Kalendarz historyczny
12 września
-
Naczelny Wódz gen. Władysław Sikorski zatwierdził plan formowania Armii Polskiej na Wschodzie.
-
W Warszawie mocarstwa okupacyjne powołały Radę Regencyjną, która miała sprawować najwyższą władzę w Królestwie Polskim.
-
W warszawskiej Świątyni Opatrzności Bożej ogłoszono beatyfikację kardynała prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego i siostry Marii Róży Czackiej.
-
W finale mistrzostw Europy w siatkówce rozgrywanych w Turcji reprezentacja Polski pokonała drużynę Francji.
-
W Warszawie zmarł Józef Słotwiński, reżyser teatralny, jeden z twórców Teatru Telewizji, autor i główny reżyser telewizyjnej „Kobry”.
-
W Warszawie zmarł Marek Karp, historyk, założyciel i wieloletni dyrektor Ośrodka Studiów Wschodnich.
-
NATO po raz pierwszy uruchomiło procedury związane z art. 5 traktatu, który mówi, że atak na dowolne państwo NATO równy jest z atakiem na cały Sojusz. Była to odpowiedź na zamachy terrorystyczne w USA, do których doszło 11 września 2001 roku.
-
Ustanowienie Święta Wojsk Lądowych upamiętniającego rocznicę zwycięstwa pod Wiedniem.
-
W Hausach w Niemczech zmarł Ernest Pohl, piłkarz, zawodnik m.in. Górnika Zabrze i Legii Warszawa; najskuteczniejszy strzelec w historii ekstraklasy z dorobkiem 186 goli; w latach 1955–1964 wystąpił w 46 oficjalnych meczach reprezentacji Polski, w których zdobył 39 goli.
-
W Chicago zmarł Feliks Konarski, pseudonim Ref-Ren, pisarz, kierownik artystyczny i literacki teatrów rewiowych; w czasie II wojny światowej więzień sowieckich łagrów, następnie w armii gen. Władysława Andersa; autor słów pieśni „Czerwone maki na Monte Cassino”.
-
W Moskwie byłe mocarstwa okupacyjne USA, W. Brytania, Francja, ZSRS oraz oba państwa niemieckie podpisały układ 2+4 dotyczący zjednoczenia Niemiec.
-
W Warszawie zmarła Irena Eichlerówna, jedna z najwybitniejszych polskich aktorek teatralnych, przez ponad pół wieku związana z Teatrem Narodowym w Warszawie.
-
Sejm powołał rząd Tadeusza Mazowieckiego, pierwszego niekomunistycznego prezesa Rady Ministrów w Polsce od zakończenia II wojny światowej.
-
Premiera filmu „Gdziekolwiek jesteś Panie Prezydencie” w reżyserii Andrzeja Trzosa-Rastawieckiego.
-
W Etiopii, po 44 latach panowania, w wyniku zamachu stanu obalony został cesarz Haile Selassie.
-
W Krakowie zmarł Jan Sztaudynger, poeta, fraszkopisarz.
-
W Warszawie zmarł Ryszard Siwiec, który 8 września 1968 r., podczas centralnych dożynek na Stadionie X-lecia, podpalił się na oczach tłumów, protestując przeciwko interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji.
-
W Londynie zmarł Sergiusz Piasecki, pisarz, autor m.in. powieści „Kochanka Wielkiej Niedźwiedzicy”.
-
Początek działalności Warszawskiej Opery Kameralnej.
-
W Goworowie pod Ostrołęką urodził się Wojciech Jagielski, dziennikarz, reporter zajmujący się problematyką Afryki, Azji Środkowej, Kaukazu i Zakaukazia; opublikował m.in. książki „Dobre miejsce do umierania”, „Modlitwa o deszcz”, „Wieże z kamienia”, „Nocni wędrowcy”.
-
Nikita Chruszczow objął stanowisko I sekretarza KC KPZR.
-
Prymas Polski kard. Stefan Wyszyński i kard. Adam Sapieha wystosowali do Bolesława Bieruta list dotyczący zwalczania Kościoła przez władze państwowe.
-
Rząd Jedności Narodowej uznał za nieobwiązujący konkordat zawarty z Watykanem w 1925 r.
-
Niemieccy spadochroniarze uwolnili przetrzymywanego w Abruzzach Benito Mussoliniego, włoskiego dyktatora, odsuniętego od władzy po wylądowaniu wojsk alianckich na Sycylii i aresztowanego na rozkaz króla Wiktora Emanuela III.
-
W Tarnowie rozstrzelana została przez Niemców Helena Marusarzówna, narciarka, wielokrotna mistrzyni Polski, w czasie II wojny światowej działała w konspiracji jako kurier tatrzański.
-
Kampania polska: pierwsze oddziały niemieckie zaatakowały Lwów.
-
Kampania polska: francusko-brytyjska konferencja polityczno-wojskowa w Abbeville podjęła decyzję o wstrzymaniu alianckich działań zaczepnych na froncie zachodnim. Władze RP nie zostały o tym poinformowane.
-
W Genewie Litwa, Łotwa i Estonia podpisały sojusz nazywany Ententą Bałtycką.
-
W Nowym Sączu urodził się Jerzy Wójcik, operator i reżyser filmowy, współtwórca polskiej szkoły filmowej, pedagog.
-
W Warszawie urodził się Piotr Skrzynecki, założyciel kabaretu Piwnica pod Baranami, jego wieloletni konferansjer i lider.
-
Rozkaz Ministerstwa Spraw Wojskowych o utworzeniu Korpusu Ochrony Pogranicza.
-
We Lwowie urodził Stanisław Lem, klasyk literatury science fiction, filozof, futurolog i eseista; jeden z najbardziej cenionych polskich pisarzy; jego książki „Powrót z gwiazd”, „Solaris”, „Opowieści o pilocie Pirxie”, „Dzienniki Gwiazdowe”, „Cyberiada” weszły do kanonu najsłynniejszych dzieł science fiction XX w.
-
W Antwerpii zakończyły się VII Letnie Igrzyska Olimpijskie.
-
W Sankt Petersburgu zmarł Zygmunt Balicki, jeden z przywódców ruchu narodowo-demokratycznego, współtwórca Ligi Narodowej.
-
W Ryżawce w rejonie humańskim urodził się Janusz Żurakowski, pilot myśliwski, oblatywacz; uczestnik kampanii polskiej 1939 r. i Bitwy o Anglię; od 1942 r. dowódca polskiego 316. Dywizjonu Myśliwskiego; od 1944 r. pilot doświadczalny w brytyjskim ośrodku badawczym lotnictwa wojskowego w Boscombe Down; pierwszy Polak pilotujący samoloty odrzutowe i pionier odrzutowej akrobacji.
-
W Oakville w stanie Alabama urodził się Jesse Owens, lekkoatleta, czterokrotny mistrz olimpijski z Berlina (1936).
-
W Paryżu urodziła się Irene Joliot-Curie, córka Marii Skłodowskiej-Curie; fizyk, chemik; prowadziła badania z zakresu promieniotwórczości i reakcji jądrowych. W 1935 r. wspólnie z mężem Frederikiem Joliot-Curie otrzymała Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii.
-
W Beremianach na Podolu urodził się Kornel Ujejski, poeta, publicysta.
-
W Krobielowicach (niem. Krieblowitz) koło Wrocławia zmarł pruski feldmarszałek Gebhard Leberecht von Bluecher, dowódca Armii Śląskiej (1813); odegrał istotną rolę w zwycięskich bitwach z wojskami napoleońskimi pod Lipskiem (1813) i Waterloo (1815).
-
W Suchej koło Węgrowa na Podlasiu urodził się August Cieszkowski, filozof, ekonomista, działacz społeczny.
-
Na warszawskiej Woli na sejmie elekcyjnym Stanisław Leszczyński wybrany został królem Polski.
-
Pod Wiedniem koalicja wojsk chrześcijańskich dowodzonych przez króla Jana III Sobieskiego pokonała armię turecką.
-
W kościele św. Jana w Warszawie król Władysław IV Waza poślubił Cecylię Renatę Habsburżankę, córkę cesarza Ferdynanda II.
-
W Sztumskiej Wsi zawarty został rozejm polsko-szwedzki; zgodnie z jego postanowieniami Szwedzi wycofali się z miast i portów Pomorza Gdańskiego, pozostając jednak w Inflantach.