> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz historyczny

29 listopada

  • Jarosław Iwaszkiewicz (pierwszy z lewej), Jan Lechoń (drugi z lewej), Kazimierz Wierzyński (pierwszy z prawej) i Antoni Słonimski. Fot. NAC

    W Warszawie przy Nowym Świecie otwarto kawiarnię artystyczną „Pod Picadorem”; jej założycielami byli poeci należący później do grupy literackiej Skamander: Jan Lechoń, Antoni Słonimski, Julian Tuwim, Jarosław Iwaszkiewicz, Kazimierz Wierzyński.

  • Inscenizacja Nocy Listopadowej. Fot. PAP/M. Kulczyński

    W nocy z 29 na 30 listopada 1830 r. w Warszawie wybuchło Powstanie Listopadowe. Na ulicach Warszawy w Noc Listopadową zginęło z rąk powstańców sześciu polskich generałów: Maurycy Hauke, Stanisław Trębicki, Stanisław Potocki, Ignacy Blumer, Tomasz Siemiątkowski i Józef Nowicki oraz kilku innych polskich oficerów.

  • W Chicago zmarł Włodzimierz Wander, saksofonista, kompozytor, wokalista. Jeden z prekursorów muzyki rock and rollowej w Polsce. Występował w zespołach Polanie, Wanderpol oraz Niebiesko-Czarni.

  • Jacek Woźniakowski. Fot. PAP/A. Ciereszko

    W Warszawie zmarł Jacek Woźniakowski, historyk sztuki, pisarz, publicysta, współzałożyciel Wydawnictwa Znak.

  • Irena Anders. Fot. PAP/T. Gzell

    W Londynie zmarła Irena Anders, aktorka, artystka rewiowa, pieśniarka, działaczka polonijna; wdowa po gen. Władysławie Andersie.

  • Zmarł Zbigniew Jerzyna, poeta, krytyk literacki; związany z Orientacją Poetycką „Hybrydy”.

  • Leon Niemczyk. Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    W Łodzi zmarł Leon Niemczyk, aktor; do historii kina przeszły jego kreacje w „Nożu w wodzie” Romana Polańskiego czy „Pociągu” Jerzego Kawalerowicza.

  • Józef Garliński. Fot. PAP/J. Mazur

    W Londynie zmarł Józef Garliński, oficer Komendy Głównej AK, więzień KL Auschwitz, długoletni prezes Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie, historyk, działacz emigracyjny.

  • Zmarł Andrzej Micewski, historyk, działacz katolicki, publicysta; autor m.in. biografii prymasa Stefana Wyszyńskiego; w latach 80. doradca społeczny prymasa Józefa Glempa; w 2006 r. „Rzeczpospolita” opublikowała tekst informujący, że Micewski od połowy lat 70. współpracował z SB.

  • W Los Angeles zmarł George Harrison, muzyk, gitarzysta zespołu The Beatles.

  • Zlikwidowano restrykcje w sprzedaży napojów alkoholowych, które można było znowu kupować przed godz. 13.00.

  • Władze PRL przeprowadziły referendum na temat tempa i zakresu reform gospodarczych i politycznych. Propozycje rządowe nie uzyskały akceptacji społeczeństwa.

  • W Davenport w USA zmarł Cary Grant, aktor brytyjsko-amerykański, znany m.in. z filmu „Północ, północny zachód”.

  • Realizacja filmu "Trędowata" w reżyserii Jerzego Hoffmana. Fot. PAP/CAF/A. Hawałej

    Premiera filmu „Trędowata” w reż. Jerzego Hoffmana.

  •  W Londynie zmarł Graham Hill, brytyjski kierowca wyścigowy, dwukrotny mistrz świata Formuły 1 (1962 i 1968).

  • Władze komunistyczne po raz drugi nie wyraziły zgody na przyjazd papieża Pawła VI do Polski; pierwsza odmowa miała miejsce w marcu 1966 r.

  • Krzysztof Penderecki. Fot. PAP/CAF/E. Uchymiak

    W Filharmonii Narodowej odbyło się prawykonanie „Stabat Mater” Krzysztofa Pendereckiego.

  • Halina Mikołajska. Fot. PAP/T. Michalak

    W warszawskim Teatrze Dramatycznym odbyła się prapremiera sztuki Witolda Gombrowicza „Iwona księżniczka Burgunda” w reżyserii Haliny Mikołajskiej.

  • W Warszawie rozpoczął obrady Walny Zjazd Delegatów Związku Literatów Polskich, który wybrał na prezesa Antoniego Słonimskiego.

  • W Minneapolis urodził się Joel Coen, scenarzysta, reżyser i producent filmowy, tworzący wspólnie z bratem Ethanem; bracia Coen są autorami filmów „Barton Fink” – Złota Palma w Cannes (1991), „Fargo”, „Big Lebowski”, „To nie jest kraj dla starych ludzi” – cztery Oscary (2007) oraz "Co jest grane, Davis?".

  • Zmarł Arka Bożek, polski działacz na Opolszczyźnie, uczestnik Powstań Śląskich; w czasie II wojny światowej członek Rady Narodowej RP; wicewojewoda śląsko-dąbrowski (1945–1950); działacz PSL, a następnie ZSL; poseł do KRN i Sejmu Ustawodawczego (1947–1952).

  • Zbigniew Bujak. Fot. PAP/T. Walczak

    W Łopusznie urodził się Zbigniew Bujak, działacz NSZZ „S”, przewodniczący Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego Mazowsze, od 1981 r. przewodniczący Zarządu Regionu Mazowsze; członek prezydiów Krajowej Komisji Porozumiewawczej i Komisji Krajowej; po wprowadzeniu stanu wojennego w podziemnej TKK; aresztowany przez SB w 1986 r.; zwolniony na mocy amnestii; od 1986 r. w Tymczasowej Radzie NSZZ „S” przy Lechu Wałęsie; członek Klubu Obywatelskiego (1988–1990); uczestnik Okrągłego Stołu; współzałożyciel (1992) i wiceprzewodniczący Unii Pracy; poseł na Sejm (1991–1997); prezes Głównego Urzędu Ceł (1999–2001).

  • Zgromadzenie Ogólne ONZ uchwaliło rezolucję o podziale Palestyny na dwa państwa – arabskie i żydowskie; Jerozolima miała być strefą międzynarodową.

  • Gen. Marian Kukiel – współzałożyciel i prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego w Wielkiej Brytanii w latach 1946–1973. Fot. NAC

    W Londynie w rocznicę wybuchu Powstania Listopadowego utworzono Polskie Towarzystwo Historyczne w Wielkiej Brytanii.

  • Tomasz Arciszewski. Źródło: NAC

    Tomasz Arciszewski objął stanowisko premiera RP na uchodźstwie.

  • Dekret Prezydium Rady Najwyższej ZSRS o nadaniu sowieckiego obywatelstwa polskim obywatelom, którzy w dniach 1 i 2 listopada 1939 r. znajdowali się na wschodnich terenach Rzeczypospolitej Polskiej wcielonych do Związku Sowieckiego.

  • Stawiacz min ORP "Gryf" (P) po zwodowaniu w Le Havre. 11.1936 r. Fot. NAC

    Zwodowano ORP Gryf – stawiacz min.

  • Urodził się Andrzej Bielski, aktor filmowy i teatralny.

  • W Paryżu urodził się Jacques Chirac, prezydent Francji w latach 1995–2007.

  • W Warszawie odbyła się uroczysta inauguracja działalności Akademii Wychowania Fizycznego.

  • W Krakowie urodził się Andrzej Kijowski, prozaik, eseista, krytyk literacki, scenarzysta filmowy.

  • W Brukseli zmarł Giacomo Puccini, włoski kompozytor, autor oper „Cyganeria”, „Tosca”, „Madame Butterfly”, „Turandot”.

  • Zdzisław Stroiński. Źródło: Wikimedia Commons

    W Warszawie urodził się Zdzisław Stroiński, poeta, w czasie wojny związany z konspiracyjnym pismem „Sztuka i Naród”, żołnierz Armii Krajowej; poległ w Powstaniu Warszawskim.

  • Elżbieta Barszczewska. Fot. PAP/CAF

    W Warszawie urodziła się Elżbieta Barszczewska, aktorka, w okresie międzywojennym wystąpiła m.in. w filmach „Trędowata”, „Znachor”, „Profesor Wilczur”, „Dziewczęta z Nowolipek” i „Granica”.

  • Założono piłkarski klub FC Barcelona.

  • Kmdr por. Stanisław Hryniewiecki. Źródło: Wikimedia Commons

    W Samarze urodził się Stanisław Hryniewiecki, komandor porucznik polskiej Marynarki Wojennej; w kampanii 1939 r. dowódca stawiacza min ORP Gryf; po przedostaniu się do Wielkiej Brytanii dowodził niszczycielami ORP Grom – zatopionym w rejonie Narwiku w maju 1940 r., ORP Błyskawica (1940) i ORP Piorun (1942), a następnie niszczycielem ORP Orkan, który 8 października 1943 r. zatonął na północnym Atlantyku trafiony niemiecką torpedą – zginęło co najmniej 178 członków załogi, wśród nich dowódca kmdr por. Stanisław Hryniewiecki.

  • Franciszek Brodniewicz. Fot. NAC

    W Kwilczu koło Poznania urodził się Franciszek Brodniewicz, aktor, gwiazdor polskiego kina międzywojennego; wystąpił m.in. w filmach „Śluby ułańskie”, „Pan Twardowski”, „Ułan Księcia Józefa”, „Trędowata”, „Wrzos”, „Doktor Murek”, „Ordynat Michorowski”.

  • Amerykański wynalazca Thomas Alva Edison zaprezentował fonograf – pierwsze urządzenie utrwalające i odtwarzające dźwięk.

  • Józef Pankiewicz. Źródło: NAC

    W Lublinie urodził się Józef Pankiewicz, malarz, grafik, profesor krakowskiej ASP; jeden z pionierów impresjonizmu i symbolizmu w polskiej sztuce.

  • W Warszawie w 30. rocznicę wybuchu Powstania Listopadowego odbyły się liczne manifestacje patriotyczne.

  • W Carskim Siole zmarła Joanna Grudzińska, księżna łowicka, żona wielkiego księcia Konstantego Pawłowicza.

  • W Wiedniu zmarła Maria Teresa Habsburg, cesarzowa, królowa Czech i Węgier; przejęła władzę w 1740 r. po śmierci swojego ojca cesarza Karola VI, na mocy sankcji pragmatycznej.

  • W Warszawie zakończył obrady sejm, w czasie którego odrzucono popierany przez Katarzynę II wniosek dysydentów domagających się pełnej tolerancji religijnej i równouprawnienia; nie przyjęto również wniosku Stanisława Augusta dot. ograniczenia liberum veto.

  • W Wenecji zmarł Claudio Monteverdi, kompozytor.

  • W Pradze zmarł cesarz Karol IV Luksemburski.

  • W Fontainebleau zmarł Filip IV Piękny, król Francji od 1285 r.; doprowadził do zniszczenia zakonu templariuszy. 

  • Św. Franciszek z Asyżu. Źródło: CBN Polona

    Bulla papieża Honoriusza III zatwierdzająca regułę zakonu franciszkanów.