Kalendarz historyczny
4 stycznia
-
W miejscowości Sarny na Wołyniu wojska sowieckie przekroczyły przedwojenną granicę Polski; Rząd RP w Londynie wydał ofertę współpracy z Sowietami w walce z III Rzeszą i wyraził nadzieję, że ZSRS uszanuje prawa i interesy Rzeczypospolitej i jej obywateli na zajmowanych terenach.
-
W Warszawie urodził się Antoni Marianowicz, poeta, satyryk; debiutował w 1942 roku szopką „Żarty na karty” wystawioną w getcie warszawskim; po ucieczce z getta ukrywał się w Wołominie, okupacyjne wspomnienia opisał w książce „Życie surowo wzbronione”; po wojnie podjął współpracę ze „Szpilkami”, pisał teksty dla kabaretów, tłumaczył musicale np. „Skrzypek na dachu” i książki m.in. „Alicję w krainie czarów” Lewisa Carolla.
-
W Poznaniu zmarł gen. Jan Henryk Podhorski, ps. Zygzak, Marciniak; żołnierz wojny obronnej w 1939 r., działacz konspiracyjny, uczestnik Powstania Warszawskiego i konspiracji antykomunistycznej po 1945 r. W lutym 2016 roku został awansowany do stopnia generała brygady.
-
W Pińczowie w wieku 110 lat zmarł major Leon Kaleta, żołnierz Korpusu Ochrony Pogranicza, we wrześniu 1939 r. 4. Pułku Piechoty Legionów, Batalionów Chłopskich i Armii Krajowej. W latach osiemdziesiątych był działaczem antykomunistycznego ruchu ludowego.
-
W Warszawie zmarł Piotr Rzewuski, działacz NSZZ „Solidarność”, Grup Oporu Solidarni i Solidarności Walczącej, po 1989 r. działacz społeczny na warszawskiej Pradze, inicjator budowy pomnika generała Józefa Hallera na placu jego imienia.
-
W Opolu zmarł Andrzej Nowak, muzyk, gitarzysta rockowy, kompozytor, producent muzyczny, założyciel zespołów TSA i Złe Psy.
-
W Warszawie zmarł prof. Edmund Wnuk-Lipiński, socjolog, pisarz, autor m.in. powieści z gatunku science fiction „Rozpad połowiczny”.
-
W Warszawie zmarł Jerzy S. Sito, poeta, tłumacz, w latach 90. ambasador RP w Danii.
-
W Dubaju otwarto najwyższy budynek na świecie – Burdż Chalifa, o wysokości 828 metrów.
-
W Krakowie zmarła Dorota Terakowska, dziennikarka, pisarka, żona dziennikarza Macieja Szumowskiego, matka reżyserki Małgorzaty Szumowskiej.
-
W Poznaniu zmarł Jan Witkowski, filatelista, działacz społeczny, wystawca, autor licznych publikacji na temat filatelistyki.
-
Jan Krzysztof Bielecki został powołany na stanowisko premiera.
-
W Warszawie zmarł Stefan Żółkiewski, historyk literatury, krytyk, działacz polityczny.
-
W Warszawie zmarł Kazimierz Brusikiewicz, aktor teatralny i filmowy; zagrał m.in. w filmach „Zakazane piosenki”, „Skarb”, „Irena do domu”, „Żołnierz królowej Madagaskaru”, „Klub kawalerów”.
-
W Klarysewie pod Warszawą doszło do spotkania przedstawicieli władz PRL i Kościoła katolickiego.
-
Zmarł Christopher Isherwood, pisarz, autor m.in. „Opowieści berlińskich”.
-
W reakcji na stan wojenny powstało pismo „Karta”; do czasu upadku cenzury w 1990 r. ukazywało się w drugim obiegu; pismo to poświęcone jest dziejom Polski i Europy Środkowo-Wschodniej w XX wieku.
-
Stan wojenny: działalność wznowiły szkoły podstawowe, średnie i zawodowe, zawieszone po ogłoszeniu 13 grudnia 1981 r. stanu wojennego.
-
W Warszawie zmarł Stefan Śródka, aktor warszawskich teatrów: Narodowego, Ateneum, Dramatycznego; zagrał w wielu filmach m.in. w „Zakazanych piosenkach”, „Stawce większej niż życie”, „Czarnych chmurach”, „Misiu”.
-
USA nałożyły na Związek Sowiecki polityczne i gospodarcze sankcje w związku z interwencją zbrojną podjętą przez ZSRS w Afganistanie.
-
Premiera filmu Andrzeja Żuławskiego „Trzecia część nocy”.
-
W klinice kardiochirurgii Akademii Medycznej w Łodzi prof. Jan Moll podjął próbę pierwszego w Polsce przeszczepu serca, pacjent zmarł po kilku godzinach.
-
W Londynie zmarł Thomas S. Eliot, poeta, dramaturg, krytyk literacki; laureat literackiej Nagrody Nobla w 1948 r.
-
W Wiedniu zmarł Erwin Schroedinger, fizyk, laureat Nagrody Nobla w 1933 roku, autor eksperymentu myślowego znanego jako „kot Schroedingera”.
-
W Villeblevin zmarł Albert Camus, pisarz, eseista, filozof; autor „Dżumy”, „Obcego” i „Mitu Syzyfa”; laureat literackiej Nagrody Nobla w 1957 r.
-
Premiera filmu „Eroica” w reżyserii Andrzeja Munka.
-
W Warszawie rozpoczął się proces Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Na ławie oskarżonych zasiadł m.in. płk Jan Rzepecki.
-
W Warszawie urodził się Marek Borowski, wicepremier i minister finansów (1993–1994), marszałek Sejmu w latach 2001–2004; wiceprzewodniczący SLD (1999–2004); współtwórca i przewodniczący SdPL (2004); poseł na Sejm, senator.
-
Związek Sowiecki uznał Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej, powołany przez Krajową Radę Narodową.
-
W Atenach rozstrzelany został przez Niemców Jerzy Iwanow-Szajnowicz, agent brytyjskich służb, bohater greckiego ruchu oporu; urodzony w Warszawie, syn Rosjanina i Polki, przed wojną reprezentant Polski w piłce wodnej.
-
W Paryżu zmarł Henri Bergson, filozof, pisarz, laureat Literackiej Nagrody Nobla w roku 1927.
-
W Warszawie urodził się Antoni Krauze, reżyser, scenarzysta; autor m.in. filmów „Czarny czwartek. Janek Wiśniewski padł”, „Smoleńsk” i serialu „Akwarium”.
-
Gen. Władysław Sikorski i premier Francji Edouard Daladier podpisali polsko-francuską umowę wojskową dotyczącą tworzenia Wojska Polskiego we Francji.
-
We Lwowie urodził się Mariusz Walter, producent i reżyser telewizyjny, scenarzysta, twórca popularnych programów „Studio 2” i „Turniej Miast”, założyciel i pierwszy dyrektor stacji telewizyjnej TVN.
-
W Świętochłowicach urodził się Janusz Sent, pianista, kompozytor, autor muzyki takich przebojów jak: „Jesteśmy na wczasach”, „Dziewczyny, bądźcie dla nas dobre na wiosnę”, „Tupot białych mew” i „Przedostatni walc”.
-
W Aragonii urodził się Carlos Saura – reżyser filmowy, przedstawiciel Nowej Fali w kinie hiszpańskim; twórca filmów „Polowanie”, „Nakarmić kruki”, „Tango”.
-
W Poznaniu urodził się Jan Lenica, grafik, twórca filmów animowanych, jeden z przedstawicieli polskiej szkoły plakatu.
-
W Warszawie zmarł Karol Janowski, architekt, organizator i profesor Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej.
-
Do portu w Gdyni wszedł pierwszy polski statek handlowy: SS Wilno.
-
W Siedlcach urodził się Witold Zalewski, pisarz, scenarzysta, autor m.in. powieści socrealistycznych „Traktory zdobędą wiosnę” (1950) i „Urodzaj”.
-
Płk Marian Januszajtis-Żegota przeprowadził nieudany zamach stanu, mający na celu obalenie rządu Jędrzeja Moraczewskiego.
-
W Wilnie urodził się Tytus Karpowicz, pisarz; autor książek dla dzieci i młodzieży.
-
W Berlinie zmarł Alfred von Schlieffen, pruski feldmarszałek, teoretyk wojskowości, szef niemieckiego sztabu generalnego w latach 1891–1905.
-
W Ostrowie Lubelskim urodził się Stefan Rachoń, skrzypek, dyrygent, organizator Orkiestry Polskiego Radia w Warszawie.
-
W Poznaniu urodził się Marian Sojda, piłkarz m.in. Warty Poznań, 14-krotny reprezentant kraju m.in. na Igrzyskach Olimpijskich w Paryżu w 1924 roku, żołnierz Wojska Polskiego, zamordowany przez NKWD w Katyniu.
-
W Krakowie urodził się Władysław Krasnowiecki, aktor, dyrektor naczelny i artystyczny Teatru Narodowego (1949–1951); rektor warszawskiej PWST, prezes ZASP (1965–1970); w czasie II wojny światowej członek Związku Patriotów Polskich, kierował teatrem Armii Polskiej w ZSRS.
-
W Piotrkowicach (Wielkopolska) zmarł Aleksander Guttry, żołnierz Powstań: Listopadowego i Wielkopolskiego w 1848 r., deputowany do Landtagu w Berlinie, w czasie Powstania Styczniowego komisarz Rządu Narodowego na Anglię i Francję.
-
W Borkach pod Kozielcem na Ukrainie zmarł Michał Czajkowski, Sadyk Pasza, pisarz, uczestnik Powstania Listopadowego; po 1831 r. na emigracji we Francji; działacz niepodległościowy związany z Hotelem Lambert; od 1850 r. w armii tureckiej; przeszedł na islam; uczestnik wojny krymskiej (1853–1856); autor „Wernyhory” i „Powieści kozackich”.
-
We Lwowie urodził się Tadeusz Godlewski, fizyk, twórca podstaw polskich badań nad radioaktywnością i promieniotwórczością.
-
W Warszawie urodził się Tytus Babczyński, fizyk i matematyk, profesor Szkoły Głównej i Uniwersytetu Warszawskiego.
-
Wojska pruskie opuściły Kraków, który został przyłączony do Austrii.
-
W Pohoście koło Pińska urodził się książę Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki, minister przychodów i skarbu Królestwa Polskiego (1821–1830), inicjator założenia Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego i Banku Polskiego.
-
W Warszawie ukazał się pierwszy numer wydawanej przez pijarów gazety „Nowiny Polskie”, przekształconej w grudniu tego samego roku w „Kurier Polski”.
-
W Woolsthorpe-by-Colsterworth urodził się Izaak Newton, angielski fizyk, matematyk, astronom, odkrywca prawa powszechnego ciążenia i trzech zasad dynamiki.
-
Urodził się Wat Tyler, przywódca powstania ludowego w Anglii.