Kalendarz historyczny
12 listopada
-
W Warszawie zmarł gen. Stanisław Skalski, as polskiego lotnictwa, uczestnik m.in. Bitwy o Anglię; w czasie II wojny światowej zestrzelił 22 samoloty; w latach 1948–1956 więziony przez władze komunistyczne.
-
W Krzyżowej na Dolnym Śląsku odprawiona została Msza Pojednania z udziałem premiera Tadeusza Mazowieckiego i kanclerza Helmuta Kohla.
-
Sprowadzono do kraju z Wielkiej Brytanii szczątki trzech prezydentów RP na uchodźstwie: Władysława Raczkiewicza, Augusta Zalewskiego i Stanisława Ostrowskiego.
-
W Koninie zmarł Eugeniusz Makulski, marianin, współtwórca i kustosz Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej Królowej Polski w Licheniu Starym.
-
Odbyły się inauguracyjne posiedzenia Sejmu RP VIII i Senatu RP IX kadencji. Premier Ewa Kopacz złożyła w Sejmie dymisję rządu PO-PSL.
-
W Zakopanem zmarł Stanisław Bobak, skoczek narciarski, dwukrotny olimpijczyk (1976, 1980); pierwszy reprezentant Polski, który zwyciężył w zawodach Pucharu Świata w skokach (1980 Zakopane, Średnia Krokiew).
-
W Katowicach zmarł Henryk Mikołaj Górecki, jeden z najwybitniejszych współczesnych kompozytorów, autor III Symfonii „Pieśni żałosnych”.
-
Zmarł Adam Schaff, filozof, w młodości członek Komunistycznej Partii Polski, a następnie PPR i PZPR. Uważany za głównego ideologa tej partii, ale na fali kampanii antysemickiej w 1968 r. usunięty z jej kierownictwa, zaś w 1984 r. skreślony z listy członków.
-
W Polsce odbyły się wybory samorządowe.
-
W krypcie bazyliki archikatedralnej św. Jana Chrzciciela w Warszawie złożona została urna z prochami gen. Kazimierza Sosnkowskiego.
-
W Rzymie papież Jan Paweł II kanonizował Adama Chmielowskiego, Brata Alberta, zakonnika, malarza, założyciela zgromadzeń zakonnych albertynów i albertynek oraz przytulisk dla bezdomnych; uczestnika Powstania Styczniowego.
-
W więzieniu w Barczewie zmarł Erich Koch, nazistowski dygnitarz, nadprezydent Prus Wschodnich (1933–1945), szef Zarządu Cywilnego Okręgu Białystok i komisarz III Rzeszy na Ukrainę (1941–1944); odpowiedzialny za zbrodnie dokonane na ludności polskiej, żydowskiej i ukraińskiej; aresztowany w 1949 r. przez brytyjską policję wojskową i przekazany w 1950 r. stronie polskiej; skazany w 1959 r. na karę śmierci; orzeczonego wyroku nigdy jednak nie wykonano, powodem takiej decyzji miał być zły stan zdrowia skazanego.
-
Zmarł Stanisław Baliński, pisarz i tłumacz.
-
W Warszawie powstał Komitet Obywatelski „Przeciw Przemocy”.
-
W Stanach Zjednoczonych ukazał się album Madonny „Like a Virgin”.
-
W Warszawie zmarł Jan Ciszewski, dziennikarz, komentator sportowy.
-
Jurij Andropow objął stanowisko sekretarza generalnego KC KPZR.
-
Stan wojenny: władze komunistyczne zwolniły z miejsca internowania Lecha Wałęsę.
-
Zmarł Tadeusz Waczkowski, aktor teatrów warszawskich Powszechnego i Narodowego.
-
W Gdańsku zwodowany został żaglowiec szkolny, trzymasztowa fregata „Dar Młodzieży”.
-
W Warszawie zmarł Tadeusz Fijewski, aktor; znany m.in. z filmów „Kapelusz pana Anatola”, „Pętla”, „Lalka” oraz serialu „Chłopi”.
-
W Montrealu zmarł gen. Wacław Stachiewicz, oficer Legionów Polskich, od 1935 r. szef Sztabu Głównego WP. Podczas kampanii polskiej 1939 r. szef Sztabu Naczelnego Wodza.
-
Urodził się Andrzej Majewski, reżyser, scenarzysta, pisarz, publicysta i artysta fotografik.
-
Premiera filmu „Rysopis” w reż. Jerzego Skolimowskiego.
-
Premiera filmu „O dwóch takich co ukradli księżyc” w reżyserii Jana Batorego.
-
W Krakowie urodził się Andrzej Nowak, historyk, sowietolog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego; autor m.in. książek „Polska i trzy Rosje. Studium polityki wschodniej Józefa Piłsudskiego” i „Od imperium do imperium. Spojrzenia na historię Europy Wschodniej”.
-
W Warszawie urodził się Mirosław Konarowski, aktor.
-
W Tokio Międzynarodowy Trybunał Wojskowy dla Dalekiego Wschodu wydał wyroki w procesie japońskich zbrodniarzy wojennych.
-
Biskup lubelski Stefan Wyszyński został metropolitą gnieźnieńskim i warszawskim, prymasem Polski.
-
Urodził się Zbigniew Łapiński, pianista, kompozytor; członek tria, do którego należeli również Jacek Kaczmarski i Przemysław Gintrowski, autor muzyki piosenek Jacka Kaczmarskiego np. „Somosierra”, „Wigilia na Syberii” i „Czerwony autobus”, „Nie widzą, nie wiedzą”.
-
W Lublinie powstał Tymczasowy Centralny Komitet Żydów Polskich.
-
W Tromso u wybrzeży Norwegii brytyjskie samoloty zatopiły niemiecki pancernik „Tirpitz” – największy obok bliźniaczego „Bismarcka” okręt w historii Kriegsmarine; zginęło około 1400 marynarzy.
-
NKWD aresztowało Bolesława Piaseckiego wraz z innymi członkami Konfederacji Narodu.
-
W Warszawie Niemcy rozstrzelali około 300 więźniów z Pawiaka; wśród nich Andrzeja Trzebińskiego, poetę, dramaturga, publicystę, naczelnego redaktora konspiracyjnego miesięcznika „Sztuka i Naród”.
-
II wojna światowa: wojska brytyjskie zajęły Tobruk.
-
Przewodniczący Rady Komisarzy Ludowych ZSRS Wiaczesław Mołotow rozpoczął wizytę w Berlinie, w czasie której spotkał się z przywódcą III Rzeszy Adolfem Hitlerem oraz ministrem spraw zagranicznych Joachimem von Ribbentropem; podczas rozmów, które zakończyły się fiaskiem, strona niemiecka zaproponowała ZSRS m.in. przystąpienie do Paktu Trzech, podpisanego 27 września 1940 r. przez Niemcy, Włochy i Japonię, a także własną wizję podziału stref wpływów na świecie.
-
Urodziła się Krystyna Królówna, aktorka, związana z Teatrem im. Słowackiego w Krakowie i Teatrem Polskim w Warszawie.
-
W Warszawie zmarł Zbigniew Uniłowski, pisarz, członek literackiej grupy „Kwadryga”, autor powieści „Wspólny pokój”.
-
Zmarł Stefan Grabiński, pisarz, przedstawiciel nurtu grozy w polskiej literaturze międzywojennej, klasyk noweli fantastycznej, określany mianem „polskiego Poe”.
-
Zmarł Roman Statkowski, kompozytor i pedagog, profesor Konserwatorium Warszawskiego.
-
Urodziła się Alina Bolechowska, śpiewaczka operowa.
-
W Katlewie na Warmii urodził się Aleksy Antkiewicz, pierwszy polski medalista olimpijski w boksie – na igrzyskach w Londynie (1948) zdobył brązowy medal; wicemistrz olimpijski z Helsinek (1952); mistrz Europy (1953).
-
Odbyły się wybory do Senatu, w których zwyciężyła prawica uzyskując 36,1 proc. głosów (Związek Ludowo-Narodowy 26,1 proc. i klub Chrześcijańsko-Narodowy 10 proc.); centrum zdobyło 24,4 proc. mandatów (chadecja 6,3 proc., PSL „Piast” 15,3 proc. i NPR 2,8 proc.); lewica otrzymała 13,4 proc. (w tym PPS 6,2 proc.); mniejszości narodowe uzyskały 24,3 proc. miejsc.
-
W Żytomierzu urodził się Tadeusz Borowski, poeta, prozaik, publicysta, jeden z najbardziej znaczących pisarzy polskiej literatury powojennej; więzień KL Auschwitz; autor zbioru opowiadań, „Pożegnanie z Marią” i „Kamienny świat”.
-
Oddziały polskie pod dowództwem mjr. Juliana Stachiewicza wyzwoliły Przemyśl po walce z oddziałami ukraińskimi.
-
Urodził się Jerzy Harald, kompozytor, pianista, skrzypek, dyrygent.
-
Urodził się Jan Marcin Szancer, grafik, scenograf, malarz, ilustrator książek.
-
W Częstochowie urodził się Juliusz Gardan, reżyser i scenarzysta, twórca filmów „Trędowata”, „Doktor Murek”.
-
W Gręboszowie w Małopolsce urodził się Henryk Sucharski, major WP, komendant Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte we wrześniu 1939 r.
-
W Bratucicach w powiecie Bochnia urodził się Leopold Okulicki, ostatni Komendant Główny Armii Krajowej, skazany w moskiewskim procesie przywódców Polskiego Państwa Podziemnego.
-
W Radomiu urodził się Władysław Bortnowski, generał WP, w kampanii 1939 r. dowódca Armii „Pomorze”.
-
W Roszkowej Woli koło Rawy Mazowieckiej urodziła się Franciszka Siedliska, zakonnica, założycielka zgromadzenia nazaretanek; beatyfikowana w 1989 r.
-
W Petersburgu urodził się Aleksandr Borodin, kompozytor, z wykształcenia lekarz, chemik. Skomponował operę "Kniaź Igor", z której pochodzą sławne (także w pop-kulturze) "Tańce połowieckie".
-
Obszar tzw. Nowego Śląska (Zagłębie Dąbrowskie) został przyłączony do Księstwa Warszawskiego.
-
W Warszawie zmarł arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski Teodor Andrzej Potocki.
-
Powstanie Chmielnickiego: po przyjęciu okupu wojska kozackie odstąpiły do oblężenia Zamościa.
-
Zmarł Grzegorz Knapski, jezuita, filolog, leksykograf, dramatopisarz, nauczyciel kolegiów jezuickich.
-
W Witebsku zamordowany został przez przeciwników unii Kościoła prawosławnego z Kościołem katolickim Jan Kuncewicz; unicki arcybiskup połocki, bazylianin (imię zakonne Jozafat); kanonizowany w 1867 r.