> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz historyczny

19 września

  • Doessel. Źródło: Google Maps

    W nocy z 19 na 20 września z oflagu w Doessel koło Warburga, podziemnym tunelem, uciekło 47 polskich żołnierzy; 37 z nich zostało przez Niemców schwytanych i zamordowanych.

  • Rotmistrz Witold Pilecki. Fot. IPN

    W czasie wielkiej obławy w Warszawie Niemcy aresztowali ponad 2 tys. mężczyzn. Wśród nich znalazł się rotmistrz Witold Pilecki, który dobrowolnie dał się zatrzymać, aby dotrzeć do KL Auschwitz w celu zebrania informacji na temat obozu i utworzenia w nim organizacji konspiracyjnej.

  • W Łodzi zmarł Piotr Marczewski, kompozytor, pianista, dyrygent, autor muzyki rozrywkowej, teatralnej, telewizyjnej i filmowej do takich obrazów jak „Znachor”, „Daleko od szosy”, „Kariera Nikodema Dyzmy”, „Między ustami a brzegiem pucharu”, „Trędowata” i „Przygody Kota Filemona”.

  • W Warszawie zmarł Jerzy Targalski, ps. Józef Darski, historyk, politolog, orientalista, działacz Komitetu Obrony Robotników oraz „Solidarności”, współpracownik Radia Wolna Europa i paryskiej „Kultury”, współautor serii książek „Resortowe dzieci”. W 2020 r. został odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

  • W Warszawie zmarł ks. Hubert Czuma SJ, katecheta i działacz opozycyjny, duszpasterz radomskiej NSZZ „Solidarność”.

  • W Gdyni zmarł reżyser filmowy Marcin Wrona, twórca m.in. filmu „Chrzest”.

  • Premiera filmu „Miasto 44” w reżyserii Jana Komasy.

  • Premiera filmu „Stara baśń. Kiedy Słońce było bogiem” w reżyserii Jerzego Hoffmana.

  • Zmarł Eligiusz Lasota, dziennikarz, redaktor naczelny tygodnika „Po prostu” w latach 1953–1957.

  • Czesław Petelski. Fot. PAP/CAF/S. Kraszewski

    W Warszawie zmarł Czesław Petelski, reżyser, scenarzysta; wspólnie z żoną Ewą Petelską autor filmów „Kamienne tablice”, „Bołdyn”, „Urodziny młodego warszawiaka”, „Kopernik”, „Jarzębina czerwona”, „Drewniany różaniec”, „Ogniomistrz Kaleń” i „Kamienne niebo”.

  • W Polsce odbyły się wybory parlamentarne. Wyniki wyborów do Sejmu: SLD 20,41 proc., PSL 15,4 proc., UD 10,59 proc., UP 7,28 proc., KPN 5,77 proc., BBWR 5,41 proc. W Senacie SLD zdobył 37 miejsc, PSL 36, NSZZ „Solidarność” 9, UD 4, UP 2, BBWR 2, KLD i PC po jednym miejscu; po cztery mandaty senatorskie uzyskali kandydaci innych komitetów oraz kandydaci niezależni. Frekwencja w wyborach wyniosła 52,08 proc.

  • W Warszawie podpisano umowy między Polską a Wspólnotami Europejskimi w sprawie handlu oraz współpracy gospodarczej.

  • Zbigniew Messner. Fot. PAP/CAF/J. Morek
  • W Warszawie zmarł Wiktor Sadecki, aktor, związany m.in. z Teatrem im. Juliusza Słowackiego w Krakowie oraz Starym Teatrem; wystąpił w filmach „Wodzirej”, „Lata dwudzieste… lata trzydzieste…”, a także w serialach „Janosik”, „Królowa Bona” i „Chłopi”.

  • W Warszawie urodził się Krzysztof Włodarczyk, „Diablo”, bokser, były mistrz świata organizacji WBC i IBF w kategorii junior ciężkiej.

  • Premiera filmu „Spokój” w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego.

  • Premiera filmu „Constans” w reżyserii Krzysztofa Zanussiego.

  • BBC wyemitowała pierwszy odcinek serialu „Hotel Zacisze”.

  • W Warszawie urodził się Tomasz Gudzowaty, fotograf, wielokrotny laureat międzynarodowych nagród World Press Photo.

  • Paweł Łukaszewski. Fot. PAP/A. Warżawa

    W Częstochowie urodził się Paweł Łukaszewski, kompozytor, organizator życia muzycznego.

  • Stanisław Różewicz. Fot. PAP/J. turczyk

    Premiera filmu „Piekło i niebo” w reżyserii Stanisława Różewicza.

  • Pomnik Powstańców Wielkopolskich w Poznaniu. Fot. PAP/R. Sikora
  • Grażyna Szapołowska. Fot. PAP/S. Lesczczyński

    W Bydgoszczy urodziła się Grażyna Szapołowska, aktorka, przez wiele lat związana z Teatrem Narodowym w Warszawie; znana z ról w filmach „Lata dwudzieste … lata trzydzieste”, „Krótki film o miłości”, „Kroniki domowe”, „Pan Tadeusz”.

  • W Cowes w Anglii urodził się Jeremy Irons, aktor, zdobywca Oscara za rolę w filmie "Druga prawda".

  • W byłym majątku Potulickich w Oborach pod Warszawą otwarty został Dom Pracy Twórczej.

  • Janusz Zaorski. Fot. PAP/M. Kmieciński

    W Warszawie urodził się Janusz Zaorski, reżyser, scenarzysta, producent filmowy; w latach 19911993 prezes Komitetu do spraw Radia i Telewizji; twórca filmów „Matka Królów”, „Jezioro Bodeńskie”, „Piłkarski poker”.

  • Urszula Sipińska. Fot. PAP/CAF/R. Okoński

    W Poznaniu urodziła się Urszula Sipińska, piosenkarka, kompozytorka; wykonawczyni piosenek „Są takie dni w tygodniu”, „Weselne dzieci” i „Cudownych rodziców mam”.

  • Janusz Kondratiuk. Fot. PAP/StrefaGwiazd/M. Kmieciński

    W Ak-Bułak na terenie Kazachstanu urodził się Janusz Kondratiuk, reżyser, autor m.in. filmu „Dziewczyny do wzięcia”.

  • II wojna światowa: Wojska niemieckie wkroczyły do Kijowa.

  • Kampania polska: Zwycięska szarża 14. Pułku Ułanów Jazłowieckich pod Wólką Węglową; była to jedna z ostatnich wielkich szarż w historii kawalerii.

  • Kampania polska: Padła Kępa Oksywska. Dowódca Lądowej Obrony Wybrzeża płk Stanisław Dąbek popełnił samobójstwo.

  • Armia Czerwona zajęła przejściowo Wilno; w październiku miasto wraz z okręgiem zostało przekazane przez władze sowieckie Litwie.

  • II wojna światowa: Triumfalny wjazd Adolfa Hitlera do Gdańska.

  • Gen. Stanisław Grzmot-Skotnicki. Fot. NAC

    Kampania polska: w wyniku ran odniesionych w bitwie nad Bzurą zmarł gen. Stanisław Grzmot-Skotnicki, dowódca Grupy Operacyjnej Czersk”.

  • Zygmunt Krauze. Fot. PAP/J. Kamiński

    W Warszawie urodził się Zygmunt Krauze, kompozytor, pianista.

  • W Kałudze zmarł Konstanty Ciołkowski, rosyjski wynalazca, uczony, prowadzący badania m.in. w dziedzinie aerodynamiki; syn polskiego zesłańca.

  • Premiera filmu „Czy Lucyna to dziewczyna?” w reżyserii Juliusza Gardana.

  • Marta Meszaros. Fot. PAP/A. Rybczyński

    W Budapeszcie urodziła się Marta Meszaros, reżyser, scenarzystka.

  • Premiera filmu „Dziesięciu z Pawiaka” w reżyserii Ryszarda Ordyńskiego.

  • W Leszczynach, obecnie dzielnica Bielsko-Białej, urodził się Paweł Finder, działacz komunistyczny, członek KPP; sekretarz KC PPR w latach 19421943; aresztowany i rozstrzelany przez Niemców w lipcu 1944 r.

  • Dekret prezydenta Francji ułaskawiający Alfreda Dreyfusa, francuskiego oficera pochodzenia żydowskiego, który w 1894 r. w oparciu o spreparowane dowody niesłusznie został skazany za zdradę państwa (przekazanie niemieckiej ambasadzie w Paryżu francuskich tajemnic wojskowych) i zesłany na Wyspę Diabelską w Gujanie; w 1906 r. Dreyfus został zrehabilitowany.

  • Kornel Ujejski. Źródło: Wikimedia Commons

    W Pawłowie koło Lwowa zmarł Kornel Ujejski, poeta.

  • Nowa Zelandia jako pierwszy kraj na świecie przyznała kobietom prawa wyborcze.

  • Jan Piekałkiewicz. Fot. NAC

    W Kursku urodził się Jan Piekałkiewicz, ekonomista, działacz Stronnictwa Ludowego; od 1942 r. Delegat Rządu RP na Kraj; aresztowany i zamordowany przez Niemców w 1943 r.

  • Wojska niemieckie rozpoczęły oblężenie Paryża.

  • Powstanie Styczniowe: w Warszawie przeprowadzono nieudany zamach na carskiego namiestnika Królestwa Polskiego gen. Fiodora Berga.

  • January Suchodolski. Źródło: CBN Polona

    W Grodnie urodził się January Suchodolski, malarz, oficer, uczestnik Powstania Listopadowego.

  • W Welawie zwarty został układ pomiędzy Rzeczpospolitą a elektorem brandenburskim Fryderykiem Wilhelmem, zwalniający go od polskiej zwierzchności lennej.

  • „Bitwa pod Cecorą” Juliusza Kossaka. Źródło: CBN Polona

    Pod Cecorą wojska polskie, dowodzone przez hetmana Stanisława Żółkiewskiego, poniosły klęskę w bitwie z Turkami.

  • Henryk Walezy - obraz Jana Matejki. Fot. PAP/Reprodukcja

    W Fontainebleau urodził się Henryk de Valoise (Henryk Walezy), pierwszy elekcyjny król polski, od 1574 r. król Francji jako Henryk III.

  • Wielka wojna z zakonem krzyżackim: wojska Polski i Litwy zakończyły nieudane oblężenie Malborka.