> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz historyczny

15 marca

  • Nowozelandzki czołg Sherman. Cassino, marzec 1944 r. Źródło: Wikimedia Commons

    Rozpoczęła się trzecia bitwa o Monte Cassino, w której uczestniczył korpus nowozelandzki, wspierany przez dywizję hinduską; po 11 dniach walk sprzymierzeni wycofali się, ponosząc ogromne straty.

  • Przewodniczący RJN Kazimierz Pużak. Fot. PAP/CAF/Archiwum

    Deklaracja Rady Jedności Narodowej „O co walczy Naród Polski?”.

  • Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy bez głosu sprzeciwu przy trzech głosach wstrzymujących się, z powodu agresji Rosji na Ukrainę, podjęło decyzję o wykluczeniu Rosji z tej organizacji.

  • Wojciech Młynarski. Fot. PAP/A. Hrechorowicz

    W Warszawie zmarł Wojciech Młynarski, poeta, satyryk, artysta kabaretowy, autor i wykonawca piosenek, a także librecista, scenarzysta i reżyser teatralny; autor ponad 2 tys. tekstów: piosenek lirycznych, ballad, „obrazków obyczajowych”, piosenek „szlagwortowych” i songów politycznych; pozostawił w pamięci takie utwory, jak „Prześliczna wiolonczelistka”, „Jesteśmy na wczasach”, „Niedziela na Głównym”, „Z kim ci tak będzie źle jak ze mną”, „Jeszcze w zielone gramy”, „Polska miłość”; wiele ich tytułów, czy wyjętych z nich fraz, weszło na trwałe do potocznego języka polskiego w charakterze porzekadeł czy przysłów – np. „róbmy swoje”, „przyjdzie walec i wyrówna”, „w Polskę idziemy”, „po co babcię denerwować?”.

  • W Warszawie zmarł Ryszard Koncewicz, piłkarz, trener, kilkukrotny trener reprezentacji Polski, żołnierz kampanii 1939, więzień oflagu II C Woldenberg.

  • Prof. Stanisław Lorentz. Fot. PAP/CAF/E. Uchymiak

    W Warszawie zmarł prof. Stanisław Lorentz, historyk sztuki, muzeolog, wieloletni dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie (1935–1982).

  • Sztandar Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Fot. PAP/K. Kalbarczyk

    W Warszawie powstał Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej.

  • W życie weszło nowe prawo dewizowe, legalizujące prywatny handel walutą.

  • Powstało Stowarzyszenie Łemków.

  • Premiera filmu „Ryś” w reżyserii Stanisława Różewicza.

  • Aleksander Kamiński. Fot. PAP/A. Mottl

    W Warszawie zmarł Aleksander Kamiński, harcmistrz, żołnierz AK, autor „Kamieni na szaniec”, jeden z ideowych przywódców Szarych Szeregów.

  • Marzec '68: wiec zorganizowany na Politechnice Gdańskiej. 16.03.1968. Fot. PAP/CAF/Reprodukcja

    W Gdańsku doszło do największej manifestacji związanej z tzw. wydarzeniami marcowymi; wzięło w niej udział ok. 20 tys. osób m.in. studentów i robotników; doszło do walk ulicznych z Milicją Obywatelską.

  • W Warszawie podpisano „Układ o Przyjaźni, Współpracy i Wzajemnej Pomocy” pomiędzy PRL a NRD.

  • Pojedynek szachowy pomiędzy Akibą Rubinsteinem (P) a Efimem Bogoljubowem. Międzynarodowy Turniej Szachowy w Moskwie. 1925 r. Fot. NAC

    W Brukseli zmarł Akiba Rubinstein, jeden z najlepszych polskich szachistów, członek polskiej reprezentacji, która zdobyła złoty medal na III Olimpiadzie Szachowej w Hamburgu (1930).

  • Prof. Kazimierz Michałowski. Fot. PAP/J. Morek; J. Rosikoń

    Do Egiptu wyruszyła pierwsza polska wyprawa archeologiczna, którą kierował profesor Kazimierz Michałowski, uważany za założyciela polskiej szkoły archeologii śródziemnomorskiej.

  • Andrzej Grabowski. Fot. PAP/StrefaGwiazd/M. Kmieciński

    W Chrzanowie urodził się Andrzej Grabowski, aktor, od wielu lat związany z Teatrem im. Juliusza Słowackiego w Krakowie; wystąpił m.in. w serialach „Boża podszewka”, „Pitbull”, „Świat według Kiepskich”, a także w filmach „Wszyscy jesteśmy Chrystusami”, „Mała Moskwa” i „Tajemnica Westerplatte”.

  • Polska wystąpiła z Międzynarodowego Funduszu Walutowego i Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju. 

  • W Świdnicy urodził się Tomasz Tryzna, pisarz, scenarzysta, autor powieści „Panna Nikt”, sfilmowanej przez Andrzeja Wajdę.

  • Rotmistrz Witold Pilecki podczas procesu przed Rejonowym Sądem Wojskowym w Warszawie. 03.1948. Fot. PAP/CAF

    Rejonowy Sąd Wojskowy w Warszawie skazał na karę śmierci rotmistrza Witolda Pileckiego, oficera ZWZ-AK, który w 1940 r. dobrowolnie poddał się aresztowaniu i wywózce do niemieckiego obozu Auschwitz, aby zdobyć informacje o obozie; po ucieczce z Auschwitz walczył w Powstaniu Warszawskim; wyrok wykonano 25 maja 1948 r.

  • Józef Piłsudski. Fot. PAP/CAF/Reprodukcja

    W Londynie powołano Instytut Józefa Piłsudskiego.

  • Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość”. Fot. PAP/L. Szymański

    Powstał konspiracyjny Komitet Porozumiewawczy Organizacji Polski Podziemnej, który zrzeszał antykomunistyczne stronnictwa, m.in. Stronnictwo Niezawisłości Narodowej i Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość”.

  • Premier Edward Osóbka-Morawski. Fot. PAP/CAF/J. Baranowski

    Centralny Komitet Żydów Polskich przesłał do premiera Edwarda Osóbki-Morawskiego memoriał, w którym informował rząd o „nowej fali morderstw antyżydowskich” w Polsce.

  • Grób bohaterskiej rodziny Baranków. Cmentarz w Miechowie. Fot. Jakub Ryba (IPN)

    W Siedliskach w Małopolsce niemieccy funkcjonariusze Sonderdienstu zamordowali pięcioosobową rodzinę Baranków oraz czterech ukrywanych przez nią Żydów.

  • Polska Walcząca. Fot. PAP/L. Wawrynkiewicz

    Ukazał się pierwszy numer konspiracyjnego pisma „Rzeczpospolita Polska”, które było centralnym organem prasowym Delegatury Rządu RP na Kraj.

  • Adolf Hitler przechodzi przed frontem kompani honorowej. Praga, 17.03.1939. Fot. NAC

    Armia niemiecka przekroczyła granice Czecho-Słowacji zajmując Pragę; Węgrzy rozpoczęli zajmowanie Ukrainy Podkarpackiej; powstanie granicy węgiersko-polskiej.

  • Premiera filmu „Kobiety nad przepaścią”, w reżyserii Michała Waszyńskiego i Emila Chaberskiego.

  • Wagonik kolejki linowej w drodze z Myślenickich Turni na Kasprowy Wierch. 1936 r. Fot. NAC

    Uruchomiono kolej linową na Kasprowy Wierch.

  • Jerzy Hoffman. Fot. PAP/T. Gzell

    W Krakowie urodził się Jerzy Hoffman, reżyser filmowy, twórca m.in. ekranizacji „Trylogii” Henryka Sienkiewicza oraz filmów „Prawo i pięść”, „Znachor”, „Trędowata”.

  • Jerzy Sobociński podczas prac nad pomnikiem św. Wojciecha. 1997 r. Fot. PAP/CAF/R. Sikora

    W Pniewach urodził się Jerzy Sobociński, wielkopolski rzeźbiarz, autor licznych pomników, m.in. Pomnika Dzieci Wrzesińskich we Wrześni, pomnika Bolesława Chrobrego w Gnieźnie.

  • Wincenty Witos. Fot. NAC

    W Warszawie odbył się Zjednoczeniowy Kongres Chłopski, w czasie którego powołano Stronnictwo Ludowe (SL). Prezesem Rady Naczelnej SL został Wincenty Witos.

  • W Warszawie urodził się Jerzy Dobrowolski, aktor, reżyser, satyryk, twórca kabaretów „Koń” i „Owca” oraz radiowych audycji satyrycznych, popularność przyniosły mu role komediowe w filmach: „Jak zdobyć pieniądze, kobietę i sławę”, „Poszukiwana, poszukiwany”, „Nie ma róży bez ognia”, „Hydrozagadka”.

  • W Piotrowicach urodziła się Irena Laskowska, aktorka, znana m.in. z ról w filmach „Ostatni dzień lata”, „Krzyżacy”, „Salto”, „Pornografia”.

  • Żołnierze Korpusu Ochrony Pogranicza na granicy polsko-sowieckiej - spotkanie z patrolem sowieckim. Fot. NAC

    Podpisano dodatkowy protokół do Traktatu Wersalskiego zatwierdzający ostatecznie wschodnią granicę II Rzeczypospolitej i uznający tym samym przynależność do niej Galicji Wschodniej i Wileńszczyzny.

  • Mikołaj II. Źródło: Wikimedia Commons

    Rewolucja lutowa: abdykacja cara Mikołaja II Romanowa.

  • Józef Czechowicz. Fot. NAC

    W Lublinie urodził się Józef Czechowicz, poeta, dziennikarz, autor m.in. „Poematu o mieście Lublinie” i tomików „Kamień”, „W błyskawicy”, „Nuta człowiecza”; ochotnik w czasie wojny polsko-bolszewickiej.

  • W Lisich Jamach pod Lubaczowem urodził się Franciszek Misztal, inżynier, konstruktor lotniczy, współtwórca projektu PZL.23 Karaś i PZL.38 Wilk.

  • W Warszawie urodził się Kazimierz Bagiński, polityk, działacz ludowy, poseł na Sejm II RP, więzień brzeski; w latach II wojny światowej wiceprzewodniczący Rady Jedności Narodowej, aresztowany przez NKWD i skazany w „procesie szesnastu”.

  • Stanisław Wojciechowski. Fot. NAC

    W Kaliszu urodził się Stanisław Wojciechowski, działacz spółdzielczy i polityczny, prezydent RP w latach 1922–1926.

  • Adam Mickiewicz. Źródło: CBN Polona

    W Paryżu ukazał się pierwszy numer „Trybuny Ludów”, dziennika politycznego założonego i redagowanego przez Adama Mickiewicza.

  • Pałac Błękitny w Warszawie. 1843-1888. Źródło: CBN Polona

    W Warszawie zmarł Fryderyk Albert Lessel, architekt, autor m.in. przebudowy warszawskich pałaców: Błękitnego i Jabłonowskich.

  • Adam Prażmowski. Źródło: CBN Polona

    W Warszawie urodził się Adam Prażmowski, astronom, astrofizyk, konstruktor urządzeń służących do obserwacji nieba, badacz zjawisk polaryzacji światła.

  • W Tulczynie na Podolu zmarł Stanisław Szczęsny Potocki, przeciwnik reform Sejmu Czteroletniego, marszałek konfederacji targowickiej. 

  • Urodził się Józef Sowiński, generał, jeden z dowódców Powstania Listopadowego; obrońca reduty na Woli, uwieczniony m.in. w poemacie Juliusza Słowackiego „Sowiński w okopach Woli”.

  • Stanisław August Poniatowski. Źródło: Wikimedia Commons

    W Warszawie król Stanisław August Poniatowski powołał Szkołę Rycerską, elitarną uczelnię, mającą kształcić światłych oficerów i obywateli.

  • W Zamościu uroczyście otwarto ufundowaną przez Jana Zamoyskiego Akademię. 

  • Powołana przez sejm komisja, pod przewodnictwem biskupa kujawskiego Stanisława Karnkowskiego, przedstawiła ustawę regulującą relacje Gdańska z Rzeczpospolitą, tzw. statuty Karnkowskiego.

  • W Lubowli odbył się zjazd monarchów, w którym uczestniczyli: cesarz Zygmunt Luksemburczyk, król Władysław II Jagiełło i książę Witold. Cesarz zobowiązał się do po pokrycia kontrybucji nałożonej na Krzyżaków, dając jako zastaw trzynaście miast spiskich, które pozostały przy Polsce do połowy XVIII w.

  • W Gnieźnie zakończyło się spotkanie księcia Bolesława z cesarzem Ottonem III, tzw. zjazd gnieźnieński.