Kalendarz historyczny
4 listopada
-
W Lublinie powstał Centralny Komitet Żydów Polskich.
-
W walce z wojskami rosyjskimi na warszawskiej Pradze zginął gen. Jakub Jasiński; przywódca insurekcji w Wilnie w 1794 r.; poeta, satyryk, bajkopisarz, autor utworów politycznych o charakterze rewolucyjnym. Tego samego dnia wojska rosyjskie wymordowały od 13 do 20 tys. mieszkańców Pragi.
-
W Łodzi zmarł jeden z najbardziej cenionych współczesnych malarzy i grafików Stanisław Fijałkowski. Był uczniem Władysława Strzemińskiego. Jego prace były wystawiane w największych galeriach i muzeach na świecie.
-
Na terenie byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego Sachsenhausen pod Berlinem odsłonięto pomnik gen. Stefana Roweckiego, zamordowanego tam w 1944 r.
-
Zmarł Tadeusz Walasek, bokser, zdobywca dwóch olimpijskich medali – srebrnego w Rzymie (1960) i brązowego w Tokio (1964), mistrz Europy z Belgradu (1961).
-
Barack Obama został wybrany prezydentem USA.
-
Premiera serialu telewizyjnego „M jak miłość”.
-
W Tel Awiwie zastrzelony został przez żydowskiego ekstremistę Icchak Rabin, dwukrotny premier Izraela (1974–1977, 1992–1995), laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1994 r. – wspólnie z Jaserem Arafatem i Szymonem Peresem.
-
Zmarł Kazimierz Smogorzewski, historyk, współredaktor Encyklopedii „Britannica”. W latach 1929–1939 współpracownik „Gazety Polskiej”, dziennika sanacyjnego. Autor pracy „Myśli o integracji Europy Środkowo-Wschodniej 1939–1944”. Był jedynym polskim dziennikarzem, któremu wywiadu udzielił Adolf Hitler.
-
W Łodzi zmarł Ludwik Benoit, aktor, znany m.in. z ról w filmach „Ewa chce spać”, „Przygody Pana Michała” i „Fucha”; jego głosem mówił słoń Dominik w serialu animowanym „Proszę słonia”.
-
W Berlinie Wschodnim na Alexanderplatz odbyła się manifestacja, której uczestnicy domagali się demokratycznych reform; wzięło w niej udział około 500 tys. osób.
-
W czasie oficjalnej wizyty w Polsce premier Wielkiej Brytanii Margaret Thatcher spotkała się z Lechem Wałęsą i innymi działaczami opozycji.
-
W Warszawie urodziła się Kamila Skolimowska, lekkoatletka, mistrzyni olimpijska z Sydney w rzucie młotem.
-
W Warszawie w rządowej willi przy ulicy Parkowej doszło do spotkania prymasa Polski Józefa Glempa, gen. Wojciecha Jaruzelskiego i Lecha Wałęsy.
-
Ronald Reagan wygrał wybory prezydenckie w USA.
-
Urodził się Sławomir Sierakowski, socjolog, publicysta, założyciel i redaktor naczelny „Krytyki Politycznej”.
-
W Teheranie grupa radykalnych islamskich studentów opanowała amerykańską ambasadę, biorąc zakładników.
-
W Krakowie urodził się Mariusz Kwiecień, śpiewak operowy.
-
Premiera filmu „Fantomas” w reżyserii Andre Hunebelle’a.
-
Armia Czerwona rozpoczęła drugą interwencję na Węgrzech, która stłumiła węgierskie powstanie.
-
Inauguracja działalności Wrocławskiego Teatru Pantomimy.
-
W Warszawie urodziła się Hanna Gronkiewicz-Waltz, prezes Narodowego Banku Polskiego w latach 1992–2000; wiceprezes Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju (2001–2005); wiceprzewodnicząca Platformy Obywatelskiej; prezydent Warszawy w latach 2006–2018.
-
Prezesem Naczelnego Sądu Wojskowego został sowiecki oficer płk Wilhelm Świątkowski.
-
Przed Rejonowym Sądem Wojskowym w Warszawie rozpoczął się proces działaczy PPS-WRN; wśród oskarżonych był Kazimierz Pużak, więzień carski, wieloletni członek władz PPS, poseł na Sejm (1919–1935); podczas II wojny światowej jeden z przywódców PPS-WRN; od 1944 r. do 1945 r. przewodniczący Rady Jedności Narodowej; aresztowany w marcu 1945 r. przez NKWD i sądzony w Moskwie w procesie przywódców Polskiego Państwa Podziemnego.
-
W Żelaznej koło Skierniewic zmarła Maria Rodziewiczówna, pisarka, autorka powieści „Lato leśnych ludzi”, „Dewajtis”, „Między ustami a brzegiem pucharu”.
-
Zakończyła się II bitwa pod El-Alamein, w wyniku której brytyjska 8. Armia gen. Bernarda L. Montgomerego pokonała wojska Osi dowodzone przez feldmarszałka Erwina Rommla.
-
W Warszawie urodził się Michał Głowiński, teoretyk i historyk literatury.
-
W Warszawie zmarł Artur Oppman, pseudonim Or-Ot, publicysta i poeta Młodej Polski, varsavianista, pułkownik Wojska Polskiego.
-
Rozporządzenie prezydenta RP „o karach za rozpowszechnianie nieprawdziwych wiadomości, oraz o karach za zniewagę władz i ich przedstawicieli”.
-
Urodził się Ryszard Kiersnowski, numizmatyk mediewista, uczestnik Powstania Warszawskiego, profesor Polskiej Akademii Nauk.
-
W Katowicach urodziła się Aleksandra Śląska, aktorka, wieloletni pedagog warszawskiej PWST; znana m.in. z ról w filmach „Ostatni etap” i „Pasażerka” oraz z serialu „Królowa Bona”.
-
W Kórniku w Wielkopolsce zmarła Jadwiga z Działyńskich Zamoyska, współtwórczyni fundacji Zakłady Kórnickie, działaczka społeczna, założycielka pierwszej w Polsce zawodowej szkoły gospodarstwa domowego. Od 2012 r. przysługuje jej tytuł Służebnicy Bożej.
-
W Zdołbunowie na Wołyniu urodził się Stanisław Fijałkowski, malarz, grafik, rysownik.
-
Brytyjski archeolog Howard Carter odkrył grobowiec egipskiego faraona panującego w XIV wieku p.n.e. Tutanchamona. Odkrycie to uznawane jest za jedno z najważniejszych w historii archeologii.
-
Rada Regencyjna powołała prowizorium rządowe Władysława Wróblewskiego, ostatni gabinet rządowy Królestwa Polskiego przed przejęciem władzy przez Józefa Piłsudskiego.
-
W Hrachoviste na Słowacji urodził się Imrich Gablech, czechosłowacki lotnik; w 1939 r. walczył w obronie Polski; następnie w sowieckiej niewoli, oskarżony o szpiegostwo zesłany został do łagru; po odzyskaniu wolności w październiku 1941 r. przedostał się do Wielkiej Brytanii i wstąpił do Czechosłowackich Sił Zbrojnych; później przyjęty do RAF; po wojnie wrócił do Czechosłowacji kontynuując służbę w lotnictwie; szykanowany po komunistycznym puczu w 1948 r. i usunięty z sił zbrojnych.
-
W Zbarażu na Ukrainie urodził się Dmytro Klaczkiwski „Kłym Sawur” – członek Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów, jeden z głównych dowódców Ukraińskiej Powstańczej Armii, odpowiedzialny za zbrodnię wołyńską.
-
W Warszawie urodziła się Irena Horecka, aktorka.
-
Urodził się Kazimierz Zakrzewski, historyk, publicysta, teoretyk syndykalizmu polskiego, profesor Uniwersytetu Warszawskiego.
-
W Zakopanem zmarł Tytus Chałubiński, lekarz, przyrodnik, społecznik, jeden z pionierów taternictwa, współzałożyciel Towarzystwa Tatrzańskiego i Muzeum Tatrzańskiego.
-
W Sierzchowach koło Rawy Mazowieckiej urodził się Tomasz Arciszewski, działacz socjalistyczny, jeden z przywódców PPS, premier RP na uchodźstwie w latach 1944–1947.
-
Uruchomiona została linia kolejowa na trasie Wiedeń – Lwów.
-
W Lipsku zmarł Felix Mendelssohn-Bartholdy, niemiecki kompozytor, pianista i dyrygent.
-
We Lwowie uroczyście otwarto Akademię Techniczną. W 1920 r. została przemianowana na Politechnikę Lwowską.
-
W Ilińcach koło Humania urodził się Seweryn Goszczyński, poeta, publicysta, działacz polityczny.
-
W Warszawie został założony na działce podarowanej przez rodzinę Szymanowskich Cmentarz Powązkowski, obecnie jedna z najstarszych polskich nekropolii.
-
Pod Cudnowem na Ukrainie wojska koronne hetmanów Stanisława Rewery Potockiego i Jerzego Sebastiana Lubomirskiego zmusiły do kapitulacji armię rosyjską.
-
W Bolonii zmarł Guido Reni, włoski malarz okresu baroku.
