> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz historyczny

12 listopada

  • Gen. Wacław Stachiewicz. Fot. NAC

    W Montrealu zmarł gen. Wacław Stachiewicz, oficer Legionów Polskich, od 1935 r. szef Sztabu Głównego WP. Podczas kampanii polskiej 1939 r. szef Sztabu Naczelnego Wodza.

  • Julian Stachiewicz. Fot. NAC

    Oddziały polskie pod dowództwem mjr. Juliana Stachiewicza wyzwoliły Przemyśl po walce z oddziałami ukraińskimi.

  • Uroczystość złożenia prochów prezydentów RP na uchodźstwie Władysława Raczkiewicza, Augusta Zaleskiego i Stanisława Ostrowskiego w Mauzoleum Prezydentów RP na Uchodźstwie w Świątyni Opatrzności Bożej. Warszawa, 12.11.2022. Fot. PAP/A. Lange

    Sprowadzono do kraju z Wielkiej Brytanii szczątki trzech prezydentów RP na uchodźstwie: Władysława Raczkiewicza, Augusta Zalewskiego i Stanisława Ostrowskiego.

  • W Koninie zmarł Eugeniusz Makulski, marianin, współtwórca i kustosz Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej Królowej Polski w Licheniu Starym.

  • Odbyły się inauguracyjne posiedzenia Sejmu RP VIII i Senatu RP IX kadencji. Premier Ewa Kopacz złożyła w Sejmie dymisję rządu PO-PSL.

  • Henryk Mikołaj Górecki. Fot. PAP/A. Grygiel

    W Katowicach zmarł Henryk Mikołaj Górecki, jeden z najwybitniejszych współczesnych kompozytorów, autor III Symfonii „Pieśni żałosnych”.

  • W Zakopanem zmarł Stanisław Bobak, skoczek narciarski, dwukrotny olimpijczyk (1976, 1980); pierwszy reprezentant Polski, który zwyciężył w zawodach Pucharu Świata w skokach (1980 Zakopane, Średnia Krokiew).

  • Zmarł Adam Schaff, filozof, początkowo zaliczany do konserwatywnego nurtu filozofii marksistowskiej, następnie ideolog eurokomunizmu.

  • W Polsce odbyły się wybory samorządowe.

  • Gen. Stanisław Skalski. Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    W Warszawie zmarł gen. Stanisław Skalski, as polskiego lotnictwa, uczestnik m.in. Bitwy o Anglię; w czasie II wojny światowej zestrzelił 22 samoloty; w latach 1948–1956 więziony przez władze komunistyczne.

  • Warta honorowa przy urnie z prochami gen. Kazimierza Sosnkowskiego złożonej w podziemiach katedry św. Jana Chrzciciela. Warszawa, 12.11.1992. Fot. PAP/T. Walczak

    W krypcie bazyliki archikatedralnej św. Jana Chrzciciela w Warszawie złożona została urna z prochami gen. Kazimierza Sosnkowskiego.

  • Tadeusz Mazowiecki i Helmut Kohl. Krzyżowa, 12 listopada 1989 r.  Fot. PAP/PAI/G. Rogiński

    W Krzyżowej na Dolnym Śląsku odprawiona została Msza Pojednania z udziałem premiera Tadeusza Mazowieckiego i kanclerza Helmuta Kohla.

  • Adam Chmielowski - Brat Albert. Fot. NAC

    W Rzymie papież Jan Paweł II kanonizował Adama Chmielowskiego, Brata Alberta, zakonnika, malarza, założyciela zgromadzeń zakonnych albertynów i albertynek oraz przytulisk dla bezdomnych; uczestnika Powstania Styczniowego.

  • Erich Koch. Fot. PAP/J. Morek

    W więzieniu w Barczewie zmarł Erich Koch, nazistowski dygnitarz, nadprezydent Prus Wschodnich (1933–1945), szef Zarządu Cywilnego Okręgu Białystok i komisarz III Rzeszy na Ukrainę (1941–1944); odpowiedzialny za zbrodnie dokonane na ludności polskiej, żydowskiej i ukraińskiej; aresztowany w 1949 r. przez brytyjską policję wojskową i przekazany w 1950 r. stronie polskiej; skazany w 1959 r. na karę śmierci; orzeczonego wyroku nigdy jednak nie wykonano, powodem takiej decyzji miał być zły stan zdrowia skazanego.

  • Zmarł Stanisław Baliński, pisarz i tłumacz.

  • W Warszawie powstał Komitet Obywatelski „Przeciw Przemocy”.

  • W Stanach Zjednoczonych ukazał się album Madonny „Like a Virgin”.

  • Lech Wałęsa zwolniony z internowania. 11.1982. Fot. PAP/CAF/I. Radkiewicz

    Stan wojenny: władze komunistyczne zwolniły z miejsca internowania Lecha Wałęsę.

  • Jan Ciszewski. Fot. PAP/CAF/E. Radoch

    W Warszawie zmarł Jan Ciszewski, dziennikarz, komentator sportowy.

  • Jurij Andropow objął stanowisko sekretarza generalnego KC KPZR.

  • Od lewej: Tadeusz Waczkowski (Adolf Schulz), Stefan Rydel (Mecenas Albert Ren) w spektaklu Teatru Powszechnego w Warszawie "Skandal w Hellbergu". 1962 r. Fot. NAC

    Zmarł Tadeusz Waczkowski, aktor teatrów warszawskich Powszechnego i Narodowego.

  • „Dar Młodzieży” zbudowany w Stoczni im. Lenina w 1981 r. Uroczystość podniesienie bandery miała miejsce 4 lipca 1982 r. 07.1982. Fot. PAP/W. Kryński

    W Gdańsku zwodowany został żaglowiec szkolny, trzymasztowa fregata „Dar Młodzieży”.

  • Tadeusz Fijewski. Fot. PAP/M. Sokołowski

    W Warszawie zmarł Tadeusz Fijewski, aktor; znany m.in. z filmów „Kapelusz pana Anatola”, „Pętla”, „Lalka” oraz serialu „Chłopi”.

  • Urodził się Andrzej Majewski, reżyser, scenarzysta, pisarz, publicysta i artysta fotografik.

  • Premiera filmu „Rysopis” w reż. Jerzego Skolimowskiego.

  • 12-letni bliźniacy Lech (L) i Jarosław (P) Kaczyńscy na planie filmu „O dwóch takich co ukradli księżyc” w reżyserii Jana Batorego. Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    Premiera filmu „O dwóch takich co ukradli księżyc” w reżyserii Jana Batorego.

  • Prof. Andrzej Nowak. Fot. PAP/M. Marek

    W Krakowie urodził się Andrzej Nowak, historyk, sowietolog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego; autor m.in. książek „Polska i trzy Rosje. Studium polityki wschodniej Józefa Piłsudskiego” i „Od imperium do imperium. Spojrzenia na historię Europy Wschodniej”.

  • W Warszawie urodził się Mirosław Konarowski, aktor.

  • W Tokio Międzynarodowy Trybunał Wojskowy dla Dalekiego Wschodu wydał wyroki w procesie japońskich zbrodniarzy wojennych.

  • Prymas Polski Stefan Wyszyński. Fot. PAP/CAF

    Biskup lubelski Stefan Wyszyński został metropolitą gnieźnieńskim i warszawskim, prymasem Polski.

  • Od lewej: Przemysław Gintrowski, Zbigniew Łapiński, Jacek Kaczmarski. Fot. PAP/A. Rybczyński

    Urodził się Zbigniew Łapiński, pianista, kompozytor; członek tria, do którego należeli również Jacek Kaczmarski i Przemysław Gintrowski, autor muzyki piosenek Jacka Kaczmarskiego np. „Somosierra”, „Wigilia na Syberii” i „Czerwony autobus”, „Nie widzą, nie wiedzą”.

  • NKWD aresztowało Bolesława Piaseckiego wraz z innymi członkami Konfederacji Narodu.

  • W Lublinie powstał Tymczasowy Centralny Komitet Żydów Polskich.

  • W Tromso u wybrzeży Norwegii brytyjskie samoloty zatopiły niemiecki pancernik „Tirpitz” – największy obok bliźniaczego „Bismarcka” okręt w historii Kriegsmarine; zginęło około 1400 marynarzy.

  • Andrzej Trzebiński. Źródło: Wikimedia Commons

    W Warszawie Niemcy rozstrzelali około 300 więźniów z Pawiaka; wśród nich Andrzeja Trzebińskiego, poetę, dramaturga, publicystę, naczelnego redaktora konspiracyjnego miesięcznika „Sztuka i Naród”.

  • II wojna światowa: wojska brytyjskie zajęły Tobruk.

  • Przewodniczący Rady Komisarzy Ludowych ZSRS Wiaczesław Mołotow rozpoczął wizytę w Berlinie, w czasie której spotkał się z przywódcą III Rzeszy Adolfem Hitlerem oraz ministrem spraw zagranicznych Joachimem von Ribbentropem; podczas rozmów, które zakończyły się fiaskiem, strona niemiecka zaproponowała ZSRS m.in. przystąpienie do Paktu Trzech, podpisanego 27 września 1940 r. przez Niemcy, Włochy i Japonię, a także własną wizję podziału stref wpływów na świecie.

  • Urodziła się Krystyna Królówna, aktorka, związana z Teatrem im. Słowackiego w Krakowie i Teatrem Polskim w Warszawie.

  • Zbigniew Uniłowski. Fot. NAC

    W Warszawie zmarł Zbigniew Uniłowski, pisarz, członek literackiej grupy „Kwadryga”, autor powieści „Wspólny pokój”.

  • Zmarł Stefan Grabiński, pisarz, przedstawiciel nurtu grozy w polskiej literaturze międzywojennej, klasyk noweli fantastycznej, określany mianem „polskiego Poe”.

  • Zmarł Roman Statkowski, kompozytor i pedagog, profesor Konserwatorium Warszawskiego.

  • Urodziła się Alina Bolechowska, śpiewaczka operowa.

  • Międzypaństwowy mecz bokserski Polska-ZSRR (6:10) na stadionie Legii przy ulicy Łazienkowskiej, który obserwowało ok. 25 tys. widzów. Nz. walka zawodników wagi piórkowej Aleksego Antkiewicza (L) i Iwana Kniaziewa. Wysoko na punkty zwyciężył Antkiewicz. Warszawa, 1947 r. Fot. PAP

    W Katlewie na Warmii urodził się Aleksy Antkiewicz, pierwszy polski medalista olimpijski w boksie – na igrzyskach w Londynie (1948) zdobył brązowy medal; wicemistrz olimpijski z Helsinek (1952); mistrz Europy (1953).

  • Odbyły się wybory do Senatu, w których zwyciężyła prawica uzyskując 36,1 proc. głosów (Związek Ludowo-Narodowy 26,1 proc. i klub Chrześcijańsko-Narodowy 10 proc.); centrum zdobyło 24,4 proc. mandatów (chadecja 6,3 proc., PSL „Piast” 15,3 proc. i NPR 2,8 proc.); lewica otrzymała 13,4 proc. (w tym PPS 6,2 proc.); mniejszości narodowe uzyskały 24,3 proc. miejsc.

  • Tadeusz Borowski. Fot. PAP/CAF/Reprodukcja

    W Żytomierzu urodził się Tadeusz Borowski, poeta, prozaik, publicysta, jeden z najbardziej znaczących pisarzy polskiej literatury powojennej; więzień KL Auschwitz; autor zbioru opowiadań, „Pożegnanie z Marią” i „Kamienny świat”.

  • Urodził się Jerzy Harald, kompozytor, pianista, skrzypek, dyrygent.

  • Jan Szancer. Fot. NAC

    Urodził się Jan Marcin Szancer, grafik, scenograf, malarz, ilustrator książek.

  • W Częstochowie urodził się Juliusz Gardan, reżyser i scenarzysta, twórca filmów „Trędowata”, „Doktor Murek”.

  • Henryk Sucharski. Źródło: IPN

    W Gręboszowie w Małopolsce urodził się Henryk Sucharski, major WP, komendant Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte we wrześniu 1939 r.

  • Leopold Okulicki. Źródło: IPN

    W Bratucicach w powiecie Bochnia urodził się Leopold Okulicki, ostatni Komendant Główny Armii Krajowej, skazany w moskiewskim procesie przywódców Polskiego Państwa Podziemnego.

  • Gen. Władysław Bortnowski. Fot. NAC

    W Radomiu urodził się Władysław Bortnowski, generał WP, w kampanii 1939 r. dowódca Armii „Pomorze”.

  • W Roszkowej Woli koło Rawy Mazowieckiej urodziła się Franciszka Siedliska, zakonnica, założycielka zgromadzenia nazaretanek; beatyfikowana w 1989 r.

  • W Petersburgu urodził się Aleksandr Borodin, kompozytor, z wykształcenia lekarz, chemik.

  • Obszar tzw. Nowego Śląska (Zagłębie Dąbrowskie) został przyłączony do Księstwa Warszawskiego. 

  • W Warszawie zmarł arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski Teodor Andrzej Potocki.

  • Powstanie Chmielnickiego: po przyjęciu okupu wojska kozackie odstąpiły do oblężenia Zamościa. 

  • Zmarł Grzegorz Knapski, jezuita, filolog, leksykograf, dramatopisarz, nauczyciel kolegiów jezuickich.

  • Św. Jozafat Kuncewicz. Źródło: CBN Polona

    W Witebsku zamordowany został przez przeciwników unii Kościoła prawosławnego z Kościołem katolickim Jan Kuncewicz; unicki arcybiskup połocki, bazylianin (imię zakonne Jozafat); kanonizowany w 1867 r.