Kalendarz historyczny
24 marca
-
W Markowej k. Łańcuta na Podkarpaciu niemieccy żandarmi zamordowali ośmioro Żydów z rodzin Didnerów, Grunfeldów i Goldmanów oraz ukrywających ich Józefa Ulmę i będącą w ostatnim miesiącu ciąży jego żonę Wiktorię; zabili też szóstkę dzieci Ulmów; najstarsza z rodzeństwa Stasia miała osiem lat.
-
Z inicjatywy Centralnego Wydziału Kobiecego PPS po raz pierwszy w Polsce zorganizowano obchody Dnia Kobiet.
-
W Warszawie otwarto Most Marii Skłodowskiej-Curie.
-
Założono partię polityczną Solidarna Polska, której prezesem został Zbigniew Ziobro. W 2023 r. partia została przemianowana na Suwerenną Polskę.
-
W Warszawie zmarł Zdzisław Krzyszkowiak, lekkoatleta, mistrz olimpijski z Rzymu w biegu na 3000 m z przeszkodami (1960), mistrz Europy i rekordzista świata.
-
W Neuquen w Argentynie zmarł Ryszard Białous, ps. Jerzy, kapitan Armii Krajowej, harcmistrz, żołnierz kampanii 1939 r., powstaniec warszawski, dowódca Oddziału Specjalnego „Jerzy”, batalionu „Zośka” i brygady dywersji „Broda 53” zgrupowania „Radosław”, więzień obozów Bergen-Belsen i Sandbostel, żołnierz 1 Brygady Spadochronowej, od 1946 roku przebywał na emigracji w Argentynie.
-
Premiera filmu „Dyrygent” w reżyserii Andrzeja Wajdy.
-
Premiera filmu „Paciorki jednego różańca” w reżyserii Kazimierza Kutza.
-
W Londynie zmarł mjr Eugeniusz Kaszyński „Nurt”, cichociemny, w latach 1943–1944 zastępca dowódcy, a następnie dowódca Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury” na Kielecczyźnie.
-
W Royal Tunbridge Wells w Anglii zmarł Marian Januszajtis-Żegota, generał, dowódca Legionu Wschodniego i I Brygady Legionów Polskich; współautor nieudanego zamachu stanu, mającego na celu obalenie rządu Jędrzeja Moraczewskiego (1919); wojewoda nowogródzki w latach 1924–1926.
-
W Raciborzu urodził się Ryszard Wolny, zapaśnik, trener; pięciokrotny olimpijczyk, mistrz olimpijski z Atlanty (1996), medalista mistrzostw świata i Europy.
-
W Gdańsku urodził się Marek Kamiński, polarnik, podróżnik, żeglarz, pisarz, fotograf; jako pierwszy człowiek na świecie zdobył w jednym roku (1995) dwa bieguny Ziemi.
-
W gdańskim klubie „Żak” odbył się pierwszy koncert zespołu Niebiesko-Czarni.
-
W Warszawie urodził się Filip Łobodziński, dziennikarz, tłumacz, muzyk Zespołu Reprezentacyjnego; w latach 70. aktor dziecięcy, znany m.in. z filmów „Stawiam na Tolka Banana” i „Podróż za jeden uśmiech”.
-
W Żorach urodził się Marek Probosz, aktor teatralny i filmowy, znany m.in. z filmów „Niech cię odleci mara”, „Czas dojrzewania”, „Śmierć rotmistrza Pileckiego”.
-
W Warszawie urodził się Wiesław Weiss, dziennikarz muzyczny, redaktor naczelny miesięczników „Tylko Rock” i „Teraz Rock”, autor „Rock. Encyklopedii” i książek o tematyce muzycznej m.in. „Pink Floyd. Szyderczy śmiech i krzyk rozpaczy”.
-
W Katowicach urodził się Jerzy Kukuczka, himalaista, drugi człowiek na świecie, po Reinholdzie Messnerze, który zdobył Koronę Himalajów i Karakorum; zginął w 1989 r. podczas wejścia na Lhotse (8516 m) nową drogą, przez niezdobytą wówczas południową ścianę.
-
W Warszawie urodził się Andrzej Titkow, reżyser i scenarzysta filmów dokumentalnych i fabularnych, autor filmów „Z pamięci”, „Mniej niż zero”, „Turniej”, „Walterowcy” i serialu „Układ krążenia”.
-
W Krakowie ukazał się pierwszy numer „Tygodnika Powszechnego”.
-
Z niemieckiego obozu dla lotników Stalag Luft III w Żaganiu (niem. Sagan) w nocy z 24 na 25 marca uciekło 76 jeńców, m.in. 41 Brytyjczyków i sześciu Polaków. Ucieczka zakończyła się tragicznie, tylko trzej jeńcy odzyskali wolność – dwóch Norwegów i Holender, pozostałych 73 schwytano; pięćdziesięciu z nich, w tym sześciu Polaków, na specjalny rozkaz Adolfa Hitlera zostało rozstrzelanych.
-
Ze Związku Sowieckiego rozpoczęła się ewakuacja Armii Polskiej pod dowództwem gen. Władysława Andersa; do listopada 1942 r. wysłano do Iranu ponad 115 tys. osób, w tym około 78,5 tys. żołnierzy oraz 37 tys. cywilów; wśród ewakuowanych były tysiące dzieci.
-
Zarządzenie niemieckiego gubernatora dystryktu lubelskiego Ernsta Zoernera o utworzeniu getta żydowskiego w Lublinie.
-
W Boksyckiej urodził się Władysław Baka, ekonomista, polityk, członek władz PZPR, dwukrotny prezes Narodowego Banku Polskiego, profesor Uniwersytetu Warszawskiego.
-
W Gołogórach urodził się Ryszard Zub, szermierz, szablista, trzykrotny medalista igrzysk olimpijskich (1956, 1960, 1964), czterokrotny mistrz świata.
-
W Wilnie urodził się Czesław Nowicki, dziennikarz, prezenter pogody w programach Telewizji Polskiej, popularny „Wicherek”.
-
Rada Ligi Narodów przyznała Czechosłowacji Jaworzynę Spiską.
-
Sejm Ustawodawczy przyjął do wiadomości uchwałę Sejmu Wileńskiego o wcieleniu Wileńszczyzny do Polski i wezwał rząd RP, „aby niezwłocznie objął sprawowanie władzy państwowej w Ziemi Wileńskiej”.
-
W Krakowie urodził się Jacek Stwora, dziennikarz, pisarz, reporter, żołnierz kampanii wrześniowej 1939 roku i francuskiej w roku 1940; autor książek „Dzielnica szwarckopów”, „Co jest za tym murem?”, „Kataryniarz i złoty tron”.
-
W Paryżu zmarł Władysław Ślewiński, malarz okresu Młodej Polski.
-
W Krakowie zmarł Karol Olszewski, chemik, fizyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego; wspólnie z prof. Zygmuntem Wróblewskim jako pierwsi na świecie w 1883 r. dokonali skroplenia tlenu, a następnie azotu.
-
W Mazurkach nad Szczarą na Ziemi Nowogródzkiej urodziła się Krystyna Krahelska – harcerka, poetka, żołnierz ZWZ-AK („Danuta”), autorka jednej z najpopularniejszych piosenek Polski Walczącej „Hej chłopcy, bagnet na broń!”.
-
W Białowieży urodził się Igor Newerly, pisarz, autor książek „Chłopiec z Salskich Stepów”, „Pamiątka z Celulozy” i „Zostało z uczty bogów”, więzień niemieckich obozów Majdanek, Auschwitz, Bergen-Belsen, sygnatariusz Listu 34 z 1964 roku.
-
W Krakowie w Teatrze Miejskim odbyła się prapremiera „Snu srebrnego Salomei” Juliusza Słowackiego.
-
We Lwowie urodził się Tadeusz Barącz, rzeźbiarz, autor m.in. lwowskiego pomnika króla Jana III Sobieskiego.
-
W Kopenhadze zmarł Bertel Thorvaldsen, rzeźbiarz, autor m.in. warszawskich pomników księcia Józefa Poniatowskiego i Mikołaja Kopernika.
-
W Paryżu uroczyście otwarta została Biblioteka Polska.
-
W Warszawie urodził się Leopold Kronenberg, finansista, przemysłowiec, polityk, jeden z najwybitniejszych działaczy gospodarczych na ziemiach polskich w XIX w. Budowniczy Kolei Warszawsko-Terespolskiej i Kolei Nadwiślańskiej, założyciel Banku Handlowego i Szkoły Handlowej w Warszawie. W 1861 r. współtwórca obozu „białych” i jeden z jego przywódców w Powstaniu Styczniowym.
-
Na Rynku Głównym w Krakowie Tadeusz Kościuszko złożył uroczystą przysięgę, ogłaszając tym samym akt powstania narodowego, znanego w historii jako Insurekcja Kościuszkowska.
-
W kościele jezuitów w Warszawie odbyła się instalacja i koronacja obrazu Matki Bożej Łaskawej – Patronki Warszawy.
-
Król Zygmunt II August powołał Komisję Morską.