> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz historyczny

19 listopada

  • Matka bł. ks. Jerzego Popiełuszki Marianna Popiełuszko. Fot. PAP/T. Żmijewski

    W Białymstoku zmarła matka ks. Jerzego Popiełuszki, kapelana Solidarności, zamordowanego w 1984 r. przez SB; po śmierci syna brała udział w spotkaniach z działaczami Solidarności, pielgrzymkach na Jasną Górę.

  • Bruno Schulz. Fot. PAP/CAF/Reprodukcja

    W Drohobyczu zastrzelony został przez gestapowca Bruno Schulz, prozaik, malarz, rysownik, grafik; autor zbiorów opowiadań „Sklepy cynamonowe” oraz „Sanatorium pod klepsydrą”.

  • W Konstancinie-Jeziornie zmarł Witold Sobociński, autor zdjęć m.in. do filmów „Frantic” Romana Polańskiego, „Ziemia obiecana” Andrzeja Wajdy, „Sanatorium pod klepsydrą” Wojciecha Jerzego Hasa, „Szpital Przemienienia” Edwarda Żebrowskiego, „Był jazz” Feliksa Falka, „Piratów” Romana Polańskiego, „Wrota Europy” Jerzego Wójcika.

  • Zmarł Piotr Hertel, kompozytor muzyki filmowej i teatralnej, jeden ze współzałożycieli Studenckiego Teatru Satyryków „Pstrąg”.

  • Herman Van Rompuy wybrany został na stanowisko stałego przewodniczącego Rady Europejskiej.

  • Wiera Gran. Źródło: Wikimedia Commons

    W Paryżu zmarła Wiera Gran, aktorka kabaretowa i filmowa, piosenkarka; w czasie wojny występowała w warszawskim getcie w kawiarni „Sztuka”.

  • Zmarł Zbigniew Florczak, eseista, prozaik, tłumacz i krytyk literacki.

  • Premiera filmu „Dług” w reżyserii Krzysztofa Krauze.

  • Odbyła się druga tura wyborów prezydenckich, które wygrał Aleksander Kwaśniewski (51,72 proc.), pokonując Lecha Wałęsę (48,28 proc.). Frekwencja: 68,23 proc.

  • W Paryżu państwa należące do NATO oraz Układu Warszawskiego podpisały Traktat o Konwencjonalnych Siłach Zbrojnych w Europie.

  • Aksamitna rewolucja: w Pradze utworzono Forum Obywatelskie, w którego skład weszli przeciwnicy władzy komunistycznej.

  • Nowo wybrana przez Sejm Rzecznik Praw Obywatelskich prof. Ewa Łętowska. Warszawa 19.11.1987.  Fot. PAP/G. Roginski

    Ewa Łętowska została pierwszym rzecznikiem praw obywatelskich.

  • W Genewie rozpoczęło się spotkanie prezydenta USA Ronalda Reagana i sowieckiego przywódcy Michaiła Gorbaczowa.

  • W Stanach Zjednoczonych utworzono Fundację „Solidarność”.

  • Władysław Hańcza. Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    W Warszawie zmarł Władysław Hańcza, aktor, reżyser teatralny, pedagog; niezapomniany odtwórca ról Kargula w komediach Sylwestra Chęcińskiego, Macieja Boryny w „Chłopach” Jana Rybkowskiego i księcia Janusza Radziwiłła w „Potopie” Jerzego Hoffmana.

  • Odbudowa Teatru Wielkiego. Fot. PAP/CAF/S. Czarnogórski

    W Warszawie otwarto odbudowany po zniszczeniach wojennych Teatr Wielki.

  • Kazimierz Pużak. Fot. PAP/CAF

    W Warszawie sąd wojskowy ogłosił wyrok w sprawie przywódców PPS-WRN, którym zarzucono m.in. „planowanie obalenia przemocą ustroju ludowo-demokratycznego”; oskarżonym wymierzono kary do 10 lat więzienia; wśród skazanych był Kazimierz Pużak, jeden z przywódców PPS-WRN podczas II wojny światowej; przewodniczący Rady Jedności Narodowej (1944–1945); aresztowany w marcu 1945 r. przez NKWD i sądzony w Moskwie w tzw. procesie szesnastu.

  • W Soczi rozpoczęło się spotkanie przywódców PPR i PPS ze Stalinem. Uczestniczyli w nim Władysław Gomułka, Jakub Berman, Roman Zambrowski oraz Józef Cyrankiewicz, Edward Osóbka-Morawski i Stanisław Szwalbe.

  • Więźniowie przy pracy w obozie janowskim we Lwowie. Źródło: Wikimedia Commons

    W czasie przeprowadzanej przez Niemców likwidacji obozu koncentracyjnego przy ul. Janowskiej na przedmieściach Lwowa wybuchł bunt więźniów z Sonderkommando; liczba żydowskich ofiar utworzonego w 1941 r. obozu janowskiego szacowana jest na około 200 tys. osób, zmarłych z głodu, chorób, wycieńczenia, zamordowanych na tzw. lwowskich Piaskach oraz w obozie zagłady w Bełżcu.

  • Panorama ruin Stalingradu. 10.1942. Fot. NAC

    Początek kontrofensywy Armii Czerwonej pod Stalingradem.

  • Kilkunastu polskich lewicowych literatów (m.in. Tadeusz Boy-Żeleński, Władysław Broniewski, Stanisław Jerzy Lec, Aleksander Wat i Adam Ważyk) podpisało oświadczenie, w którym z radością witali przyłączenie „Zachodniej Ukrainy” do Ukraińskiej SRS.

  • Premiera filmu „Ada, to nie wypada” w reżyserii Konrada Toma.

  • Zygmunt Bauman. Fot. PAP/EPA

    W Poznaniu urodził się Zygmunt Bauman, socjolog, filozof.

  • Janusz Kłosiński. Fot. PAP/T. Gzell

    W Łodzi urodził się Janusz Kłosiński, aktor, występował m.in. w łódzkim Teatrze Nowym i Teatrze Narodowym w Warszawie; zagrał w filmach „Ogniomistrz Kaleń”, „Niespotykanie spokojny człowiek”, „Wesołych Świąt”, „Koty to dranie”, a także w serialu „Czterdziestolatek”.

  • W Allahabad urodziła się Indira Gandhi, premier Indii w latach 1966–1977 i 1980–1984.

  • Piłkarska drużyna Polonii Warszawa rozegrała swój pierwszy oficjalny mecz, przegrywając w nim z Koroną Warszawa 3:4.

  • Urodziła się Wanda Modlibowska, polska lotniczka sportowa i szybowniczka, pilot eskadry sztabowej we wrześniu 1939 r.

  • W Wiedniu rozpoczął się IX Zjazd PPS, w czasie którego doszło do rozłamu na PPS-Lewicę i PPS-Frakcję Rewolucyjną.

  • Urodził się Ksawery Piwocki, historyk sztuki, etnolog.

  • Gen. Wacław Stachiewicz. Źródłó: NAC

    We Lwowie urodził się Wacław Stachiewicz, oficer Legionów Polskich, generał WP, od 1935 r. szef Sztabu Głównego WP; podczas kampanii polskiej 1939 r. szef Sztabu Naczelnego Wodza.

  • Kazimierz Sosnkowski. Fot. NAC

    W Warszawie urodził się Kazimierz Sosnkowski, założyciel Związku Walki Czynnej; szef sztabu I Brygady Legionów Polskich; w czasie wojny polsko-bolszewickiej dowódca Armii Rezerwowej; minister spraw wojskowych i członek Rady Obrony Państwa (1920–1924); w czasie kampanii polskiej 1939 r. dowodził Frontem Południowym; w rządzie RP na uchodźstwie wicepremier i minister stanu, przewodniczący Komitetu Ministrów dla Spraw Kraju; Komendant Główny ZWZ (1939–1940); w lipcu 1941 r., po podpisaniu układu Sikorski-Majski, ustąpił z rządu na znak protestu; po śmierci gen. Władysława Sikorskiego objął funkcję Naczelnego Wodza, którą sprawował do 30 września 1944 r.

  • W Mławie urodził się Józef Unszlicht, działacz komunistyczny, jeden z przywódców SDKPiL, członek SDPRR; współorganizator Armii Czerwonej; w 1920 r. w Tymczasowym Komitecie Rewolucyjnym Polski; w latach 1921–1923 zastępca przewodniczącego WCzK (GPU od 1922 r.); w latach 1925–1930 zastępca komisarza ludowego spraw wojskowych ZSRS; rozstrzelany w 1938 r. w okresie Wielkiego Terroru.

  • We wsi Górna Trójca w guberni twerskiej urodził się Michaił Kalinin, działacz komunistyczny, od 1898 r. w SDPRR, w 1919 r. został przewodniczącym Wszechrosyjskiego Centralnego Komitetu Wykonawczego; od 1926 r. członek Biura Politycznego KC WKP(b); przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej ZSRS w latach 1938–1946; współodpowiedzialny za czystki lat trzydziestych i zbrodnię katyńską.

  • W Warszawie urodził się Kazimierz Bartoszewicz, pisarz, historyk literatury, publicysta.

  • W Nowodworze koło Lubartowa urodził się Wacław Nałkowski, geograf, publicysta.

  • W Pilznie urodził się Emil Škoda, czeski przemysłowiec, inżynier.

  • W Madrycie otwarto dla publiczności Muzeum Prado.

  • Car Aleksander I wręcza dyplom fundacyjny Szkoły Głównej, noszącej od 1817 r. nazwę Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Grafika włoska. 1831 r. Źródło: CBN Polona

    Cesarz Rosji i król Polski Aleksander I podpisał dyplom fundacyjny Szkoły Głównej, noszącej od 1817 r. nazwę Uniwersytetu Królewskiego Warszawskiego.

  • W Wersalu urodził się Ferdinand de Lesseps, francuski inżynier, przedsiębiorca, dyplomata; budowniczy Kanału Sueskiego (1859–1869) i inicjator budowy Kanału Panamskiego.

  • Bertel Thorvaldsen. Źródło: CBN Polona

    W Kopenhadze urodził się Bertel Thorvaldsen, rzeźbiarz, autor m.in. warszawskich pomników księcia Józefa Poniatowskiego i Mikołaja Kopernika.

  • Teatr Narodowy na Placu Krasińskich w Warszawie. Ok. 1791 r. Źródło: CBN Polona

    W Warszawie rozpoczął działalność Teatr Narodowy; tego dnia w budynku Operalni aktorzy królewscy wystawili premierę „Natrętów” Józefa Bielawskiego.

  • W Rzymie zmarł Nicolas Poussin, francuski malarz i rysownik.

  • W Dunfermline w Szkocji urodził się Karol I Stuart, król Anglii, Szkocji i Irlandii, panujący od 1625 r.; próby wprowadzenia przez niego rządów absolutnych doprowadziły do konfliktu z parlamentem i wywołały wojnę domową; w 1649 r. skazany został na śmierć przez Trybunał Parlamentu Kadłubowego jako tyran; stracony w Londynie podczas publicznej egzekucji.

  • Bona Sforza - obraz Lucasa Cranacha młodszego. Źródło: Wikimedia Commons

    W Bari zmarła Bona Sforza, królowa polska, żona Zygmunta I Starego.

  • Elżbieta Granowska z Pilczy, trzecia żona Władysława Jagiełły, została koronowana w Katedrze Wawelskiej na królową Polski.