sława i chwała”.

  • W Warszawie oddano do użytku Dom Partii, w którym mieściła się siedziba KC PZPR, a w latach 1991–2000 Giełda Papierów Wartościowych.

  • Klemens Szeptycki. Źródło: Wikimedia Commons

    W więzieniu NKWD we Włodzimierzu nad Klaźmą zmarł Klemens Szeptycki, przełożony greckokatolickiego klasztoru studytów w Uniowie pod Przemyślanami, błogosławiony Kościoła katolickiego; Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

  • Michał Kwieciński. Fot. PAP/R. Guz

    W Warszawie urodził się Michał Kwieciński, reżyser i producent filmowy; twórca m.in. filmu „Jutro idziemy do kina”.

  • Konstanty Rokossowski. Fot. PAP

    Rozkaz marszałka Konstantego Rokossowskiego dotyczący „czystki” i rusyfikacji dowództwa WP.

  • Utworzono Świętokrzyski Park Narodowy.

  • Wyścig Pokoju. Warszawa, 01.05.1948. Fot. PAP/CAF/S. Dąbrowiecki

    Rozpoczął się pierwszy kolarski „Wyścig Pokoju”.

  • Tadeusz Huk. Fot. PAP/PAI/J. Ochoński

    W Krakowie urodził się Tadeusz Huk, aktor, przez wiele lat związany ze Starym Teatrem w Krakowie; wystąpił m.in. w filmach „Aktorzy prowincjonalni”, „Danton”, „Demony wojny wg Goi”, „Operacja Samum”, a także w serialu „Z biegiem lat, z biegiem dni”.

  • Krzysztof Knittel. Fot. PAP/L. Szymański

    W Warszawie urodził się Krzysztof Knittel, kompozytor, pedagog. 

  • Grażyna Barszczewska. Fot. PAP/S. Leszczyński

    W Warszawie urodziła się Grażyna Barszczewska, aktorka, od 1983 r. związana z Teatrem Polskim w Warszawie; wystąpiła m.in. w filmach „Anioł w szafie”, „Łabędzi śpiew”, „Wszystko, co najważniejsze”, a także w serialu „Kariera Nikodema Dyzmy”.

  • Adolf Hitler (L) w rozmowie z Josephem Goebbelsem. 07.1944. Fot. NAC

    W Berlinie samobójstwo popełnił Joseph Goebbels, niemiecki zbrodniarz wojenny, od 1924 r. w NSDAP, gauleiter Berlina, minister propagandy III Rzeszy, jeden z najbliższych współpracowników Adolfa Hitlera, według jego testamentu kanclerz Rzeszy; Goebbels wraz z żoną podali truciznę swoim sześciorgu dzieciom, a następnie zastrzelili się.

  • Icchak Kacenelson. Źródło: Wikimedia Commons

    W KL Auschwitz zamordowany został Icchak Kacenelson, żydowski poeta i dramaturg, autor poematu „Pieśń o zamordowanym żydowskim narodzie”.

  • Do warszawskiego getta przyjechała niemiecka ekipa filmowa przygotowująca antyżydowski film propagandowy.

  • Edward Redliński. Fot. PAP/A. Rybczyński

    We Frampolu koło Białegostoku urodził się Edward Redliński, pisarz, autor „Konopielki”.

  • W Wilnie urodziła się Elwira Seroczyńska, łyżwiarka, wicemistrzyni olimpijska ze Squaw Valley (1960), mistrzyni świata (1962).

  • Stanisław Mikulski. Fot. PAP/A. Starus

    W Łodzi urodził się Stanisław Mikulski, aktor, odtwórca roli Hansa Klossa w serialu „Stawka większa niż życie”, wystąpił również m.in. w filmach „Kanał”, „Ewa chce spać”, „Pan Samochodzik i templariusze”.

  • W Lisku nad Biebrzą urodził się Mirosław Milewski, działacz komunistyczny, w czasach PRL-u funkcjonariusz Urzędu Bezpieczeństwa, szef wywiadu i minister spraw wewnętrzny PRL.

  • Polska została członkiem Światowego Związku Pocztowego (UPU).

  • Źródło: Wikimedia Commons

    W Warszawie urodził się Zbigniew Uniłowski, pisarz.

  • W Warszawie wojsko rosyjskie zmasakrowało demonstrację pierwszomajową. Zginęło 37 osób, a kilkadziesiąt zostało rannych. Równie dramatycznie przebiegły manifestacje w Lublinie i Łodzi, gdzie zginęło po kilkanaście osób.

  • Aleksander Wat. Fot. PAP/CAF

    W Warszawie urodził się Aleksander Wat (właść. Aleksander Chwat), poeta, prozaik, tłumacz; przedstawiciel polskiego futuryzmu; autor „Ja z jednej strony i Ja z drugiej strony mego mopsożelaznego piecyka”; od 1940 r. więziony przez NKWD, następnie wywieziony do Kazachstanu; wnikliwą analizą komunizmu jest jego „Mój wiek. Pamiętnik mówiony”; redaktor „Miesięcznika Literackiego”.

  • Stanisław Skarżyński. Fot. NAC

    W Warcie urodził się Stanisław Skarżyński, pilot, ppłk WP; w 1933 r. ustanowił lotniczy rekord świata przelatując samotnie samolotem RWD-5 nad południowym Atlantykiem; w czasie II wojny światowej m.in. w 305 dywizjonie bombowym „Ziemi Wielkopolskiej”; zginął w czerwcu 1942 r. na Morzu Północnym.

  • W Petersburgu urodził się Nikołaj Jeżow, w latach 1936–1938 ludowy komisarz spraw wewnętrznych (NKWD); bezpośredni wykonawca rozkazów Stalina w okresie Wielkiego Terroru; odpowiedzialny m.in. za przeprowadzenie tzw. operacji polskiej (1937–1938), w czasie której w ZSRS zginęło około 140 tys. Polaków; rozstrzelany w 1940 r. w Moskwie, po tajnym procesie.

  • Manufaktura bawełniana Ludwika Geyera w Łodzi. Fot. PAP/CAF

    Bunt łódzki – pierwszomajowe demonstracje robotników z Łodzi i okolic przerodziły się w krwawo stłumiony sześciodniowy strajk powszechny; był on  jednym z największych strajków powszechnych i wywarł duży wpływ na rozwój zorganizowanego ruchu robotników (m.in. powstanie SDKPiL oraz PPS).

  • Na ziemiach polskich po raz pierwszy obchodzono Święto Pracy.

  • W Rusinowie koło Kozienic urodził się Stanisław Patek, prawnik, związany z PPS, obrońca w procesach politycznych przed carskimi sądami; uczestnik konferencji pokojowej w Paryżu (1919); minister spraw zagranicznych (1920–1921); poseł RP w Japonii (1921–1926), w Związku Sowieckim (1926–1932), ambasador w USA (1933–1935); senator (1936–1939); zginął w czasie Powstania Warszawskiego.

  • W Księstwie Warszawskim wszedł w życie Kodeks Napoleona. 

  • W katedrze wawelskiej odbył się ślub oraz wspólna koronacja Anny Jagiellonki i Stefana Batorego.