Kalendarz historyczny
12 stycznia
-
W Kołomyi urodził się Mieczysław Jagielski, ekonomista, minister rolnictwa w latach 1959–1970, wicepremier w latach 1970–1981, działacz komunistyczny, w latach 1971–1981 członek Biura Politycznego KC PZPR; przewodniczył delegacji rządowej na rozmowy z Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym w sierpniu 1980 roku.
-
W Warszawie urodził się Jan Józef Szczepański, pisarz, tłumacz, scenarzysta filmowy, reporter, wieloletni prezes Związku Literatów Polskich; uczestnik kampanii 1939 r., oficer AK; autor m.in. powieści „Portki Odysa”, „Polska jesień”, „Pojedynek”, „Ikar”, „Wyspa”; opowiadań „Dzień bohatera”, „Motyl”, „Za przełęczą”, „Trzy czerwone róże”, „Historyjki” oraz „Dziennika” obejmującego lata 1945–2002; do jego najbardziej znanych zbiorów reportaży należą „Zatoka Białych Niedźwiedzi”, „Trzy podróże” i „Przed nieznanym trybunałem”.
-
W Warszawie zmarł raper Pjus, właściwie Karol Jerzy Nowakowski. Był znany z występów z m.in. 2cztery7, Ten Typ Mes, Numer Raz, Molesta Ewenement, Pezetem i Eldo. Był znany jako raper, któremu operacyjnie przywrócono słuch.
-
W Częstochowie zmarła Sabina Świątek, w latach 1946–1947 łączniczka w Oddziale „Babinicza” Konspiracyjnego Wojska Polskiego, w lutym 1947 r. aresztowana przez funkcjonariuszy UB i skazana na pięć lat więzienia (w maju 1947 zwolniona na mocy amnestii). W latach 1951–1952 współpracowała z organizacją antykomunistyczną Liga Walki Patriotów Polski, od kwietnia 1952 do kwietnia 1956 r. więziona przez reżim. W latach osiemdziesiątych działaczka „Solidarności”.
-
Sąd Okręgowy w Warszawie wydał wyrok, w którym uznał, że stan wojenny w grudniu 1981 r. nielegalnie wprowadziła tajna grupa przestępcza pod kierunkiem Wojciecha Jaruzelskiego w celu likwidacji Solidarności, zachowania ówczesnego ustroju oraz osobistych pozycji we władzach.
-
W trzęsieniu ziemi na Haiti zginęło według szacunków ONZ co najmniej 250 tys. ludzi; władze haitańskie podają, że pochłonęło ono 316 tys. ofiar śmiertelnych, a ponad 1,5 miliona ludzi zostało bez dachu nad głową.
-
W Warszawie zmarła Joanna Guze, tłumaczka z języka francuskiego, autorka książek poświęconych historii sztuki.
-
W USA zmarł William R. Hewlett, amerykański przedsiębiorca, współzałożyciel firmy Hewlett-Packard.
-
W Warszawie zmarł Aleksander Bocheński, eseista, tłumacz, publicysta, związany ze Stowarzyszeniem „Pax”.
-
W Lublinie zmarł Kazimierz Grześkowiak, muzyk, piosenkarz, satyryk, autor tekstów, kompozytor.
-
W Pradze na spotkaniu z prezydentem USA Billem Clintonem prezydenci państw Grupy Wyszehradzkiej – Czechy, Słowacja, Węgry i Polska – zaakceptowali program NATO „Partnerstwo dla Pokoju”.
-
W Maisons-Laffitte pod Paryżem zmarł Józef Czapski, malarz, krytyk sztuki, pisarz, współzałożyciel i współredaktor paryskiej „Kultury”; uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. i kampanii polskiej 1939 r.; więzień sowieckich łagrów; żołnierz Armii Polskiej w ZSRS utworzonej przez gen. Władysława Andersa i 2. Korpusu Polskiego.
-
Sejm powołał rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego.
-
W Warszawie zmarł Zygmunt Huebner, reżyser, aktor, pedagog; dyrektor Starego Teatru w Krakowie i Teatru Powszechnego w Warszawie.
-
Polscy himalaiści Jerzy Kukuczka i Krzysztof Wielicki dokonali pierwszego zimowego wejścia na trzeci szczyt ziemi – Kanczendzongę (8586 m n.p.m.).
-
Maciej Berbeka i Ryszard Gajewski dokonali pierwszego zimowego wejścia na ośmiotysięcznik Manaslu.
-
W Walingford zmarła Agatha Christie, autorka powieści kryminalnych.
-
W Warszawie zmarł Jerzy Zaruba, malarz, karykaturzysta.
-
Premiera filmu „Zamach” w reżyserii Jerzego Passendorfera.
-
Nominacja kardynalska dla prymasa Stefana Wyszyńskiego.
-
W Gdańsku urodził się Arkadiusz Rybicki, uczestnik Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela, redaktor niezależnego pisma „Bratniak”; członek Ruchu Młodej Polski; szef Biura Informacji Prasowej NSZZ „Solidarność” (1981); internowany w stanie wojennym; w latach 1983–1988 sekretarz Lecha Wałęsy; sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP (1990–1991); wiceprzewodniczący Partii Konserwatywnej (1992–1996); członek Platformy Obywatelskiej od 2001 r.; od 2007 r. poseł na Sejm; zginął 10 kwietnia 2010 r. w katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem.
-
W Gdańsku urodziła się Alina Pienkowska, pielęgniarka, działaczka opozycyjna; w latach 70. współzałożycielka Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża; w 1980 r. współorganizatorka strajku w Stoczni Gdańskiej i sygnatariuszka Porozumień Sierpniowych; senator RP (1991–1993).
-
W Krakowie urodził się Andrzej Zaucha, wokalista jazzowy, piosenkarz, saksofonista, perkusista; wśród jego najbardziej znanych i lubianych piosenek są „Byłaś serca biciem”, „Siódmy rok”, „Bądź moim natchnieniem”.
-
W Świebodowie koło Milicza urodził się Ryszard Szurkowski, kolarz szosowy, złoty medalista mistrzostw świata w wyścigu indywidualnym (1973) i dwukrotny wicemistrz świata w wyścigu drużynowym; srebrny medalista igrzysk olimpijskich w Monachium (1972) i Montrealu (1976) w drużynie; czterokrotny zwycięzca Wyścigu Pokoju.
-
Początek wielkiej ofensywy Armii Czerwonej na kierunku berlińskim, prowadzonej przez 1 Front Białoruski marszałka Gieorgija Żukowa i 1 Front Ukraiński marszałka Iwana Koniewa.
-
W Gliwicach urodził się Gerard Wilk, tancerz, choreograf, pedagog.
-
Władze sowieckie powołały Komisję Specjalną do Spraw Ustalenia i Zbadania Okoliczności Rozstrzelania przez Niemieckich Najeźdźców Faszystowskich w Lesie Katyńskim (tzw. Komisja Burdenki), której zadaniem było przypisanie Niemcom odpowiedzialności za zbrodnię katyńską.
-
W Chełmie Niemcy rozstrzelali 440 pacjentów szpitala psychiatrycznego.
-
Urodziła się Grażyna Hase, projektantka mody, kostiumolog.
-
W Warszawie urodził się Arkadiusz Bazak, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Westerplatte”, „Potop”, „Katastrofa w Gibraltarze”, a także serialu „Naznaczony”.
-
W Krasnymstawie urodził się Marian Sawa, kompozytor, organista, pedagog.
-
W Nowym Jorku zmarł Paweł Kochański, skrzypek, pedagog.
-
W Warszawie urodził się Janusz Szpotański, filolog, z zamiłowania szachista; autor satyrycznych wierszy i poematów wyśmiewających rzeczywistość PRL-u, za które skazany został na trzy lata więzienia.
-
W Łodzi urodził się Hieronim Przybył, reżyser filmowy, autor m.in. filmów „Rzeczpospolita babska” (1969) i „Milion za Laurę” (1971).
-
W Warszawie zmarł Wincenty Rapacki (ojciec), aktor i reżyser teatralny.
-
W Warszawie urodził się Henryk Giedroyc, działacz emigracyjny, kierownik Instytutu Literackiego, żołnierz Brygady Strzelców Karpackich, brat Jerzego Giedroyca.
-
Dowództwo sił bolszewickich wydało Armii Czerwonej rozkaz ofensywy do rzek Niemen i Szczara, a następnie 12 lutego aż po Bug. W ten sposób rozpoczynano przygotowania do podboju Polski oraz pozostałej części Europy Środkowej.
-
Urodził się Pieter Willem Botha, polityk południowoafrykański, przywódca Partii Narodowej, premier RPA w latach 1978–84, prezydent w latach 1984–89.
-
We Lwowie urodził się Artur Hutnikiewicz, historyk literatury.
-
W Lipawie urodził się Stanisław Jaśkiewicz, aktor teatralny i filmowy.
-
W Markowicach (obecnie dzielnica Raciborza) urodził się Arka Bożek (właśc. Arkadiusz Bożek), polski działacz narodowy na Śląsku Opolskim, uczestnik Powstań Śląskich.
-
W Rosenheim w Bawarii urodził Hermann Goering, marszałek Rzeszy, jeden z głównych przywódców nazistowskich Niemiec, skazany przez Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze na karę śmierci za zbrodnie wojenne oraz zbrodnie przeciwko ludzkości.
-
W Rewlu, obecnie Tallin, urodził się Alfred Rosenberg, ideolog partyjny NSDAP; od 1941 r. minister Rzeszy ds. Terenów Wschodnich; skazany przez Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze na karę śmierci.
-
W San Francisco urodził się Jack London (właśc. John Griffith Chaney), amerykański pisarz, autor m.in. powieści „Zew krwi”, „Martin Eden”, „Bellew Zawierucha”.
-
W Krakowie zmarł gen. Jan Zygmunt Skrzynecki, uczestnik wojen napoleońskich, naczelny wódz w Powstaniu Listopadowym.
-
W Bursie nad Morzem Marmara, urodziła się Zofia Glavani, Greczynka słynąca z urody i licznych romansów, żona gen. Józefa Witta, a następnie Stanisława Szczęsnego Potockiego – najzamożniejszego magnata Rzeczypospolitej, marszałka konfederacji targowickiej.
-
Zmarł Jan Józef Przypkowski, herbu Radwan, astronom, matematyk, profesor Uniwersytetu Krakowskiego.
-
W Jazdowie pod Warszawą na weselu podkanclerzego koronnego Jana Zamojskiego i Krystyny Radziwiłłówny odbyła się premierowa inscenizacja „Odprawy posłów greckich” Jana Kochanowskiego.