Kalendarz historyczny
3 maja
-
W nocy z 3 na 4 maja Odział Specjalny „Osjan” Kedywu Komendy Głównej AK zniszczył na wojskowym lotnisku na warszawskich Bielanach pięć niemieckich samolotów transportowych „Ju 52”, a trzy inne ciężko uszkodził.
-
Na Zamku Królewskim w Warszawie Sejm Wielki uchwalił Ustawę Rządową – Konstytucję 3 Maja, drugą na świecie i pierwszą w Europie ustawę zasadniczą regulującą organizację władz państwowych, prawa i obowiązki obywateli.
-
W Warszawie zmarł Janusz Tazbir, historyk, badacz dziejów kultury i ruchów religijnych w Polsce, głównie w XVI i XVII w.
-
W Gdańsku zmarł abp Tadeusz Gocłowski, metropolita gdański w latach 1992–2008; członek Rady Stałej Episkopatu Polski,; odegrał znaczącą rolę przy odbudowywaniu stosunków państwo-Kościół po 1989 r., kawaler Orderu Orła Białego.
-
W Poznaniu zmarł Piotr Piotrowski, historyk sztuki, kurator, w latach 2009–2010 dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie.
-
Emisję programu rozpoczął kanał tematyczny TVP Historia.
-
Na Litwie po raz pierwszy obchodzono święto narodowe w rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja.
-
W Warszawie zmarł Władysław Terlecki, pisarz, autor powieści i opowiadań historycznych.
-
Premiera filmu „Zawrócony” w reżyserii Kazimierza Kutza.
-
Prezydent Lech Wałęsa nadał papieżowi Janowi Pawłowi II pierwszy po przywróceniu w 1992 r. Order Orła Białego.
-
W Nowym Jorku zmarł śmiercią samobójczą Jerzy Kosiński (właściwie Jerzy Lewinkopf), pisarz, autor „Malowanego ptaka”.
-
Na mocy dekretu Kongregacji Wychowania Katolickiego utworzono Papieski Wydział Teologiczny w Warszawie.
-
W Krakowie zmarł Wojciech Belon, poeta, pieśniarz, kompozytor, założyciel i lider zespołu Wolna Grupa Bukowina.
-
Stan wojenny: w wielu miastach Polski odbyły się organizowane przez podziemną Solidarność pochody i manifestacje z okazji rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja.
-
Premiera filmu „Blaszany bębenek” w reżyserii Volkera Schloendorffa, nagrodzonego Złotą Palmą i Oscarem za najlepszy film zagraniczny.
-
W warszawskiej FSO uruchomiono seryjną produkcję Poloneza.
-
W wydawanym w Londynie „Tygodniu Polskim” opublikowany został program powstałego w kraju Polskiego Porozumienia Niepodległościowego.
-
Na Jasnej Górze odbyły się centralne uroczystości Milenium Chrztu Polski; mszę św. odprawił abp Karol Wojtyła, a kazanie wygłosił prymas Polski, kardynał Stefan Wyszyński.
-
Premiera filmu „Niekochana” w reżyserii Janusza Nasfetera.
-
Film Jerzego Kawalerowicza „Matka Joanna od Aniołów” otrzymał Nagrodę Specjalną Jury na Festiwalu Filmowym w Cannes.
-
Rozpoczęło działalność Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (EFTA).
-
Kardynał Stefan Wyszyński wydał dekret o utworzeniu Instytutu Prymasowskiego Ślubów Narodu na Jasnej Górze.
-
W Warszawie urodziła się Ewa Sałacka, aktorka.
-
Polska sekcja Radia Wolna Europa rozpoczęła z Monachium nadawanie stałych audycji w języku polskim. Jej pierwszym dyrektorem został Jan Nowak-Jeziorański, kurier i emisariusz Komendy Głównej Armii Krajowej i Rządu RP na uchodźstwie.
-
W Bydgoszczy urodził się Jan Krzysztof Bielecki, ekonomista, działacz podziemnej Solidarności; poseł na Sejm (1989–1993); premier RP (1991); minister do spraw integracji europejskiej i pomocy zagranicznej (1992–1993); przedstawiciel Polski w Europejskim Banku Odbudowy i Rozwoju (1993–2003); prezes Banku Pekao S.A. (2003–2010).
-
W Krakowie urodziła się Grażyna Brodzińska, śpiewaczka operetkowa, operowa, aktorka.
-
W Warszawie urodził się Czesław Bielecki, architekt, publicysta, działacz opozycji demokratycznej; założyciel i szef podziemnego wydawnictwa CDN (1982–1989); w latach 80. więziony przez władze komunistyczne; doradca prezydenta Lecha Wałęsy (1990–1995); założyciel Ruchu STU; poseł Akcji Wyborczej Solidarność (1997–2001).
-
We Wrocławiu urodził się Lesław Ćmikiewicz, piłkarz, wielokrotny reprezentant Polski, mistrz olimpijski z 1972 r. i członek drużyny narodowej, która na mistrzostwach świata w Niemczech w 1974 r. zajęła III miejsce; przez wiele lat występujący w Legii Warszawa; szkoleniowiec.
-
W Krakowie odbyły się, zakazane przez komunistyczne władze, demonstracje z okazji Święta 3 Maja. Interweniowała milicja, byli ranni i aresztowani.
-
W Zatoce Lubeckiej brytyjskie samoloty zatopiły niemieckie statki „Thielbeck”, „Cap Arcona” i „Athen”, na których Niemcy zamknęli blisko 9,5 tys. więźniów z obozu Neuengamme, przewidując, że zostaną one zaatakowane przez alianckie lotnictwo – statki nie były oznakowane flagą Czerwonego Krzyża; szacuje się, że w wyniku ataku zginęło ponad 7 tys. osób.
-
1 Armia WP po dojściu do Łaby zakończyła swój szlak bojowy.
-
W Olkuszu urodził się Tadeusz Rydzyk, duchowny rzymskokatolicki, redemptorysta; założyciel i dyrektor Radia Maryja oraz Telewizji Trwam; założyciel i były rektor Wyższej Szkoły Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu.
-
Dekretem KRN Michał Rola-Żymierski został mianowany marszałkiem Polski.
-
W Londynie powstał Instytut Historyczny im. gen. Władysława Sikorskiego.
-
W Dubnie na Podlasiu urodził się Witold Dębicki, aktor.
-
W Chorzowie urodził się Antoni Piechniczek, szkoleniowiec piłkarski, dwukrotnie pełniący funkcję trenera reprezentacji Polski (1981–1986 oraz 1996–1997), z którą w 1982 r. na mistrzostwach świata w Hiszpanii zajął trzecie miejsce.
-
W Warszawie urodził się Kornel Morawiecki, fizyk, działacz opozycji antykomunistycznej, przywódca „Solidarności Walczącej” (1982–1990); w 1990 r. założyciel i przewodniczący Partii Wolności; poseł na Sejm (2015–2019).
-
Do służby w Polskiej Marynarce Wojennej wszedł niszczyciel „Garland”.
-
We Władysławowie otwarto port rybacki.
-
W Warszawie zmarł Wacław Tokarz, historyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Warszawskiego; badacz historii wojskowości i dziejów politycznych Polski przełomu XVIII i XIX w.
-
W Warszawie urodził się Stanisław Kociołek, działacz komunistyczny, I sekretarz KW PZPR w Warszawie (1964–1967); od 1970 r. I sekretarz KW w Gdańsku; 1968–1971 członek Biura Politycznego KC PZPR, wicepremier od czerwca do grudnia 1970 r.; po 1989 r. sądzony za przyczynienie się do masakry robotników w Grudniu '70 na Wybrzeżu.
-
W Warszawie ponad 200 tys. ludzi wzięło udział w manifestacji z okazji rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja.
-
W Reading w Anglii urodził się George Bidwell, pisarz, autor powieści historycznych.
-
W Krakowie urodził się Tadeusz Peiper, poeta, prozaik, dramatopisarz i krytyk literacki.
-
Powstańczy Tymczasowy Rząd Narodowy powołał Komitet Polski w Paryżu.
-
W Warszawie zmarł Mikołaj Chopin, nauczyciel języka francuskiego, guwerner, ojciec Fryderyka Chopina.
-
W Warszawie mjr Walerian Łukasiński utworzył Wolnomularstwo Narodowe.
-
W Wiedniu zawarty został traktat pomiędzy Rosją, Prusami a Austrią dotyczący nowego podziału ziem polskich; jego konsekwencją było utworzenie związanego z Rosją Królestwa Polskiego, zależnego od Prus Wielkiego Księstwa Poznańskiego oraz Rzeczpospolitej Krakowskiej – będącej pod kontrolą trzech państw zaborczych.
-
W Warszawie wmurowano kamień węgielny pod Świątynię Opatrzności Bożej.
-
W Sławucie na Wołyniu urodził się Henryk Rzewuski, pisarz, publicysta, autor m.in. „Pamiątek Pana Seweryna Soplicy”.
-
W Oliwie podpisano traktat pokojowy, kończący polsko-szwedzkie wojny o Inflanty.
-
W Gdańsku urodził się Bogusław Radziwiłł, koniuszy wielki litewski; w 1655 r. wspólnie z księciem Januszem Radziwiłłem podpisał w Kiejdanach ze Szwedami układ, w którym uznawał Karola X Gustawa za króla Polski i zgadzał się na detronizację Jana II Kazimierza; w latach 1657–1669 gubernator Prus Książęcych; protektor kalwinizmu.