II wojna światowa – 80. rocznica - Rocznice

1.09.1939

Warszawa 09.1939. Bombardowanie miasta podczas II wojny światowej przez samolot niemieckiej Luftwaffe - Heinkel He 111. Fot. PAP/CAF/Reprodukcja. Dokładny dzień wydarzenia nieustalony.

1 września 1939 r. niemiecki atak na Polskę rozpoczął najbardziej niszczycielską i krwawą wojnę w dziejach ludzkości. Jej wybuch był efektem odbudowy mocarstwowej pozycji Rzeszy, prowadzonej przez rządzącego Niemcami od 1933 r. Adolfa Hitlera. Ekspansja terytorialna i wyjątkowe wzmocnienie niemieckich sił zbrojnych nie spotkały się z reakcją mocarstw europejskich. Podpisanie układu monachijskiego z września 1938 r. było szczytowym momentem polityki obłaskawiania niemieckiego imperializmu.

Do wojny dążyło także drugie z europejskich państw totalitarnych – Związek Sowiecki. Ogromny proces zbrojeń miał na celu podbój Europy. Zawarty 23 sierpnia 1939 r. faktyczny sojusz III Rzeszy i ZSRS otwierał drogę do podziału Europy Środkowej między oba państwa.

Oba totalitaryzmy nadały konfliktowi charakter ludobójczy. W latach 1939–1945 popełniono niewyobrażalną liczbę zbrodni. Szczególnym przykładem ludobójstwa w całej historii pozostaje Holokaust.

Klęski Polski, Danii, Norwegii, państw Beneluxu, Francji i państw bałkańskich doprowadziły do zdominowania Europy przez Niemcy i ich sojuszników. Niemal w tym samym czasie Związek Sowiecki zrealizował większość postanowień układu, anektując wschodnią połowę Polski, państwa bałtyckie, część Finlandii i Besarabię. W krajach okupowanych przez oba mocarstwa rozwijał się ruch oporu. Podziemna walka angażowała miliony żołnierzy i wspierających ich cywilów. Uwieńczeniem tego nierównego boju była seria powstań w latach 1943–1945. Największe wybuchło w Warszawie.

II wojna światowa w Europie / Infografika PAP

Starcie dwóch totalitaryzmów rozpoczęło najbardziej krwawy okres wojny. Przegrane Niemiec pod Stalingradem i na Łuku Kurskim zmieniły bieg zdarzeń. Alianckie lądowania we Włoszech i Francji doprowadziły Niemcy do konieczności walki na dwa fronty i ostatecznego załamania się ich machiny.

W roku 1941 wojna rozlała się również na inne kontynenty. Prowadzona od 1937 r. brutalna ekspansja Japonii kosztowała narody Azji miliony ofiar. Japoński atak na amerykańską bazę Pearl Harbor w grudniu 1941 r. oznaczał początek jednej z najbardziej zaciętych kampanii. Wojnę w Azji zakończyła klęska Japonii zmuszonej do kapitulacji po dwukrotnym ataku nuklearnym.

Gdy 8 maja 1945 r. w Berlinie podpisano bezwarunkową kapitulację Niemiec, duża część Europy leżała w gruzach. Upadek Niemiec oznaczał nie tylko wolność dla krajów Europy Zachodniej, lecz i niewolę narodów Europy Środkowej, które znalazły się pod okupacją sowiecką i rządami komunistycznymi.

Michał Szukała (PAP)

II wojna światowa. Zarys działań militarnych

COPYRIGHT

Wszelkie materiały (w szczególności depesze agencyjne, zdjęcia, grafiki, filmy) zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.