> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz historyczny

9 listopada

  • Helmut Kohl, kanclerz RFN i premier Tadeusz Mazowiecki podczas spotkania w Warszawie, fot. PAP/I. Sobieszczuk

    Kanclerz RFN Helmut Kohl rozpoczął wizytę w Polsce. Podpisano umowę o dwustronnej współpracy naukowo-technicznej, zaś w Krzyżowej doszło do historycznego pojednania z udziałem Tadeusza Mazowieckiego.

  • Funkcjonariusze straży granicznej NRD przyglądają się upadkowi muru berlińskiego. Odgradzał on Berlin Zachodni od terytorium NRD, fot. PAP/J. Undroterytorium

    Upadek muru berlińskiego; Wydarzenie to wraz z przemianami demokratycznymi w Polsce uznawane jest za symboliczny koniec zimnej wojny, czyli podziału świata na dwa wrogie sobie bloki.

  • W Warszawie zmarł aktor i reżyser Józef Para, znany m.in. z ról w filmach „Vabank” Juliusza Machulskiego i „Trędowata” Jerzego Hoffmana.

  • Twórcy filmu podczas premiery „Pokłosia” w reżyserii Władysława Pasikowskiego. Fot. PAP/L. Szymański

    Premiera filmu „Pokłosie” w reżyserii Władysława Pasikowskiego.

  • Zmarł Andrzej Braun, poeta, pisarz, reportażysta, żołnierz Armii Krajowej.

  • Stanisław Różewicz. Fot. PAP/J. Turczyk

    W Warszawie zmarł Stanisław Różewicz, reżyser filmowy i teatralny, scenarzysta, kierownik artystyczny Zespołu Filmowego „Tor” (1967–1968; 1972–1980); autor m.in. filmów „Wolne Miasto” i „Westerplatte”. Brat poety Tadeusza Różewicza.

  • Uroczystości ku czci ofiar zbrodni katyńskiej "Katyń - Pamiętamy" na pl. Piłsudskiego. Warszawa, 09.11.2007. Fot. PAP/P. Supernak

    W Warszawie rozpoczęły się uroczystości ku czci ofiar zbrodni katyńskiej, w czasie których odczytano nazwiska ok. 14 tys. polskich jeńców zamordowanych w 1940 r. przez NKWD w Katyniu, Charkowie i Twerze, awansowanych pośmiertnie na wyższe stopnie wojskowe i służbowe.

  • Premiera filmu „Wiedźmin” w reżyserii Marka Brodzkiego.

  • Sejm. Fot. PAP/Z. Matuszewski

    Sejm uchwalił ustawę o repatriacji, dotyczącą Polaków na Wschodzie.

  • Premiera serialu „Ekstradycja” w reżyserii Wojciecha Wójcika.

  • Mecenas Józef Palinka, powołany przez szefa URM w rządzie Jana Krzysztofa Bieleckiego pierwszy likwidator mienia byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR), która została rozwiązana w styczniu 1990 roku; w głębi gmach dawnego KC PZPR (ul. Nowy Świat, róg Alej Jerozolimskich). Warszawa, 1992 r. Fot. PAP/L. Wawrynkiewicz

    Ustawa o przejęciu przez skarb państwa majątku byłej PZPR.

  • Kornel Morawiecki. Fot. PAP/CAF/J. Mazur

    Służba Bezpieczeństwa zatrzymała ukrywającego się od 13 grudnia 1981 r. Kornela Morawieckiego, przywódcę Solidarności Walczącej.

  • Adam Brodzisz. 1931 r. Fot. NAC

    W Desert Hot Springs w Kalifornii zmarł Adam Brodzisz, aktor, wystąpił w filmach „Wiatr od morza”, „Na Sybir”, „Dziesięciu z Pawiaka”, „Uroda życia”, „Rapsodia Bałtyku” i „Bogurodzica”; żołnierz Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego.

  • Maja Włoszczowska. Fot. PAP/L. Szymański

    W Warszawie urodziła się Maja Włoszczowska, wicemistrzyni olimpijska w kolarstwie górskim z Pekinu (2008) i Rio de Janeiro (2016); wielokrotna medalistka mistrzostw świata i Europy.

  • Tomasz Borkowy w serialu "Dom". Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    Premiera serialu telewizyjnego „Dom” w reżyserii Jana Łomnickiego.

  • Gen. Charles de Gaulle. Fot. PAP/CAF/S. Dąbrowiecki

    W Colombey-les-Deux-Eglises zmarł gen. Charles de Gaulle, w czasie II wojny światowej współzałożyciel i przywódca Komitetu Wolnej Francji, a następnie Francuskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego; premier Tymczasowego Rządu (1944–1946); prezydent Republiki Francuskiej w latach 1959–1969; twórca politycznego systemu V Republiki.

  • Sławomir Kretkowski i Józef Dajczgewand. 1991 r. Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    Zakończył się pierwszy z tzw. procesów pomarcowych: Józef Dajczgewand został skazany na 2,5 roku więzienia, a Sławomir Kretkowski na 1,5 roku.

  • Melchior Wańkowicz. Fot. PAP/H. Rosiak

    Sąd Wojewódzki w Warszawie ogłosił wyrok w sprawie Melchiora Wańkowicza: 1,5 roku więzienia za „propagowanie materiałów oczerniających i poniżających PRL”.

  • Ukazało się premierowe wydanie „Telewizyjnego Kuriera Warszawskiego”.

  • W Londynie zmarł Jerzy Paciorkowski, wojewoda kielecki (1930–1934), minister opieki społecznej (1934–1935), poseł na Sejm (1935–1938); współorganizator OZN; w latach 1937–1938 wiceminister spraw wewnętrznych – kierował akcją tłumienia strajku chłopskiego (1937); od 1938 r. do wybuchu wojny wojewoda warszawski.

  • Chaim Weizmann. Źródło: Wikimedia Commons

    Zmarł Chaim Weizmann, wieloletni przewodniczący Światowej Organizacji Syjonistycznej, pierwszy prezydent Izraela (1949–1952); urodzony w miasteczku Motol na Polesiu.

  • Delegacja United Nations Relief and Rehabilitation Administration (UNRRA) ogląda ruiny rynku Starego Miasta. Warszawa, 1946 r. Fot. PAP/S. Dąbrowiecki

    W Waszyngtonie powstała Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Pomocy i Odbudowy (UNRRA).

  • Teren b. niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjny na Majdanku. Fot. PAP/CAF/Archiwum

    W Lublinie Niemcy rozpoczęli ostateczną likwidację getta na Majdanie Tatarskim; większość przetrzymywanych w nim Żydów zamordowano w komorach gazowych w obozie na Majdanku.

  • Powrót premiera Wielkiej Brytanii Neville'a Chamberlaina z konferencji w Monachium. 30.09.1938. Fot. NAC

    W Heckfield koło Reading zmarł Neville Chamberlain, przywódca Partii Konserwatywnej, premier Wielkiej Brytanii w latach 1937–1940; prowadził politykę appeasementu, czyli ustępstw wobec III Rzeszy; jeden z sygnatariuszy układu monachijskiego z listopada 1938 r., pozbawiającego Czechosłowację części jej terytorium na rzecz nazistowskich Niemiec.

  • Mieszkańcy stolicy w drodze do kopania okopów. Warszawa, 09.1939. Fot. PAP/CAF

    Naczelny Wódz gen. Władysław Sikorski nadał Warszawie order Virtuti Militari V klasy w uznaniu bohaterskiego i wytrwałego męstwa, dowiedzionego przez ludność stołecznego miasta Warszawy w obronie przeciw najazdowi III Rzeszy.

  • Zginął rozstrzelany przez hitlerowców Władysław Berych, mistrz Polski w biegach narciarskich na 18 i 50 km.

  • W Warszawie założona została Tajna Armia Polska.

  • Niemcy rozpoczęli Sonderaktion Lublin, aresztując kilkuset przedstawicieli polskiej inteligencji: w kolejnych miesiącach na terenie dystryktu lubelskiego aresztowano ok. 2 tys. przedstawicieli inteligencji. Spośród nich kilkuset zostało rozstrzelanych, a kilkudziesięciu trafiło do obozów koncentracyjnych.

  • Zniszczona w czasie "Nocy Kryształowej" synagoga w Monachium. 11.1939. Źródło: Wikimedia Commons

    W Niemczech doszło do masowego pogromu ludności żydowskiej, zorganizowanego przez nazistów – tzw. Kristallnacht („Noc Kryształowa”); w jego wyniku zamordowano 91 Żydów, spalono 171 synagog, splądrowano 8 tys. sklepów, a ok. 30 tys. Żydów deportowano do obozów koncentracyjnych.

  • W Samborze urodził się Maciej Prus, reżyser i aktor teatralny.

  • August Hlond - arcybiskup metropolita gnieźnieński, kardynał, Prymas Polski. Fot. NAC

    Prymas Polski kardynał August Hlond został odznaczony Orderem Orła Białego.

  • W Budapeszcie urodził się Imre Kertész, pisarz, tłumacz; w czasie II wojny światowej więzień niemieckich obozów Auschwitz i Buchenwald; autor m.in. powieści „Los utracony”, „Fiasko”, „Likwidacja”; laureat literackiej Nagrody Nobla w 2002 r.

  • Scena z realizacji filmu "Pan Tadeusz", widoczny m.in. reżyser Ryszard Ordyński (5. z lewej w pierwszym rzędzie, siedzi). Fot. NAC

    Premiera filmu „Pan Tadeusz” w reżyserii Ryszarda Ordyńskiego.

  • Urodził się Marian Pankowski, poeta, pisarz, autor sztuk scenicznych, tłumacz.

  • Guillaume Apollinaire. Źródło: Wikimedia Commons

    W Paryżu zmarł Guillaume Apollinaire, poeta, prozaik, polskiego pochodzenia.

  • Cesarz Wilhelm II. Fot. PAP/CAF/Archiwum

    W Berlinie wybuchła rewolucja; cesarz Wilhelm II abdykował.

  • W Lemieszówce koło Kamieńca Podolskiego urodził się Kazimierz Romanowicz, żołnierz II Korpusu Polskiego, jedna z czołowych postaci polskiej emigracji, twórca księgarni i wydawnictwa „Libella” w Paryżu.

  • Hanka Bielicka. Fot. PAP/A. Rybczyński

    W Konowce na Ukrainie urodziła się Hanka Bielicka, aktorka nazywana „królową estrady i kabaretu”; wystąpiła w wielu filmach m.in. w „Zakazanych piosenkach”, „Cafe pod Minogą”, „Małżeństwie z rozsądku” i „Panu Wołodyjowskim”.

  • Józef Piłsudski, dowódca I Brygady Legionów. 1914 r. Fot. NAC

    Rozpoczęła się operacja „Ulina Mała”, w wyniku której trzy bataliony 1. Pułku Legionów Polskich dowodzone przez Józefa Piłsudskiego przedostały się pomiędzy wojskami austriackimi a rosyjskimi do Krakowa.

  • W Poznaniu zmarł ksiądz Piotr Wawrzyniak, działacz społeczny i gospodarczy.

  • Urodził się Mieczysław Milecki, aktor teatralny i filmowy. W czasie II wojny żołnierz AK i uczestnik Powstania Warszawskiego.

  • W Cognac we Francji urodził się Jean Monnet, polityk, ekonomista, współautor koncepcji powołania Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, jeden z ojców-założycieli zjednoczonej Europy.

  • W Tundutowie urodził się Wielimir Chlebnikow, rosyjski poeta, współtwórca futuryzmu w literaturze rosyjskiej.

  • Tadeusz Miciński. Źródło: Wikimedia Commons

    W Łodzi urodził się Tadeusz Miciński, poeta, prozaik, dramaturg; jeden z czołowych twórców okresu Młodej Polski.

  • Urodził się Tadeusz Pawlikowski, krytyk literacki, reżyser, dyrektor teatrów lwowskich i krakowskich, poniósł duże zasługi dla rozwoju sceny teatralnej w okresie Młodej Polski.

  • Tadeusz Korzon. Fot. NAC

    W Mińsku urodził się Tadeusz Korzon, jeden z najwybitniejszych polskich historyków; przedstawiciel warszawskiej szkoły historycznej; uczestnik Powstania Styczniowego.

  • Jan Śniadecki. Źródło: CBN Polona

    W Jaszunach koło Wilna zmarł Jan Śniadecki, astronom, matematyk, filozof; rektor uniwersytetu w Wilnie w latach 1807–1815.

  • W Orle urodził się Iwan Turgieniew, prozaik, poeta, dramatopisarz.

  • Napoleon Bonaparte dokonał zamachu stanu, obalając Dyrektoriat oraz likwidując Radę Starszych i Radę Pięciuset; władzę we Francji objął jako pierwszy konsul. 

  • Powstanie Kościuszkowskie: wojska rosyjskie wkroczyły do Warszawy.