Kalendarz historyczny
5 stycznia
-
W Poznaniu urodziła się Daria Trafankowska, aktorka teatralna i filmowa, znana m.in. z ról w filmach „Zdjęcia próbne”, „Bołdyn”, seriali „Polskie drogi” i „Na dobre i na złe”.
-
W Drozdowie koło Łomży zmarł ksiądz Kazimierz Lutosławski, działacz harcerski, lekarz, ekonomista, pedagog, publicysta; współorganizator i członek władz Związku Ludowo-Narodowego; poseł na Sejm; bliski współpracownik Romana Dmowskiego.
-
W Warszawie zmarła płk Lidia Lwow-Eberle, żołnierz pierwszego oddziału partyzanckiego Okręgu Wileńskiego AK, dowodzonego przez ppor. Antoniego Burzyńskiego „Kmicica”, a następnie 5. Wileńskiej Brygadzie AK rtm. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”. 30 czerwca 1948 r. została wraz z „Łupaszką” aresztowana przez bezpiekę na karę dożywotniego więzienia. Wolność odzyskała w 1956 r.
-
W Warszawie zmarł gen. Janusz Brochwicz-Lewiński ps. Gryf, żołnierz AK, uczestnik Powstania Warszawskiego, dowódca obrony Pałacyku Michla.
-
W Rzeszowie zmarł prof. Władysław Serczyk, historyk, znawca dziejów Rosji i Ukrainy.
-
W Warszawie odbyło się oficjalne pożegnanie tramwajów typu 13N, które służyły tam w latach 1959–2012.
-
W Warszawie zmarł Edward Kłosiński, operator filmowy, autor zdjęć do filmów „Barwy ochronne”, „Człowiek z marmuru”, „Pestka” i „Vinci”.
-
Premiera filmu „Pieniądze to nie wszystko” w reżyserii Juliusza Machulskiego.
-
Rozpoczął się konflikt osetyjski: wojska gruzińskie podjęły próbę likwidacji Autonomicznego Okręgu Południowoosetyjskiego i wkroczyły do Cchniwali.
-
Premiera filmu „Nad Niemnem” w reżyserii Zbigniewa Kuźmińskiego.
-
Metropolita gnieźnieński i warszawski arcybiskup Józef Glemp mianowany został kardynałem.
-
Stan wojenny: minister nauki, szkolnictwa wyższego i techniki rozwiązał Niezależne Zrzeszenie Studentów (NZS).
-
Selekcjonerem reprezentacji Polski w piłce nożnej został Antoni Piechniczek, funkcję tę pełnił dwukrotnie w latach 1981–1986 oraz 1996–1997; w 1982 r. na mistrzostwach świata w Hiszpanii prowadzona przez niego reprezentacja zajęła trzecie miejsce.
-
USA udzieliły Polsce 300 mln dolarów kredytu na zakup zbóż, pasz, tłuszczów i innych surowców rolnych.
-
Po obaleniu rządu Lon Nola Czerwoni Khmerowie zmienili nazwę Kambodży na Kampucza.
-
Wizyta I sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka i premiera Piotra Jaroszewicza w Moskwie.
-
W Krakowie zmarła Hanna Mortkowicz-Olczakowa, pisarka, poetka, autorka książek dla dzieci i młodzieży.
-
W Warszawie urodził się Andrzej Gołota, bokser; brązowy medalista igrzysk olimpijskich w Seulu (1988); w zawodowej karierze odniósł 41 zwycięstw, dziewięć walk przegrał, jeden pojedynek zremisował; cztery razy bez powodzenia walczył o mistrzostwo świata w kategorii ciężkiej.
-
Premiera pierwszego odcinka serialu „Barbara i Jan” z Janiną Traczykówną i Janem Kobuszewskim w rolach głównych.
-
W Warszawie urodził się Krzysztof Dowhań, bramkarz, trener piłkarski.
-
W Warszawie zainaugurował działalność Klub Krzywego Koła, krytyczny wobec działań władz PRL-u klub dyskusyjny, należeli do niego m.in. Władysław Bartoszewski, Stefan Kisielewski, Leszek Kołakowski, Maria i Stanisław Ossowscy, Karol Modzelewski, Adam Michnik, Jacek Kuroń.
-
Stany Zjednoczone odebrały Polsce klauzulę najwyższego uprzywilejowania w handlu.
-
W Moskwie zmarł Andriej Płatonow, rosyjski pisarz i dramaturg.
-
W Szklarce Przygodzickiej w Wielkopolsce urodził się Krzysztof Wielicki, himalaista, alpinista, taternik; jako pierwszy dokonał zimowych wejść na Mount Everest (1980), Kanczendzongę (1986) i Lhotse (1988); jest piątym człowiekiem, który zdobył Koronę Himalajów i Karakorum.
-
W Tarnobrzegu urodził się Andrzej Mleczko, rysownik, grafik, autor rysunków satyrycznych.
-
Funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa aresztowali płk. Wincentego Kwiecińskiego, prezesa Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość.
-
W Santa Ana (USA) urodziła się Diane Keaton, amerykańska aktorka, laureatka Oscara za role w filmie Woody’ego Allena „Annie Hall” (1977).
-
W Warszawie uruchomiono komunikację trolejbusową.
-
W Pożarkach na Wileńszczyźnie urodził się Janusz Laskowski, piosenkarz, kompozytor, wykonawca takich piosenek jak „Żółty jesienny liść”, „Beata z Albatrosa”, „Kolorowe jarmarki”.
-
W Warszawie urodziła się Elżbieta Ficowska (z domu Koppel), pisarka, pedagog, działaczka opozycji demokratycznej w PRL; uratowana z warszawskiego getta jako półroczne dziecko, w latach 2002–2006 przewodnicząca Stowarzyszenia Dzieci Holokaustu.
-
Grupa Inicjatywna polskich komunistów założyła w Warszawie Polską Partię Robotniczą. Sekretarzem KC PPR został Marceli Nowotko. Nazwa partii, jej program i obsada personalna ustalone zostały w Moskwie.
-
W Berchtesgaden doszło do spotkania szefa polskiej dyplomacji Józefa Becka z kanclerzem III Rzeszy Adolfem Hitlerem.
-
W Alessandri urodził się Umberto Eco, włoski pisarz, eseista, lingwista i filozof; w 1980 r. wydał swą pierwszą powieść „Imię róży”, która stała się światowym bestsellerem.
-
W San Diego (USA) urodził się Robert Duvall, amerykański aktor teatralny i filmowy.
-
W Brześciu nad Bugiem urodził się Jan Lebenstein, malarz, grafik; w 1959 r. otrzymał Grand Prix na I Biennale Młodych w Paryżu, gdzie pozostał na stałe; w 1976 r. wyróżniony nagrodą nowojorskiej Fundacji Alfreda Jurzykowskiego, a w 1987 r. otrzymał Nagrodę im. Jana Cybisa; do kraju wrócił w latach 90.; wystawiał m.in. w Berlinie, Kassel, Nowym Jorku, Oslo, Rzymie, Sao Paulo; jedną z największych kolekcji jego dzieł posiada Muzeum Narodowe we Wrocławiu.
-
W Związku Sowieckim KC WKP(b) podjął uchwałę o przyspieszeniu kolektywizacji rolnictwa i tworzenia kołchozów; akcję przeprowadzał w okrutny sposób aparat bezpieczeństwa ZSRS.
-
W Warszawie urodził się Władysław Ślesicki, reżyser filmowy, autor m.in. filmu i serialu „W pustyni i w puszczy” (1973).
-
W Gdańsku przy placu Heweliusza otwarto nowy budynek Poczty Polskiej; 1 września 1939 roku był on broniony bohatersko przez pracowników poczty.
-
W Konolfingen (Szwajcaria) urodził się Friedrich Dürrenmatt, szwajcarski pisarz i dramaturg, tworzący w języku niemieckim.
-
W Czuchowie koło Rybnika urodził się Wilhelm Szewczyk, prozaik, publicysta, redaktor kilku śląskich pism, krytyk literacki, poeta, poseł na Sejm PRL.
-
W Wołkowysku urodziła się Zofia Wilczyńska, aktorka teatralna i filmowa.
-
W Warszawie urodził się Tadeusz Trepkowski, grafik, plakacista.
-
W Krakowie urodził się Adam Ciołkosz, publicysta, historyk, poseł na Sejm II RP, jeden z czołowych działaczy Polskiej Partii Socjalistycznej.
-
W Warszawie zmarł Władysław Podkowiński, malarz, ilustrator, jeden z prekursorów impresjonizmu w polskiej sztuce, jego najbardziej znanym dziełem jest „Szał uniesień”.
-
We Lwowie urodził się Michał Karaszewicz-Tokarzewski, żołnierz Legionów Polskich, generał WP; w czasie II wojny światowej Komendant Główny Służby Zwycięstwu Polski, po powstaniu Związku Walki Zbrojnej komendant obszaru obejmującego okupację sowiecką; jeden z twórców Polskiego Państwa Podziemnego; część źródeł jako datę urodzenia Karaszewicza-Tokarzewskiego podaje 21 grudnia 1892 r.
-
W Kolonii urodził się Konrad Adenauer, niemiecki prawnik i polityk, kanclerz RFN w latach 1949–1963.
-
W Wapowcach urodził się Stanisław Puchalski, marszałek polny cesarsko-królewskiej armii Austro-Węgier; od lutego do października 1916 r. komendant Legionów Polskich; od 1920 r. w rezerwie kadrowej.
-
W Kaliszu urodził się Henryk Dobrzycki, lekarz, muzykolog, pionier lecznictwa sanatoryjnego i uzdrowiskowego.
-
W Warszawie zmarł Marcello Bacciarelli, włoski malarz, od 1766 r. przebywający na dworze króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
-
W Sewerynach na Podolu urodził się Ernest Malinowski, inżynier, ekspert budownictwa kolejowego, projektant Transandyjskiej Linii Kolejowej w Peru, do niedawna najwyżej położonej linii kolejowej świata.
-
Hospodar mołdawski Roman I złożył hołd lenny królom Polski Jadwidze Andegaweńskiej i Władysławowi II Jagielle.
-
Po śmierci księcia Bolesława IV Kędzierzawego nowym księciem zwierzchnim został książę wielkopolski Mieszko III Stary.