Kalendarz historyczny
29 listopada
-
W Warszawie przy Nowym Świecie otwarto kawiarnię artystyczną „Pod Picadorem”; jej założycielami byli poeci należący później do grupy literackiej Skamander: Jan Lechoń, Antoni Słonimski, Julian Tuwim, Jarosław Iwaszkiewicz, Kazimierz Wierzyński.
-
W nocy z 29 na 30 listopada 1830 r. w Warszawie wybuchło Powstanie Listopadowe. Na ulicach Warszawy w Noc Listopadową zginęło z rąk powstańców sześciu polskich generałów: Maurycy Hauke, Stanisław Trębicki, Stanisław Potocki, Ignacy Blumer, Tomasz Siemiątkowski i Józef Nowicki oraz kilku innych polskich oficerów.
-
W Chicago zmarł Włodzimierz Wander, saksofonista, kompozytor, wokalista. Jeden z prekursorów muzyki rock and rollowej w Polsce. Występował w zespołach Polanie, Wanderpol oraz Niebiesko-Czarni.
-
W Warszawie zmarł Jacek Woźniakowski, historyk sztuki, pisarz, publicysta, współzałożyciel Wydawnictwa Znak.
-
W Londynie zmarła Irena Anders, aktorka, artystka rewiowa, pieśniarka, działaczka polonijna; wdowa po gen. Władysławie Andersie.
-
Zmarł Zbigniew Jerzyna, poeta, krytyk literacki; związany z Orientacją Poetycką „Hybrydy”.
-
W Łodzi zmarł Leon Niemczyk, aktor; do historii kina przeszły jego kreacje w „Nożu w wodzie” Romana Polańskiego czy „Pociągu” Jerzego Kawalerowicza.
-
W Londynie zmarł Józef Garliński, oficer Komendy Głównej AK, więzień KL Auschwitz, długoletni prezes Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie, historyk, działacz emigracyjny.
-
Zmarł Andrzej Micewski, historyk, działacz katolicki, publicysta; autor m.in. biografii prymasa Stefana Wyszyńskiego; w latach 80. doradca społeczny prymasa Józefa Glempa; w 2006 r. „Rzeczpospolita” opublikowała tekst informujący, że Micewski od połowy lat 70. współpracował z SB.
-
W Los Angeles zmarł George Harrison, muzyk, gitarzysta zespołu The Beatles.
-
Zlikwidowano restrykcje w sprzedaży napojów alkoholowych, które można było znowu kupować przed godz. 13.00.
-
Władze PRL przeprowadziły referendum na temat tempa i zakresu reform gospodarczych i politycznych. Propozycje rządowe nie uzyskały akceptacji społeczeństwa.
-
W Davenport w USA zmarł Cary Grant, aktor brytyjsko-amerykański, znany m.in. z filmu „Północ, północny zachód”.
-
Premiera filmu „Trędowata” w reż. Jerzego Hoffmana.
-
W Londynie zmarł Graham Hill, brytyjski kierowca wyścigowy, dwukrotny mistrz świata Formuły 1 (1962 i 1968).
-
Władze komunistyczne po raz drugi nie wyraziły zgody na przyjazd papieża Pawła VI do Polski; pierwsza odmowa miała miejsce w marcu 1966 r.
-
W Filharmonii Narodowej odbyło się prawykonanie „Stabat Mater” Krzysztofa Pendereckiego.
-
W warszawskim Teatrze Dramatycznym odbyła się prapremiera sztuki Witolda Gombrowicza „Iwona księżniczka Burgunda” w reżyserii Haliny Mikołajskiej.
-
W Warszawie rozpoczął obrady Walny Zjazd Delegatów Związku Literatów Polskich, który wybrał na prezesa Antoniego Słonimskiego.
-
W Minneapolis urodził się Joel Coen, scenarzysta, reżyser i producent filmowy, tworzący wspólnie z bratem Ethanem; bracia Coen są autorami filmów „Barton Fink” – Złota Palma w Cannes (1991), „Fargo”, „Big Lebowski”, „To nie jest kraj dla starych ludzi” – cztery Oscary (2007) oraz "Co jest grane, Davis?".
-
Zmarł Arka Bożek, polski działacz na Opolszczyźnie, uczestnik Powstań Śląskich; w czasie II wojny światowej członek Rady Narodowej RP; wicewojewoda śląsko-dąbrowski (1945–1950); działacz PSL, a następnie ZSL; poseł do KRN i Sejmu Ustawodawczego (1947–1952).
-
W Łopusznie urodził się Zbigniew Bujak, działacz NSZZ „S”, przewodniczący Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego Mazowsze, od 1981 r. przewodniczący Zarządu Regionu Mazowsze; członek prezydiów Krajowej Komisji Porozumiewawczej i Komisji Krajowej; po wprowadzeniu stanu wojennego w podziemnej TKK; aresztowany przez SB w 1986 r.; zwolniony na mocy amnestii; od 1986 r. w Tymczasowej Radzie NSZZ „S” przy Lechu Wałęsie; członek Klubu Obywatelskiego (1988–1990); uczestnik Okrągłego Stołu; współzałożyciel (1992) i wiceprzewodniczący Unii Pracy; poseł na Sejm (1991–1997); prezes Głównego Urzędu Ceł (1999–2001).
-
Zgromadzenie Ogólne ONZ uchwaliło rezolucję o podziale Palestyny na dwa państwa – arabskie i żydowskie; Jerozolima miała być strefą międzynarodową.
-
W Londynie w rocznicę wybuchu Powstania Listopadowego utworzono Polskie Towarzystwo Historyczne w Wielkiej Brytanii.
-
Tomasz Arciszewski objął stanowisko premiera RP na uchodźstwie.
-
Dekret Prezydium Rady Najwyższej ZSRS o nadaniu sowieckiego obywatelstwa polskim obywatelom, którzy w dniach 1 i 2 listopada 1939 r. znajdowali się na wschodnich terenach Rzeczypospolitej Polskiej wcielonych do Związku Sowieckiego.
-
Zwodowano ORP Gryf – stawiacz min.
-
Urodził się Andrzej Bielski, aktor filmowy i teatralny.
-
W Paryżu urodził się Jacques Chirac, prezydent Francji w latach 1995–2007.
-
W Warszawie odbyła się uroczysta inauguracja działalności Akademii Wychowania Fizycznego.
-
W Krakowie urodził się Andrzej Kijowski, prozaik, eseista, krytyk literacki, scenarzysta filmowy.
-
W Brukseli zmarł Giacomo Puccini, włoski kompozytor, autor oper „Cyganeria”, „Tosca”, „Madame Butterfly”, „Turandot”.
-
W Warszawie urodził się Zdzisław Stroiński, poeta, w czasie wojny związany z konspiracyjnym pismem „Sztuka i Naród”, żołnierz Armii Krajowej; poległ w Powstaniu Warszawskim.
-
W Warszawie urodziła się Elżbieta Barszczewska, aktorka, w okresie międzywojennym wystąpiła m.in. w filmach „Trędowata”, „Znachor”, „Profesor Wilczur”, „Dziewczęta z Nowolipek” i „Granica”.
-
Założono piłkarski klub FC Barcelona.
-
W Samarze urodził się Stanisław Hryniewiecki, komandor porucznik polskiej Marynarki Wojennej; w kampanii 1939 r. dowódca stawiacza min ORP Gryf; po przedostaniu się do Wielkiej Brytanii dowodził niszczycielami ORP Grom – zatopionym w rejonie Narwiku w maju 1940 r., ORP Błyskawica (1940) i ORP Piorun (1942), a następnie niszczycielem ORP Orkan, który 8 października 1943 r. zatonął na północnym Atlantyku trafiony niemiecką torpedą – zginęło co najmniej 178 członków załogi, wśród nich dowódca kmdr por. Stanisław Hryniewiecki.
-
W Kwilczu koło Poznania urodził się Franciszek Brodniewicz, aktor, gwiazdor polskiego kina międzywojennego; wystąpił m.in. w filmach „Śluby ułańskie”, „Pan Twardowski”, „Ułan Księcia Józefa”, „Trędowata”, „Wrzos”, „Doktor Murek”, „Ordynat Michorowski”.
-
Amerykański wynalazca Thomas Alva Edison zaprezentował fonograf – pierwsze urządzenie utrwalające i odtwarzające dźwięk.
-
W Lublinie urodził się Józef Pankiewicz, malarz, grafik, profesor krakowskiej ASP; jeden z pionierów impresjonizmu i symbolizmu w polskiej sztuce.
-
W Warszawie w 30. rocznicę wybuchu Powstania Listopadowego odbyły się liczne manifestacje patriotyczne.
-
W Carskim Siole zmarła Joanna Grudzińska, księżna łowicka, żona wielkiego księcia Konstantego Pawłowicza.
-
W Wiedniu zmarła Maria Teresa Habsburg, cesarzowa, królowa Czech i Węgier; przejęła władzę w 1740 r. po śmierci swojego ojca cesarza Karola VI, na mocy sankcji pragmatycznej.
-
W Warszawie zakończył obrady sejm, w czasie którego odrzucono popierany przez Katarzynę II wniosek dysydentów domagających się pełnej tolerancji religijnej i równouprawnienia; nie przyjęto również wniosku Stanisława Augusta dot. ograniczenia liberum veto.
-
W Wenecji zmarł Claudio Monteverdi, kompozytor.
-
W Pradze zmarł cesarz Karol IV Luksemburski.
-
W Fontainebleau zmarł Filip IV Piękny, król Francji od 1285 r.; doprowadził do zniszczenia zakonu templariuszy.
-
Bulla papieża Honoriusza III zatwierdzająca regułę zakonu franciszkanów.