Kalendarz historyczny
1 stycznia
-
W Świdrze pod Warszawą zmarła Ryszarda Hanin, aktorka, wystąpiła m.in. w filmach „Zapamiętaj imię swoje”, „Jeszcze tylko ten las”, „Noce i dnie” oraz serialu „Polskie drogi”.
-
W Wołkowysku urodziła się Teresa Torańska, dziennikarka i pisarka, współpracowniczka tygodnika „Kultura” oraz „Kultury” paryskiej. Autorka wielu wywiadów, m.in. z komunistycznymi działaczami, przeprowadzonymi podczas stanu wojennego.
-
W Radomsku zmarł Janusz Łęski, reżyser i scenarzysta, twórca popularnych filmów oraz seriali dla dzieci i młodzieży, m.in. „Rodziny Leśniewskich”, „Na przełaj”, „Sobie król”, „Na tropach Bartka”, „Urwisy z Doliny Młynów”, „Przygrywka” i „Janka”.
-
Weszła w życie ustawa powołująca Wojska Obrony Terytorialnej.
-
W Warszawie zmarł Bogdan Tuszyński, dziennikarz sportowy, sprawozdawca radiowy i telewizyjny, historyk prasy i sportu.
-
W Krakowie zmarł Henryk Halkowski, historyk, dziennikarz, znawca i popularyzator historii krakowskich Żydów.
-
Bułgaria i Rumunia weszły w skład Unii Europejskiej.
-
W części państw Unii Europejskiej wprowadzono do obiegu wspólną walutę – euro.
-
Weszła w życie reforma administracyjna państwa, rozpoczęto także wdrażanie reformy ochrony zdrowia i reformy emerytalnej.
-
W Krakowie zmarł Stanisław Hadyna, kompozytor, dyrygent, pisarz, założyciel i wieloletni kierownik Państwowego Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”.
-
Przeprowadzono denominację złotego; 10 tys. starych złotych zastąpił jeden nowy złoty; zarówno stare jak i nowe złote obowiązywały jeszcze przez dwa lata, do końca 1996 r.
-
Powstała Światowa Organizacja Handlu (WTO).
-
Austria, Finlandia i Szwecja stały się członkami Unii Europejskiej.
-
Zgodnie z ustawą Zgromadzenia Federalnego o likwidacji państwa czechosłowackiego powstały dwa odrębne państwa: Republika Czeska i Republika Słowacka.
-
Wprowadzono pełną unię celną w ramach Wspólnoty Europejskiej.
-
W Poznaniu zmarła Ada Rusowicz, piosenkarka, wokalistka zespołu Niebiesko-Czarni.
-
Zniesiono kartki na benzynę, asygnaty na samochody i reglamentację węgla dla odbiorców indywidualnych.
-
Władze PRL ostatecznie zakończyły zagłuszanie Radia Wolna Europa.
-
W Warszawie zmarł prof. Kazimierz Michałowski, archeolog, egiptolog, historyk sztuki; w 1937 roku został kierownikiem pierwszej polskiej ekspedycji badawczej w Egipcie; dzięki wykopaliskom jego zespołu powstała galeria sztuki egipskiej w Muzeum Narodowym w Warszawie; twórca szkoły archeologii śródziemnomorskiej na UW.
-
W Warszawie zmarł Bolesław Piasecki, w latach trzydziestych jeden z przywódców Obozu Narodowo-Radykalnego, twórca ONR-Falanga. W czasie wojny komendant Konfederacji Narodu (1941–1944). Po aresztowaniu przez NKWD rozpoczął współpracę z władzami komunistycznymi. Przewodniczący Stowarzyszenia „PAX”, członek Rady Państwa (1971–1979).
-
W Czechosłowacji ogłoszona została „Karta 77” – deklaracja w obronie praw człowieka skierowana do władz komunistycznych. Pierwszymi rzecznikami Karty byli Jan Patočka, Václav Havel oraz Jiři Hajek.
-
Postała Centralna Wytwórnia Filmów i Programów Telewizyjnych „Poltel”.
-
W wyniku połączenia Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa”, wydawnictwa Książka i Wiedza oraz Przedsiębiorstwa Upowszechniania Prasy i Książki „Ruch” powstał koncern RSW „Prasa-Książka-Ruch”.
-
Dania, Irlandia i Wielka Brytania przystąpiły do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej.
-
W Polsce wprowadzono system kodów pocztowych.
-
Weszło w życie porozumienie o otwarciu granic pomiędzy PRL a NRD dla bezwizowego i bezpaszportowego ruchu turystycznego.
-
Powstały zespoły filmowe: Panorama, Pryzmat, Silesia, X.
-
Premiera filmu „Małżeństwo z rozsądku” w reżyserii Stanisława Barei.
-
Wszedł w życie Kodeks rodzinny i opiekuńczy.
-
Powstało Studio Miniatur Filmowych.
-
W Stargardzie Szczecińskim urodziła się Ewa Kasprzyk, aktorka, przez wiele lat związana z Teatrem Wybrzeże w Gdańsku, a od 2000 r. z Teatrem Kwadrat w Warszawie; znana m.in. z filmów „Dziewczęta z Nowolipek” i „Kogel-mogel” oraz serialu „Złotopolscy”.
-
W Tuszynie powstało Studio Filmów Lalkowych, późniejsze Studio Filmowe Se-Ma-For.
-
W Katowicach zmarł Ludomir Różycki, kompozytor, dyrygent, pedagog.
-
W Zwierzynie w woj. lubuskim urodził się Zenon Plech, żużlowiec, srebrny i brązowy medalista indywidualnych mistrzostw świata.
-
W Zaklikowie urodziła się Bożena Adamek, aktorka.
-
Powołano Centralny Urząd Kinematografii.
-
W Warszawie urodził się Andrzej Kurek, fizyk, dziennikarz telewizyjny, popularyzator nauki, współautor telewizyjnego programu „Sonda”.
-
W życie weszło porozumienie o utworzeniu w Niemczech amerykańsko-brytyjskiej strefy okupacyjnej tzw. Bizonii.
-
Wszedł w życie dekret Krajowej Rady Narodowej z 25 września 1945 r. o nowym prawie małżeńskim.
-
W Warszawie urodził się Zdzisław Ambroziak, siatkarz, dziennikarz sportowy.
-
Dekretem Krajowej Rady Narodowej utworzono Armię Ludową, jej dowódcą mianowany został Michał Żymierski.
-
W Warszawie urodził się Wojciech Wójcik, reżyser, autor filmów „Karate po polsku”, „Trójkąt Bermudzki” oraz seriali „Ekstradycja” i „Sfora”.
-
W Warszawie urodził się Allan Starski, scenograf filmowy; w 1993 r. wraz ze scenografką Ewą Braun został laureatem Oscara za scenografię do filmu „Lista Schindlera” w reżyserii Stevena Spielberga.
-
W Trembowli urodziła się Joanna Jędryka, aktorka filmowa.
-
W Malicach urodził się Józef Skwark, aktor teatralny, odtwórca roli Adama Cisowskiego w ekranizacji powieści Kornela Makuszyńskiego „Szatan z VIII klasy” w reżyserii Marii Kaniewskiej (1960).
-
Premiera filmu Józefa Lejtesa „Kościuszko pod Racławicami”.
-
W Augustowie urodził się Janusz Michałowski, aktor, wystąpił m.in. w serialach „Mistrz i Małgorzata” oraz „Boża podszewka”.
-
W Płocku urodził się Adam Wiśniewski-Snerg, pisarz science fiction, pierwowzór postaci Sneera w powieści „Limes Inferior” Janusza A. Zajdla.
-
W Międzyrzecu Podlaskim urodził się Mieczysław Kalenik, aktor, znany m.in. z roli Zbyszka z Bogdańca w filmie „Krzyżacy” Aleksandra Forda.
-
W Lublinie urodził się Henryk Kukier, bokser, trzykrotny olimpijczyk, mistrz Europy z 1953 roku.
-
W Łodzi urodził się Zbigniew Nienacki (właśc. Nowicki), pisarz, dziennikarz, autor m.in. cyklu powieści przygodowych o Panu Samochodziku.
-
W Wolnym Mieście Gdańsk otwarty został Polski Urząd Pocztowy; we wrześniu 1939 r. był bohatersko broniony przed atakiem Niemców.
-
We Lwowie urodził się Andrzej Hiolski, śpiewak operowy, baryton.
-
W Homlu w rodzinie żydowskiej związanej z Bundem urodził się Marek Edelman, ostatni przywódca Powstania w Getcie Warszawskim, uczestnik Powstania Warszawskiego; po wojnie kardiolog, opozycjonista, działacz Komitetu Obrony Robotników.; dokładna data urodzin nie jest znana, przyjęto, że przyszedł na świat 1 stycznia 1922 r.
-
W Kamionce pod Ropczycami urodził się Wilhelm Mach, krytyk literacki, prozaik.
-
Urodziła się Iza Bieżuńska-Małowist, historyk.
-
W Wiedniu urodził się Erwin Axer, reżyser teatralny, eseista, pedagog; jeden z największych twórców powojennego teatru; wieloletni dyrektor warszawskiego Teatru Współczesnego.
-
We wsi Medyn koło Zbaraża urodził się Józef Światło, właściwie Izaak Fleischfarb, działacz komunistyczny, w latach 1951–1953 wicedyrektor X Departamentu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego; w grudniu 1953 r. na terenie Berlina Zachodniego zwrócił się do władz amerykańskich o azyl polityczny; występował w cyklu audycji Radia Wolna Europa „Za kulisami partii i bezpieki”, demaskując stalinowski aparat władzy.
-
We Lwowie urodził się Marian Eile, dziennikarz, satyryk; twórca tygodnika „Przekrój” i jego redaktor naczelny (1945–1969).
-
We wsi Uhrynów Stary niedaleko Kałusza urodził się Stepan Bandera, przywódca Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN), współodpowiedzialny za zbrodnie dokonane przez Ukraińską Powstańczą Armię (UPA) na polskiej ludności na Wołyniu i w Galicji Wschodniej w latach 1943–1944.
-
W Warszawie urodził się Sylwester Braun, żołnierz Armii Krajowej, fotograf Powstania Warszawskiego.
-
We Lwowie urodził się Stanisław Mazur, matematyk, współpracownik Stefana Banacha, jeden z twórców lwowskiej szkoły matematycznej.
-
W Waszyngtonie urodził się John Edgar Hoover, prawnik, w latach 1924–1972 dyrektor FBI – Federalnego Biura Śledczego.
-
W Warszawie urodził się Mieczysław Krawicz, reżyser, scenarzysta i producent filmowy, autor m.in. filmów „Jadzia” (1936) i „Jego wielka miłość” (1936).
-
W Lublinie urodziła się Mieczysława Ćwiklińska (z domu Trapszo), aktorka, śpiewaczka; wystąpiła m.in. w filmach „Czy Lucyna to dziewczyna?”, „Granica”, „Trędowata” i „Ulica graniczna”.
-
W Tarnowie urodziła się Dorota Kłuszyńska (z domu Pilcer) działaczka społeczna, feministka, członek Rady Naczelnej PPS i Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego.
-
W Paryżu urodził się Pierre de Coubertin, pomysłodawca i realizator idei nowożytnych igrzysk olimpijskich.
-
Proklamacja prezydenta USA Abrahama Lincolna o zniesieniu niewolnictwa.
-
W Królestwie Polskim do obiegu wszedł pierwszy polski znaczek pocztowy – przedstawiał tarczę herbową z białym dwugłowym orłem na czerwonym tle i miał wartość 10 kopiejek.
-
W wileńskim ratuszu odbyła się premiera dwuaktowej opery Stanisława Moniuszki „Halka”. Dziesięć lat później, w Teatrze Wielkim, w Warszawie odbyła się premiera tej samej opery w znanej do dziś wersji czteroaktowej.
-
W Królestwie Polskim rubel równy 100 kopiejkom stał się obowiązującą jednostką walutową, zastępując złotego polskiego równego 30 groszom.
-
W Czerniawce Małej w powiecie berdyczowskim urodził się Zygmunt Padlewski, działacz niepodległościowy, członek Komitetu Centralnego Narodowego i stronnictwa „czerwonych”, naczelnik Warszawy w Powstaniu Styczniowym.
-
Ukazało się pierwsze wydanie „Kurjera Warszawskiego”, gazety codziennej ukazującej się do 1939 roku.
-
W Antoszwińciach na Wileńszczyźnie urodził się Andrzej Towiański, filozof, reprezentant mesjanizmu polskiego, założyciel sekty religijnej, nazywanej Kołem Sprawy Bożej.
-
W Warszawie ukazało się pierwsze wydanie czasopisma informacyjnego „Gazeta Narodowa i Obca”, wydawanego z inicjatywy przedstawicieli obozu reformatorskiego Sejmu Wielkiego.
-
W Warszawie zmarł Jan Jerzy Plersch, rzeźbiarz, autor prac m.in. na Zamku Królewskim w Warszawie, w pałacu w Wilanowie oraz w Ogrodzie Saskim.
-
W Kozienicach urodził się przyszły król Polski Zygmunt I Stary, panujący w latach 1506–1548.