> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz historyczny

21 grudnia

  • Bolesław Bierut. Fot. PAP/CAF/J. Baranowski

    Plenum KC PZPR wybrało Bolesława Bieruta przewodniczącym PZPR.

  • Prof. Jan Łukasiewicz. Fot. NAC

    We Lwowie urodził się Jan Łukasiewicz, matematyk, logik, filozof, dwukrotny rektor Uniwersytetu Warszawskiego, minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego w rządzie Ignacego Jana Paderewskiego (1919).

  • W Mogilanach zmarł mjr Zbigniew Paliwoda ps. „Jur”, ostatni żołnierz zgrupowania mjr. Kurasia „Ognia”. Uczestniczył m.in. w brawurowej akcji rozbicia więzienia św. Michała w Krakowie przeprowadzonej 18 sierpnia 1946 r.

  • O. Jan Góra. Fot. PAP/J. Kaczmarczyk

    W Poznaniu zmarł o. Jan Góra, dominikanin, duszpasterz akademicki, twórca i organizator dorocznych spotkań młodych na Polach Lednickich.
     

  • Pięciu polskich żołnierzy zginęło w przeprowadzonym przez Talibów ataku w afgańskiej prowincji Ghazni.

  • W Załubicach zmarł Lech Emfazy Stefański, pisarz, publicysta, tłumacz, uczestnik Powstania Warszawskiego.

  • Kanclerz Niemiec Angela Merkel, premier Polski Donald Tusk, przewodniczący PE Hans-Gert Pöttering (2L), premier Czech Mirek Topolanek (L), szef Komisji Europejskiej Jose Barroso (P) oraz premier Portugalii - przewodniczącej pracom UE - José Sokrates (2P), podczas uroczystości symbolicznego otwarcia granicy na polsko-czeskim przejściu granicznym Porajów-Hradek. 21.12.2007. Fot. PAP/A. Hawałej

    Polska, razem z ośmioma nowymi krajami UE, przystąpiła do układu z Schengen, znoszącego kontrolę na wewnętrznych granicach państw-sygnatariuszy dokumentu.

  • Rozpoczęła działalność Polska Biblioteka Internetowa (PBI).

  • W Warszawie zmarł Hubert Antoszewski, aktor, lalkarz, animator postaci psa Pankracego w telewizyjnym programie „Piątek z Pankracym”.

  • Prof. Jerzy Topolski. Fot. PAP/CAF/R. Królak

    W Poznaniu zmarł prof. Jerzy Topolski, specjalista w dziedzinie metodologii i teorii historii.

  • Jan Wilkowski. Fot. PAP/Z. Wdowiński

    W Warszawie zmarł Jan Wilkowski, reżyser, aktor, pedagog, jeden z najwybitniejszych twórców polskiego teatru lalkowego.

  • Na mocy porozumienia izraelsko-palestyńskiego zarząd nad Betlejem przejęły władze Autonomii Palestyńskiej.

  • Minister spraw wewnętrznych Andrzej Milczanowski podczas wystąpienia w Sejmie; premier Józef Oleksy siedzi w ławach rządowych (1L). 21.12.1995 r. Fot. PAP/W. Stein

    Minister spraw wewnętrznych Andrzej Milczanowski przestawił z trybuny sejmowej informację o utrzymywaniu przez premiera rządu Józefa Oleksego kontaktów z wywiadem rosyjskim. Wywołało to gwałtowny polityczny kryzys, a Oleksy w styczniu 1996 r., po wszczęciu śledztwa przez wojskową prokuraturę, ustąpił z fotela szefa rządu. Śledztwo zostało w kwietniu umorzone.

  • W Krakowie Polska, Czechosłowacja i Węgry zawarły umowę o powołaniu Środkowoeuropejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (CEFTA). 

  • W Warszawie zmarł Waldemar Kazanecki, kompozytor, pianista; autor muzyki do kilkuset filmów, m.in. „Hrabiny Cosel”, „Nocy i dni” oraz serialu telewizyjnego „Czarne chmury”.

  • W Krakowie zmarł Władysław Machejek, pisarz, dziennikarz, polityk, poseł na Sejm PRL, w latach 1952–1989 redaktor naczelny krakowskiego „Życia Literackiego”.

  • W Moskwie ukazał się pierwszy numer „Niezawisimoj Gaziety”, pisma skierowanego do środowisk liberalnych i inteligenckich.

  • W Warszawie zmarł Bohdan Czeszko, pisarz, scenarzysta, publicysta, autor m.in. powieści „Pokolenie”, „Przygoda w kolorach”; żołnierz Gwardii Ludowej i Armii Ludowej, powstaniec warszawski.

  • W wyniku zamachu terrorystycznego nad szkockim miasteczkiem Lockerbie doszło do katastrofy lotniczej samolotu linii Pan Am 103. Eksplozja bomby zabiła 259 osób na pokładzie samolotu i 11 mieszkańców Lockerbie. O zamach oskarżono agentów libijskiego wywiadu.

  • Filip Bajon. Fot. PAP/J. Uklejewski

    Premiera filmu „Magnat” w reżyserii Filipa Bajona.

  • Romuald Spasowski. Fot. PAP/CAF/Archiwum

    Stan wojenny: ambasador PRL w Waszyngtonie Romuald Spasowski poprosił władze USA o azyl polityczny.

  • Seweryn Butrym i Małgorzata Lorentowicz podczas próby generalnej przedstawienia „Rzecz listopadowa” Ernesta Brylla w Teatrze Narodowym. Warszawa, 1969 r. Fot. PAP/CAF/H. Rosiak

    W Warszawie zmarł Seweryn Butrym, aktor teatralny i filmowy.

  • Stanisław Jaśkiewicz. Fot. NAC

    W Warszawie zmarł Stanisław Jaśkiewicz, aktor teatralny i filmowy.

  • Patrucja Markowska. Fot. PAP/S. Leszczyński

    W Warszawie urodziła się Patrycja Markowska, piosenkarka.

  • Grupa terrorystów pod dowództwem Ilicha Ramireza Sancheza, ps. Carlos dokonała ataku na szczyt państw grupy OPEC w Wiedniu. Zginęło 3 zakładników, a 7 zostało rannych.

  • Tomasz Sikora. Fot. PAP/G. Momot

    W Wodzisławiu Śląskim urodził się Tomasz Sikora, biathlonista, wicemistrz olimpijski z Turynu (2006), mistrz świata, wielokrotny medalista mistrzostw Europy.

  • Rolą Anieli w „Wielkim człowieku do małych interesów” Aleksandra Fredry w Teatrze Współczesnym zadebiutowała na deskach profesjonalnego teatru Stanisława Celińska.

  • Premiera filmu Aleksandra Forda „Pierwszy dzień wolności” wg dramatu Leona Kruczkowskiego.

  • W Warszawie w niejasnych okolicznościach zginął Henryk Holland, działacz komunistyczny, socjolog, dziennikarz. Aresztowany pod zarzutem szpiegostwa i poddany wielogodzinnym przesłuchaniom, wypadł z okna własnego mieszkania podczas rewizji prowadzonej przez Służbę Bezpieczeństwa. Część historyków nie wyklucza, że był to mord polityczny SB.

  • Redakcja Badania Opinii Publicznej przy Biurze Listów Komitetu ds. Radia i Telewizji została przekształcona w samodzielną jednostkę: Ośrodek Badania Opinii Publicznej.

  • Na pokładzie M/S „Batory” zmarła Helena Buczyńska, aktorka teatralna i filmowa.

  • W Fort Lauderdale na Florydzie urodziła się Chris Evert-Lloyd, tenisistka; 18-krotnie zwyciężała w turniejach Wielkiego Szlema, w tym trzykrotnie wygrywała Wimbledon (1974, 1976, 1981).

  • Przemysław Gintrowski. Fot.PAP/A.Grygiel

    W Stargardzie Szczecińskim urodził się Przemysław Gintrowski, bard Solidarności, kompozytor, muzyk.

  • Jan Piłsudski. Fot. NAC

    W Penley (Wielka Brytania) zmarł Jan Piłsudski, prawnik, polityk, wicemarszałek sejmu i minister skarbu II RP, brat marszałka Józefa Piłsudskiego.

  • Gen. George S. Patton. Źródło: Wikimedia Commons

    W Heidelbergu w Niemczech na skutek obrażeń odniesionych w wypadku samochodowym, zmarł generał George S. Patton, jeden z najwybitniejszych dowódców armii amerykańskiej w czasie II wojny światowej.

  • Leopold Okulicki. Źródło: IPN

    Gen. Lepold Okulicki został mianowany przez prezydenta RP Władysława Raczkiewicza komendantem Armii Krajowej.

  • W Baltimore (USA) urodził się Frank Zappa, amerykański muzyk i kompozytor.

  • Do uzbrojenia Armii Czerwonej wprowadzono pistolet maszynowy PPSz-41, „pulemiot Szpagina”, zwany powszechnie „pepeszą”.

  • W Hollywood zmarł Francis Scott Fitzgerald, amerykański pisarz i scenarzysta, autor m.in. „Po tej stronie raju”, „Wielkiego Gatsby’ego” i „Ostatniego z wielkich”.

  • Stefan Starzyński. Fot. PAP/CAF/Reprodukcja

    Prezydent Warszawy Stefan Starzyński został rozstrzelany przez gestapo w mieście lub jego okolicach. Według ustaleń Pionu Śledczego IPN zbrodni dokonano pomiędzy 21 a 23 grudnia. Zbrodni dokonali funkcjonariusze gestapo: oberscharfuehrer Hermann Schimmann, hauptscharfuehrer Weber i unterscharfuehrer Perlbach. Nie zdołano ustalić nazwisk funkcjonariuszy wydających rozkazy.

  •  W Nowym Jorku urodziła się Jane Fonda, amerykańska aktorka. 

  • W Goeteborgu zmarł Kurt von Tucholsky, niemiecki pisarz i publicysta.

  • Karol Stryjeński. Fot. NAC

    W Warszawie zmarł Karol Stryjeński, rzeźbiarz, architekt, plastyk, dyrektor Instytutu Propagandy Sztuki, mąż malarki Zofii Stryjeńskiej.

  • Samolot PZL Ł.2 zbudowany w Państwowych Zakładach Lotniczych, na którym polscy lotnicy kpt. Stanisław Skarżyński i por. Andrzej Markiewicz dokonali lotu dookoła Afryki. 1931 r. Fot. NAC

    Na mocy rozporządzenia Rady Ministrów utworzono Państwowe Zakłady Lotnicze (PZL) z siedzibą w Warszawie. 

  • W Krakowie urodził się Mieczysław Jahoda, operator filmowy i reżyser, autor zdjęć m.in. do „Krzyżaków” (1960), „Rękopisu znalezionego w Saragossie” (1964), „Szyfrów” (1966) i „Nie lubię poniedziałku” (1971).

  • Barbara Wójtowicz-Natanson – zdjęcie ze zbiorów rodzinnych. Fot. Jan Wojtowicz. Źródło: Wikimedia Commons

    W Warszawie urodziła się Barbara Wojtowicz (później Wójtowicz-Natanson), fizyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, żołnierz Szarych Szeregów i Armii Krajowej, żona profesora Ludwika Natansona.

  • W Berlinie urodził się Zygmunt Maciejewski, aktor teatralny i filmowy.

  • Konstanty Rokossowski. Fot. PAP/CAF

    W Wielkich Łukach na Białorusi, według innych źródeł w Warszawie, urodził się Konstanty Rokossowski, członek partii bolszewickiej, od 1918 r. w Armii Czerwonej; w czasie II wojny światowej pod jego dowództwem w ramach Frontu Białoruskiego walczyła 1 Armia Wojska Polskiego; w latach 1949–1956 minister obrony narodowej Polski, wicepremier, członek BP KC PZPR; marszałek Polski i ZSRS.

  • W Krośnie urodził się Jan Konstanty Dąbrowski, historyk średniowiecza, profesor uniwersytetów wileńskiego i krakowskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności.

  • W Kłyżowie (powiat Nisko) urodził się Adam Kuryłowicz, działacz związkowy, polityk, członek Polskiej Partii Socjalistycznej, wieloletni prezes Związku Zawodowego Kolejarzy; w PRL poseł, minister pracy i polityki społecznej, członek KC PZPR. 

  • W Warszawie zmarł Wacław Szymanowski, pisarz, dziennikarz i dramaturg.

  • W Ząbkowicach urodziła się Anna Podgórska, nauczycielka, działaczka społeczna i niepodległościowa, uczestniczka Powstania Warszawskiego.

  • Tadeusz Boy-Żeleński. Fot. PAP/CAF/Reprodukcja

    W Warszawie urodził się Tadeusz Boy-Żeleński, pisarz, poeta, tłumacz literatury francuskiej, krytyk literacki i działacz społeczny.

  • Jan Stapiński. Źródło: Wikimedia Commons

    W Jabłonicy Polskiej na Podkarpaciu urodził się Jan Stapiński, polityk, poseł do parlamentu wiedeńskiego i na Sejm II RP; jeden z twórców polskiego ruchu ludowego.

  • Franciszek Józef I. Fot. NAC

    Galicja pod zaborem austriackim uzyskała autonomię na mocy tzw. konstytucji grudniowej, którą wydał cesarz Franciszek Józef I.

  • W Krakowie urodził Maksymilian Gumplowicz, historyk i etnograf, działacz Towarzystwa Szkoły Ludowej.

  • W Londynie chirurg Robert Liston przeprowadził pierwszą w Europie operację, podczas której pacjent był znieczulony eterem.

  • Adam Czartoryski. Źródło: Wikimedia Commons

    Dyktator Powstania Listopadowego Józef Chłopicki rozwiązał Rząd Tymczasowy, powołując w jego miejsce Radę Najwyższą Narodową. Prezesem został dotychczasowy szef Rządu Tymczasowego książę Adam Czartoryski.

  • W Poznaniu zmarł Teofil Wolicki, arcybiskup gnieźnieński i poznański.

  • W Londynie zmarł James Parkinson, lekarz, przyrodnik; w 1817 r. jako pierwszy opisał „drżączkę poraźną” – schorzenie nazywane dziś chorobą Parkinsona.

  • Książę Fryderyk August wydał tzw. dekret grudniowy, na mocy którego formalnie znoszono poddaństwo chłopów poprzez przyznanie im prawa swobodnego przenoszenia się z miejsca na miejsce w granicach Księstwa Warszawskiego.

  • W Ilińcach na Kijowszczyźnie urodził się Tomasz Padurra (Tymko Padura), poeta polsko-ukraiński, uczestnik Powstania Listopadowego.

  • Tomasz Zan. Źródło: Wikimedia Commons

    W Miasocie koło Mołodeczna urodził się Tomasz Zan, poeta, współzałożyciel Towarzystwa Filomatów, założyciel Związku Promienistych, prezes Zgromadzenia Filaretów (1820–1823); w latach 1824–1837 na zesłaniu.

  • Zmarł Dymitr Samozwaniec II, podający się za cudownie ocalonego syna Iwana IV Groźnego; pretendent do tronu carów Rosji w latach 1607–1610.

  • W Certaldo we Włoszech zmarł Giovanni Boccaccio, pisarz, czołowy przedstawiciel włoskiego renesansu, autor zbioru nowel „Dekameron”.