> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz historyczny

24 listopada

  • Pożar w hali widowiskowej przy Stoczni Gdańskiej, fot. PAP/S. Kraszewski

    Podczas koncertu zespołu Golden Life w hali widowiskowej przy Stoczni Gdańskiej wybuchł pożar, w wyniku którego zginęło 7 osób, a ponad 300 odniosło obrażenia.

  • Obelisk w Barwałdzie Średnim upamietniający ofiary katastrofy kolejowej z 1944 r., fot. domena publiczna

    W Barwałdzie Średnim koło Wadowic doszło do największej katastrofy kolejowej na ziemiach polskich. Pociąg pasażerski relacji Zakopane-Kraków zderzył się z niemieckim, którym jechali żołnierze Wehrmachtu. Zginęło około 130 osób, a ponad 100 zostało rannych. Sąd (niemiecki) uznał, że winę za zdarzenie ponosił dyżurny ruchu i skazał go na śmierć.

  • Kolumna króla Zygmunta III Wazy przed Zamkiem Królewskim w Warszawie, fot. PAP/A. Zawada

    W Warszawie przed Zamkiem Królewskim stanęła kolumna króla Zygmunta III Wazy. Był to pierwszy w Warszawie świecki pomnik. Wielokrotnie przebudowany, a pod koniec II wojny światowej zniszczony, został odbudowany.

  • W Warszawie zmarł Andrzej Mandalian, poeta, prozaik, tłumacz, scenarzysta filmowy. W 1976 roku podpisał protest przeciwko zmianom w konstytucji. Publikował w wydawanym w drugim obiegu piśmie „Zapis”. Posługiwał się kryptonimem X-666. Tłumaczył z rosyjskiego m.in. poezje Maryny Cwietajewej, Osipa Mandelsztama, Bułata Okudżawy, Josifa Brodskiego. Dwukrotnie nominowany do Nagrody Literackiej Nike: w 2004 za „Strzęp całunu” i w 2008 za „Poemat odjazdu”.

  • Zmarł Toni Keczer, właściwie Antoni Kaczor, piosenkarz, muzyk, wokalista zespołu Czerwono-Czarni.

  • W Krakowie zmarł Jerzy Goliński, aktor, reżyser teatralny, pedagog; w latach 1990–1992 dyrektor naczelny i artystyczny Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie.

  • Jerzy Ofierski. Fot. PAP/T. Wojtasik

    W Warszawie zmarł Jerzy Ofierski, aktor, pisarz i dziennikarz.

  • Zmarła Barbara Szlachetka, lekkoatletka, maratonka, rekordzistka kraju we wszystkich biegach wielogodzinnych.

  • Zmarł Wojciech Wiesiołłowski, tancerz, choreograf, pedagog, solista baletu Opery w Warszawie, solista „Baletu XX Wieku” Maurice’a Bejarta w Brukseli.

  • Zmarła Bohdana Majda, aktorka teatralna i filmowa, współtwórczyni oraz wieloletnia aktorka Teatru Nowego w Łodzi.

  • W Moskwie premier Tadeusz Mazowiecki spotkał się z przywódcą Związku Radzieckiego Michaiłem Gorbaczowem.

  • Karol Bunsch. Fot. PAP/T.Prażmowski

    W Krakowie zmarł Karol Bunsch, pisarz, autor książek historycznych, publicysta, tłumacz.

  • Premiera filmu „Kronika wypadków miłosnych” w reżyserii Andrzeja Wajdy.

  • Premiera serialu „Rycerze i rabusie” w reżyserii Tadeusza Junaka.

  • Utworzono Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych (OPZZ), jego przewodniczącym został Alfred Miodowicz.

  • Proces przewodniczącego zarządu Regionu Dolny Śląsk NSZZ Solidarność Władysława Frasyniuka. Wrocław, 11.1982. Fot. PAP/CAF/A. Hawałej

    Stan wojenny: Sąd Wojewódzki we Wrocławiu skazał Władysława Frasyniuka, działacza podziemnej Solidarności, na sześć lat więzienia.

  • W Etiopii archeolodzy odkryli pochodzący sprzed około trzech i pół miliona lat szkielet australopiteka płci żeńskiej, który nazwano „Lucy”.

  • W Warszawie urodził się Kuba Sienkiewicz, muzyk, lider zespołu „Elektryczne gitary”.

  • Ferdynand Goetel. Fot. NAC

    W Londynie zmarł Ferdynand Goetel, pisarz i publicysta. W 1943 r. w porozumieniu z Delegaturą Rządu RP na Kraj był członkiem delegacji zaproszonej przez władze niemieckie do Katynia.

  • W Sarajewie urodził się Emir Kusturica, reżyser, autor filmów „Ojciec w podróży służbowej” – Złota Palma w Cannes (1985); „Czas Cyganów”, „Arizona Dream” i „Underground” – Złota Palma w Cannes (1995).

  • Zmarł Raul Koczalski, pianista, kompozytor, twórca oper, symfonii, poematów symfonicznych, koncertów fortepianowych i skrzypcowych, znakomity wykonawca utworów Fryderyka Chopina.

  • W pierwszym rzędzie oskarżony Artur Liebehenschel (L), komendant KL Auschwitz od XI 1943 do V 1944 r. Fot. PAP/CAF

    W Krakowie przed Najwyższym Trybunałem Narodowym rozpoczął się pierwszy proces oświęcimski; oskarżono w nim 40 członków załogi obozowej, w tym byłego komendanta KL Auschwitz Arthura Liebehenschela, szefa obozowego Gestapo Maksa Grabnera, jednego z zastępców komendanta Hansa Aumeiera, szefową obozu kobiecego w Birkenau Marię Mandl i kierownika krematoriów Ericha Muhsfeldta; zapadły 23 wyroki śmierci, dwa zostały zmienione na dożywocie, sześciu oskarżonych zostało skazanych na dożywotnie więzienie, jedna osoba została uniewinniona, pozostali otrzymali kary od 3 do 15 lat więzienia.

  • Stanisław Mikołajczyk. Fot. NAC

    Stanisław Mikołajczyk ustąpił z funkcji premiera rządu RP na uchodźstwie.

  • Pierwszy wielki nalot nocny amerykańskich bombowców na Tokio.

  • Do Paktu Trzech, podpisanego 27 września 1940 r. przez Niemcy, Włochy i Japonię, przystąpiła Słowacja.

  • Andrzej Kurylewicz. Fot. PAP/G.Michałowski

    We Lwowie urodził się Andrzej Kurylewicz, kompozytor, pianista, trębacz, puzonista, dyrygent.

  • W Paryżu zmarł Georges Clemenceau, premier Francji w latach 1906–1909 i 1917–1920; uczestnik konferencji paryskiej, współautor Traktatu Wersalskiego.

  • Lech Ordon. Fot. PAP/A. Rybczyński

    W Poznaniu urodził się Lech Ordon, aktor.

  • W Charkowie urodził się Jerzy Toeplitz, krytyk filmowy, współtwórca szkolnictwa filmowego w Polsce i Australii, w latach 1956–68 rektor Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi; teoretyk kina, autor sześciotomowej „Historii sztuki filmowej”.

  • Aleksander Ford (w 1960 r.), fot. PAP/C. Langda

    Urodził się Aleksander Ford, reżyser, autor największego przeboju kina polskiego „Krzyżacy” (32,3 mln sprzedanych biletów od premiery w 1960 r.), Zaczynał jeszcze przed wojną, w jej trakcie założył wytwórnię filmową "Czołówka" przy Dywizji Kościuszkowskiej, a tuż po jej zakończeniu wyreżyserował film „Ulica Graniczna” (o zagładzie Żydów w getcie warszawskim). Był też autorem takich filmów jak, "Piątka z ulicy Barskiej" i "Młodość Chopina" (oba w socrealistycznej konwencji). Jako dyrektor państwowego przedsiębiorstwa "Film Polski" miał długo decydujący wpływ na produkcję kinową. Filmem „Ósmy dzień tygodnia” (na podstawie opowiadania Marka Hłaski) naraził się Władysławowi Gomułce. W 1969 r. na fali rozpętanej przez niego kampanii antysemickiej wyjechał na Zachód.

  • W Poznaniu zmarł Florian Stablewski, arcybiskup poznański i gnieźnieński, prymas Polski w latach 1891–1906.

  • W Warszawie przy ul. Rakowieckiej władze carskie uruchomiły więzienie karne; w okresie okupacji niemieckiej oraz w latach stalinizmu więziono, torturowano oraz mordowano w nim przywódców Polskiego Państwa Podziemnego i działaczy niepodległościowych.

  • Urodził się Bronisław Dąbrowski, aktor, reżyser teatralny, wieloletni dyrektor krakowskiego Teatru im. Juliusza Słowackiego. Wykładowca w krakowskiej Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej.

  • W Chojnacie koło Skierniewic urodził się Jan Adam Maklakiewicz, kompozytor, pedagog; dyrektor filharmonii w Krakowie (1945–1947) i w Warszawie (1947–1948).

  • Maria Pawlikowska-Jasnorzewska. Fot. NAC

    W Krakowie urodziła się Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, poetka, dramatopisarka; córka znanego malarza Wojciecha Kossaka i siostra satyryczki Magdaleny Samozwaniec; autorka zbiorów poezji „Niebieskie migdały”, „Różowa magia”, „Pocałunki”.

  • W Berlinie urodził się Erich von Manstein, feldmarszałek niemiecki, w kampanii polskiej 1939 r. szef sztabu Grupy Armii „Południe”; walczył we Francji i Związku Sowieckim; w 1949 r. skazany za zbrodnie wojenne Wehrmachtu, w 1953 r. zwolniony.

  • Xawery Dunikowski. Fot. PAP/CAF

    W Krakowie urodził się Xawery Dunikowski, rzeźbiarz, malarz.

  • Jan Czernecki. Źródło: Wikimedia Commons

    Urodził się Jan Czernecki, literat, fotograf, księgarz i wydawca.

  • W Albi we Francji urodził się Henri de Toulouse-Lautrec, malarz, grafik.

  • W Kamieńcu Podolskim urodził się Józef Kallenbach, historyk literatury.

  • W Wielkiej Brytanii wydano dzieło Karola Darwina „O powstawaniu gatunków”.

  • Wincenty Krasiński. Źródło: CBN Polona

    W Warszawie zmarł Wincenty Krasiński, generał, uczestnik wojen napoleońskich, dowódca pułku szwoleżerów gwardii cesarskiej; w Królestwie Polskim senator-wojewoda, dowódca dywizji gwardii; przeciwnik Powstania Listopadowego; generał armii rosyjskiej, senator, członek Rady Państwa; w latach 1855–1856 p.o. namiestnika Królestwa Polskiego; ojciec Zygmunta Krasińskiego, poety, dramatopisarza, prozaika i filozofa.

  • W Warszawie założono wydawnictwo Gebethner i Wolff.

  • Czytelnia Biblioteki Polskiej w Paryżu. 1929 r. Fot. NAC

    W Paryżu powstała Biblioteka Polska.

  • W Moskwie urodził się Aleksandr Suworow, feldmarszałek; uczestnik wojny siedmioletniej (1756-1763) i wojen z Turcją; walczył przeciwko konfederatom barskim; dowódca wojsk tłumiących powstanie kościuszkowskie, odpowiedzialny za rzeź warszawskiej Pragi; w 1799 r. na czele korpusu ekspedycyjnego, który pokonał wojska francuskie pod Cassano, nad Trebbią i pod Novi; uważany za jednego z najwybitniejszych rosyjskich dowódców.

  • W Clonmel w Irlandii urodził Laurence Sterne, pisarz, duchowny anglikański.

  • W Amsterdamie urodził się Baruch Spinoza, filozof.

  • Podczas zjazdu w Gąsawie zamordowany został książę krakowski Leszek Biały.