Kalendarz historyczny
21 lutego
-
Pod naciskiem posła rosyjskiego Igelstroma Rada Nieustająca uchwaliła redukcję stanu armii polskiej o połowę i przymusowe wcielenie zwolnionych ze służby do armii pruskiej i rosyjskiej.
-
W katedrze wawelskiej odbyła się koronacja Henryka III Walezego – pierwszego króla wybranego w wolnej elekcji.
-
W okolicach Pułtuska na Mazowszu zginął Jan Lityński, działacz opozycji w okresie PRL, doradca władz NSZZ "Solidarność", autor uchwalonego przez I Zjazd "Solidarności" Posłania do Ludzi Pracy Europy Wschodniej. W 1989 r. uczestnik obrad Okrągłego Stołu.
-
W Łowiczu zmarł biskup senior diecezji łowickiej Alojzy Orszulik. W stanie wojennym był poufnym negocjatorem z ramienia episkopatu między władzą a Solidarnością, a w 1989 r. obserwatorem podczas negocjacji w Magdalence i obrad Okrągłego Stołu, kawaler Orderu Orła Białego.
-
W Krakowie zmarł Jerzy Nowosielski, jeden z najoryginalniejszych polskich malarzy, malował akty kobiece, martwe natury, pejzaże, obrazy abstrakcyjne; największy wpływ na jego twórczość miała sztuka bizantyjska; autor polichromii w wielu cerkwiach, m.in. w Zawierciu, Gródku Białostockim, Kętrzynie, Warszawie, Górowie Iławieckim oraz ikonostasów i obrazów sakralnych.
-
We Wrocławiu zmarł Jacek Karpiński, inżynier, elektronik i informatyk, twórca pierwszego polskiego mikrokomputera K-202.
-
W Toruniu zmarła prof. Maria Jaczynowska, historyczka, badaczka dziejów starożytnego Rzymu.
-
W Warszawie zamordowany został Zdzisław Beksiński, malarz, fotograf, rzeźbiarz; jego obrazy pokazywane były w prestiżowych galeriach na całym świecie, m.in. we Włoszech, Francji, w Niemczech, Belgii. Jako jedyny Europejczyk ma stałą ekspozycję w muzeum sztuki w japońskiej Osace.
-
W Encinitas w Kanadzie zmarła Nora Ney (właśc. Sonja Nejman), aktorka znana z ról w filmach dwudziestolecia międzywojennego: „Głos pustyni”, „Córka generała Pankratowa”, „Kobiety nad przepaścią”.
-
W Warszawie zmarła Halina Auderska, pisarka, dramaturg, leksykograf, autorka „Ptasiego gościńca” i „Babiego lata”; członek Rady Krajowej PRON.
-
W Warszawie zmarła Maria Żmigrodzka, historyczka, krytyczka literacka; zajmowała się pozytywizmem i romantyzmem w literaturze.
-
W Krakowie i Warszawie odbyły się studenckie manifestacje w obronie więzionego Vaclava Havla.
-
Premiera filmu „Karate po polsku” w reżyserii Wojciecha Wójcika.
-
W Warszawie zmarł Wojciech Wiszniewski, scenarzysta, reżyser, autor filmów dokumentalnych, m.in. „Robotnicy ‘71”, „Elementarz”, „Stolarz”.
-
W Krakowie zmarł Mieczysław Kotlarczyk, aktor, reżyser, pedagog, krytyk literacki i teatralny, twórca Teatru Rapsodycznego.
-
W Lublinie zmarł ks. prof. Mieczysław Żywczyński, historyk, wieloletni wykładowca Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
-
Premiera spektaklu teatru Telewizji „Turoń” wg Stefana Żeromskiego, w reżyserii Jana Kulczyńskiego z Janem Świderskim w roli Jakuba Szeli.
-
Premiera filmu „Ziemia obiecana” w reżyserii Andrzeja Wajdy.
-
Premiera filmu „Człowiek z M-3” w reżyserii Leona Jeannota.
-
Oskarżony o odział w protestach w marcu 1968 r. Antoni Zambrowski skazany został na 2 lata więzienia.
-
W Warszawie otwarty został nowy gmach Filharmonii Narodowej.
-
W rozgrywanym w czasie Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Squaw Valley biegu łyżwiarskim na 1500 metrów kobiet na podium stanęły dwie Polki: Elwira Seroczyńska zdobyła medal srebrny, a Helena Pilejczyk – brązowy.
-
W Waszyngtonie zmarł Henryk Arctowski, geograf, geolog, podróżnik, jeden z pionierów polskich badań polarnych.
-
W Warszawie urodził się Bogdan Koca, aktor, reżyser, dyrektor Teatru im. Cypriana Kamila Norwida w Jeleniej Górze.
-
W Łodzi zmarła Katarzyna Kobro, rzeźbiarka; zajmowała się głównie rzeźbą abstrakcyjną, a także projektami scenograficznymi, rysunkami; dorobek artystyczny Kobro i jej męża Władysława Strzemińskiego stał się zalążkiem największego w Europie Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Łodzi.
-
We wsi Ostrowsko pod Nowym Targiem otoczony przez UB i KBW mjr Józef Kuraś „Ogień” próbował popełnić samobójstwo, śmiertelnie ranny, zmarł następnego dnia w szpitalu w Nowym Targu; Kuraś był żołnierzem Konfederacji Tatrzańskiej, Armii Krajowej, dowódcą oddziałów Ludowej Straży Bezpieczeństwa; od 1945 r. dowodził zgrupowaniem „Błyskawica” walczącym z władzą komunistyczną.
-
Rada Ministrów powołała Ochotniczą Rezerwę Milicji Obywatelskiej (ORMO) – organizację paramilitarną podporządkowaną MO; brała udział w pacyfikacjach protestów w okresie PRL; rozwiązana została w 1989 r.
-
W Tyczynie pod Rzeszowem urodziła się Katarzyna Sobczyk, piosenkarka, znana z przebojów „O mnie się nie martw”, „Trzynastego”, „Nie bądź taki szybki Bill”.
-
W Kielcach urodził się Rafał Olbiński, plastyk, portrecista, przedstawiciel tzw. polskiej szkoły plakatu.
-
W Warszawie urodził się Jan Krzysztof Kelus, socjolog, działacz opozycyjny, współpracownik Komitetu Obrony Robotników, autor i wykonawca piosenki niezależnej. Współzałożyciel podziemnego wydawnictwa CDN, twórca Oficyny Fonograficznej CDN.
-
W Warszawie władze niemieckie zlikwidowały trzy linie tramwajowe przeznaczone wyłącznie dla Żydów. Zamiast nich zaczął kursować tramwaj bez numeru, oznakowany tarczą z niebiesko-białą gwiazdą Dawida.
-
Płk Adam Koc przedstawił deklarację ideową Obozu Zjednoczenia Narodowego – organizacji politycznej konsolidującej część obozu piłsudczykowskiego skupionego wokół marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza.
-
W Warszawie urodził się Andrzej Ajnenkiel – historyk, znawca problematyki parlamentaryzmu i konstytucjonalizmu, wykładowca m.in. na uniwersytetach w Brukseli, Harwardzie, Yale, Londynie i Tybindze.
-
W Warszawie urodziła się Anna Milewska, aktorka teatralna i filmowa, znana z ról w filmach „Dyrektorzy”, „Jarosław Dąbrowski”, „Gdziekolwiek jesteś, jeśliś jest”; autorka tomików poetyckich.
-
W Tołkaczach urodził się Wiktor Tołkin, rzeźbiarz, autor m.in. monumentalnych prac na terenie obozów Stutthof i Majdanek oraz Pomnika Walki i Męczeństwa na warszawskim Pawiaku.
-
W Krakowie zmarł Juliusz Leo, prawnik, poseł do galicyjskiego Sejmu Krajowego i austriackiej Rady Państwa; prezydent Krakowa (1904–1918), twórca tzw. Wielkiego Krakowa; pierwszy prezes Naczelnego Komitetu Narodowego (1914).
-
I wojna światowa: początek bitwy pod Verdun; w trwających do końca grudnia walkach zginęło ponad 300 tys. żołnierzy francuskich i niemieckich, a 400 tys. zostało rannych; żadnej ze stron nie udało się przełamać frontu.
-
W Zubsuche koło Zakopanego urodził się Franciszek Łukaszczyk, lekarz, pionier radioterapii onkologicznej, współzałożyciel i pierwszy dyrektor Instytutu Radowego.
-
Powstanie Styczniowe: Pod Opatowem wojska rosyjskie rozbiły oddziały powstańcze dowodzone przez Apolinarego Kurowskiego.
-
W Warszawie zmarł Henryk Marconi, architekt włoskiego pochodzenia, projektant wielu znanych warszawskich budynków, m.in. Hotelu Europejskiego oraz kościołów św. Boromeusza przy ul. Chłodnej i Wszystkich Świętych na Grzybowie.
-
Karol Marks i Fryderyk Engels ogłosili w Londynie „Manifest partii komunistycznej”.
-
Powstanie krakowskie: w nocy z 21 na 22 lutego w Krakowie powstańcy polscy rozpoczęli walki ze stacjonującymi w mieście oddziałami austriackimi.
-
W Honoratce w guberni kijowskiej urodził się Apollo Korzeniowski, pisarz, poeta, uczestnik konspiracji niepodległościowej, związany ze stronnictwem Czerwonych; ojciec Józefa Korzeniowskiego – Josepha Conrada.
-
W Pułtusku urodził się Teofil Kwiatkowski, malarz okresu romantyzmu.
-
W Rzymie zmarł papież Benedykt XIII (1724–1730).
-
Zmarł Jakub Wejher, wojewoda malborski, pułkownik wojsk Władysława IV, uczestnik bitwy pod Beresteczkiem (1651), założyciel Wejherowa.
-
W Rzymie zmarł papież Juliusz II, mecenas sztuki, wspierający m.in. Bramantego, Rafaela i Michała Anioła, który na jego zlecenie namalował freski zdobiące sklepienie Kaplicy Sykstyńskiej; w 1506 r. Juliusz II położył kamień węgielny pod nową bazylikę św. Piotra w Rzymie.
-
Król Kazimierz IV Jagiellończyk kupił Księstwo Oświęcimskie od księcia Jana IV Oświęcimskiego.