Kalendarz dat

1991

• 

  1.01

  W Poznaniu zmarła Ada Rusowicz, piosenkarka, wokalistka zespołu Niebiesko-Czarni.

• 4.01

  W Warszawie zmarł Stefan Żółkiewski, historyk literatury, krytyk, działacz polityczny.

• 5.01

  Rozpoczął się konflikt osetyjski: wojska gruzińskie podjęły próbę likwidacji Autonomicznego Okręgu Południowoosetyjskiego i wkroczyły do Cchniwali.

• 

  9.01

  W Krakowie zdemontowany został pomnik sowieckiego marszałka Iwana Koniewa.

• 

  12.01

  Sejm powołał rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego.

• 

  13.01

  Podczas interwencji wojsk sowieckich w Wilnie doszło do ataku na wieżę telewizyjną. W wyniku starć z broniącymi jej mieszkańcami Wilna śmierć poniosło 14 osób (15 osoba zmarła w lutym w wyniku obrażeń).

• 23.01

  Premiera filmu „Nad rzeką, której nie ma” w reżyserii Andrzeja Barańskiego.

• 

  30.01

  W Teatrze Dramatycznym w Warszawie odbyła się prapremiera musicalu „Metro”, pierwszej prywatnej produkcji teatralnej po upadku PRL.

• 

  31.01

  W Warszawie zmarł Mieczysław Voit, aktor, znany m.in. z ról w filmach „Krzyżacy”, „Matka Joanna od Aniołów” oraz serialu „Alternatywy 4”.

• 

  15.02

  Podczas spotkania prezydentów Polski – Lecha Wałęsy, Czech – Vaclava Havla i Węgier – Jozsefa Antala, powstała Grupa Wyszehradzka – porozumienie Węgier, Czech i Polski w celu koordynowania działań związanych z reformami ustrojowymi i gospodarczymi oraz kwestiami integracji z Europą.

• 

  23.02

  Marian Krzaklewski wybrany został przewodniczącym NSZZ „Solidarność”.

• 

  9.03

  Sejm kontraktowy przyjął uchwałę o skróceniu kadencji.

• 

  15.03

  W Warszawie zmarł prof. Stanisław Lorentz, historyk sztuki, muzeolog, wieloletni dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie (1935–1982).

• 22.03

  Sejm przyjął ustawę „Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych”, tworząc ramy prawne dla rynku kapitałowego w Polsce.

• 

  26.03

  Zmarł Lechosław Marszałek, reżyser i scenarzysta filmów animowanych, m.in. „Przygód Błękitnego Rycerzyka”, twórca serialu „Reksio”.

• 

  31.03

  Na podstawie protokołu podpisanego 25 lutego 1991 r. w Budapeszcie rozwiązane zostały wojskowe struktury Układu Warszawskiego.

• 8.04

  Premiera filmu „Seszele” w reżyserii Bogusława Lindy.

• 

  9.04

  Początek oficjalnego wycofywania wojsk sowieckich; tego dnia z garnizonu Borne Sulinowo wyjechał eszelon transportujący w kilkudziesięciu wagonach jednostkę rakietową; ostatnia jednostka bojowa opuściła Polskę 28 października 1992 r.

• 

  12.04

  W Warszawie podpisano akt założycielski Giełdy Papierów Wartościowych.

• 12.04

  Premiera filmu „Pogrzeb kartofla” Jana Jakuba Kolskiego.

• 

  16.04

  Inauguracja działalności Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie.

• 1.05

  W stulecie encykliki Leona XIII „Rerum Novarum” Jan Paweł II ogłosił encyklikę „Centesimus annus”.

• 

  3.05

  W Nowym Jorku zmarł śmiercią samobójczą Jerzy Kosiński (właściwie Jerzy Lewinkopf), pisarz, autor „Malowanego ptaka”.

• 

  15.05

  Premiera filmu „Podwójne życie Weroniki” w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego.

• 16.05

  Rozformowane zostały Wojska Ochrony Pogranicza. Rozpoczęła funkcjonowanie Straż Graniczna.

• 

  28.05

  W Warszawie zmarł Konrad Nałęcki, reżyser, twórca m.in. serialu „Czterej pancerni i pies”.

• 

  1.06

  Początek IV pielgrzymki do Polski papieża Jana Pawła II.

• 8.06

  W Katowicach zmarł Wilhelm Szewczyk, prozaik, publicysta, redaktor kilku śląskich pism, krytyk literacki, poeta, poseł na Sejm PRL.

• 

  17.06

  W Bonn premier Jan Krzysztof Bielecki i kanclerz Helmut Kohl podpisali polsko-niemiecki traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy.

• 19.06

  Węgry opuścili ostatni żołnierze Armii Radzieckiej, która stacjonowała na terytorium tego kraju od zakończenia drugiej wojny światowej.

• 20.06

  W Niemczech Bundestag podjął decyzję o przeniesieniu stolicy kraju z Bonn do Berlina.

• 

  28.06

  W Budapeszcie podpisano porozumienie, na mocy którego rozwiązano istniejącą od 1949 r. Radę Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG).

• 

  29.06

  W warszawskiej FSO zakończono produkcję Fiata 125p.

• 

  1.07

  W Pradze podpisany został protokół o likwidacji Układu Warszawskiego.

• 

  15.07

  We Frankfurcie nad Odrą otwarto Europejski Uniwersytet Viadrina.

• 

  24.07

  W Miami zmarł Isaac Bashevis Singer, pisarz żydowski tworzący w języku jidysz; autor m.in. powieści „Rodzina Muszkatów”, „Sztukmistrz z Lublina”, „Szosza”, „Meszuge”; jego liczne opowiadania opisujące nieistniejący już świat polskich Żydów odznaczają się kunsztem narratorskim, i wnikliwym portretowaniem postaci; laureat literackiej Nagrody Nobla w 1978 r.

• 

  7.08

  W Warszawie zmarła Kalina Jędrusik, aktorka, piosenkarka, artystka Kabaretu Starszych Panów, w którym śpiewała m.in. piosenki „S.O.S”, „Bo we mnie jest seks”, „Zmierzch”, „Ciepła wdówka na zimę”, „Nie, nie, nie budźcie mnie”; odtwórczyni ról w filmach „Ziemia obiecana”, „Lekarstwo na miłość”, „Jutro premiera”, „Jowita” i „Upał”.

• 

  8.08

  Runął maszt radiowy Polskiego Radia w Konstantynowie; była to najwyższa konstrukcja (646 metrów wysokości) na świecie w latach 1974–1991.

• 

  9.08

  W Peru bojówka terrorystycznego maoistycznego ugrupowania Świetlisty Szlak zamordowała dwóch polskich misjonarzy z zakonu franciszkanów: Zbigniewa Strzałkowskiego i Michała Tomaszka; w 2015 r. papież Franciszek ogłosił ich błogosławionymi.

• 

  10.08

  W Skierniewicach zmarł Tadeusz Nowak, poeta, prozaik.

• 

  16.08

  Zakończyła się IV pielgrzymka papieża Jana Pawła II do Polski.

• 17.08

  Rafał Pietrak, fizyk z Uniwersytetu Warszawskiego, uruchomił pierwsze w Polsce stabilne łącze internetowe – w oparciu o protokół TCP/IP – łącząc się z Janem Sorensenem z Uniwersytetu w Kopenhadze; moment ten jest uważany za symboliczną datę narodzin polskiego internetu.

• 

  24.08

  Proklamacja niepodległości Ukrainy. Za symbole państwa uznano tryzub i flagę niebiesko-żółtą.

• 

  24.08

  Michaił Gorbaczow ustąpił ze stanowiska sekretarza generalnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. Zachował jednak władzę jako prezydent ZSRR - był jedyną osobą, która to stanowisko sprawowała (od 15 marca 1990 do 25 grudnia 1991).

• 

  26.08

  Polska uznała niepodległość Litwy.

• 

  28.08

  W Gdańsku odkryto masowy grób 38 obrońców Poczty Gdańskiej zamordowanych w 1939 r. przez Niemców.

• 

  5.09

  Polska i Litwa wznowiły stosunki dyplomatyczne.

• 

  10.09

  Zmarł Jan Józef Lipski, historyk literatury (m.in. Dwie ojczyzny - dwa patriotyzmy. Uwagi o megalomanii narodowej i ksenofobii Polaków). W czasie II wojny światowej żołnierz Szarych Szeregów i Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego. W PRL był działaczem opozycji demokratycznej, współzałożycielem Komitetu Obrony Robotników, a od 1989 r, został senatorem Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Odznaczony Orderem Orła Białego.

• 

  12.09

  W Chicago zmarł Feliks Konarski, pseudonim Ref-Ren, pisarz, kierownik artystyczny i literacki teatrów rewiowych; w czasie II wojny światowej więzień sowieckich łagrów, następnie w armii gen. Władysława Andersa; autor słów pieśni „Czerwone maki na Monte Cassino”.

• 

  14.09

  W Warszawie zmarł Mieczysław Czechowicz, aktor, znany m.in. z występów w Kabarecie Starszych Panów, komediowych ról w filmach „Poszukiwana, poszukiwany”, „Nie ma róży bez ognia”, a także serialu „Janosik”; swojego głosu użyczył serialowej postaci Misia Uszatka.

• 24.09

  W Stanach Zjednoczonych ukazała się płyta Nevermind zespołu Nirvana; utwory z tej płyty stały się przebojami na całym świecie.

• 

  26.09

  W Gdańsku zmarł Jerzy Afanasjew, poeta, reżyser, współzałożyciel teatru studenckiego Bim-Bom w Gdańsku.

• 

  27.09

  W Warszawie zmarł Eryk Lipiński, grafik, karykaturzysta, współzałożyciel i redaktor tygodnika „Szpilki”, organizator Muzeum Karykatury w Warszawie.

• 

  27.09

  W Warszawie zmarł Stefan Kisielewski, pisarz, kompozytor, krytyk muzyczny i felietonista m.in. „Tygodnika Powszechnego”.

• 6.10

  Premiera filmu „Podwójne życie Weroniki” w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego.

• 

  7.10

  W wypadku samochodowym pod Radomskiem zginął Walerian Pańko, prezes Najwyższej Izby Kontroli, działacz opozycji demokratycznej w PRL, doradca NSZZ „Solidarność”.

• 

  8.10

  W Warszawie zmarł Edward Skórzewski, reżyser filmowy, współautor m.in. „Gangsterów i filantropów”, „Prawo i pięść”.

• 

  10.10

  W Krakowie zastrzelony został Andrzej Zaucha, wokalista jazzowy, piosenkarz, saksofonista, perkusista.

• 11.10

  W Warszawie zmarła Janina Romanówna, aktorka teatralna i filmowa, wykładowczyni warszawskiej PWST.

• 11.10

  Premiera filmu „Kroll” w reżyserii Władysława Pasikowskiego.

• 16.10

  Zgodnie z umową pomiędzy RP i RFN powstała Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”, działająca na rzecz ofiar represji niemieckich w czasie II wojny światowej i polsko-niemieckiego dialogu.

• 19.10

  Sejm podjął ustawę o likwidacji Państwowych Gospodarstw Rolnych.

• 

  19.10

  W Warszawie zmarł ksiądz Jan Zieja, kapelan wojskowy w czasie wojny polsko-bolszewickiej, kampanii 1939 r. i Powstania Warszawskiego. Naczelny kapelan Szarych Szeregów, współpracownik Rady Pomocy Żydom „Żegota”. Współtwórca i członek Komitetu Obrony Robotników.

• 25.10

  Premiera filmu „V.I.P” w reżyserii Juliusza Machulskiego.

• 

  26.10

  Podpisano układ o wycofaniu wojsk rosyjskich z Polski do końca 1993 r.

• 

  27.10

  W Polsce odbyły się pierwsze po upadku komunizmu w pełni demokratyczne wybory parlamentarne. Do Sejmu weszło 29 ugrupowań, najwięcej mandatów uzyskały: Unia Demokratyczna 62, Sojusz Lewicy Demokratycznej 60, Wyborcza Akcja Katolicka 49, Polskie Stronnictwo Ludowe 48, Konfederacja Polski Niepodległej 46, Porozumienie Obywatelskie Centrum 44, Kongres Liberalno-Demokratyczny 37, Porozumienie Ludowe 28 i NSZZ „Solidarność” 27. W wyborach do Senatu najwięcej miejsc zdobyła UD – 21, następnie NSZZ „S” 11, WAK 9, POC 9, PSL 7, KLD 6, PL 5, SLD 4 i KPN 4; pozostałe 24 miejsca przypadły innym ugrupowaniom. Frekwencja 43,2 proc.

• 

  27.10

  W Londynie zmarł Andrzej Panufnik, kompozytor, dyrygent; pierwsze większe utwory, m.in. dwie symfonie, ukończył w czasie II wojny światowej; podczas wojny stworzył muzykę do piosenki „Warszawskie dzieci”; w 1954 r. wyemigrował do Wielkiej Brytanii, gdzie powstała większość jego znanych kompozycji, w tym symfonii i innych utworów orkiestrowych.

• 

  3.11

  W Warszawie zmarł Roman Wilhelmi, aktor, znany m.in. z ról w serialach „Czterej pancerni i pies”, „Alternatywy 4”, „Kariera Nikodema Dyzmy” oraz filmach „Zaklęte rewiry”, „Widziadło”, „Ćma”.

• 

  13.11

  W Warszawie zmarł Henryk Borowski, aktor, pedagog; uczestnik Powstania Warszawskiego.

• 

  15.11

  Zmarła Marta Mirska, piosenkarka. Największą popularnością cieszyła się w latach 40. i 50. XX wieku, przez wiele lat współpracowała z Polskim Radiem.

• 

  17.11

  W Rzymie papież Jan Paweł II kanonizował Rafała Kalinowskiego, księdza, uczestnika Powstania Styczniowego; zesłany na Syberię, po powrocie z zesłania wstąpił do zakonu karmelitów bosych.

• 26.11

  W USA ukazał się album „Dangerous” Michaela Jacksona – jedna z najbardziej popularnych płyt w historii muzyki.

• 

  26.11

  Polska została członkiem Rady Europy.

• 

  2.12

  Polska jako pierwsze państwo na świecie uznała niepodległość Ukrainy.

• 5.12

  Sejm przyjął dymisję rządu Jana Krzysztofa Bieleckiego.

• 

  8.12

  Prezydent Federacji Rosyjskiej Borys Jelcyn zawarł z prezydentami Ukrainy – Leonidem Krawczukiem i Białorusi – Stanisławem Szuszkiewiczem układ białowieski, na mocy którego ZSRS jako podmiot prawa międzynarodowego przestał istnieć. Na jego miejsce już suwerenne kraje – Rosja, Ukraina i Białoruś – powołały Wspólnotę Niepodległych Państw. Podpisanie układu białowieskiego i utworzenie WNP uznawane jest za ostateczny upadek sowieckiego imperium.

• 

  8.12

  Nadawanie audycji rozpoczęło „Radio Maryja”.

• 

  10.12

  W Maastricht w Holandii zakończył się szczyt 12 państw EWG, podczas którego uzgodniono traktat o unii gospodarczej i politycznej.

• 

  13.12

  Premiera filmu „Rozmowy kontrolowane” w reżyserii Sylwestra Chęcińskiego.

• 

  13.12

  W Warszawie zmarł Andrzej Twerdochlib, pisarz i scenarzysta.

• 

  15.12

  W Katowicach prezydent RP Lech Wałęsa odsłonił krzyż-pomnik poświęcony pamięci górników kopalni „Wujek”, którzy polegli w pierwszych dniach stanu wojennego w czasie pacyfikacji strajku dokonanej przez oddziały ZOMO.

• 

  16.12

  W Brukseli podpisany został Układ Europejski ustanawiający stowarzyszenie pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi.

• 21.12

  W Krakowie zmarł Władysław Machejek, pisarz, dziennikarz, polityk, poseł na Sejm PRL, w latach 1952–1989 redaktor naczelny krakowskiego „Życia Literackiego”.

• 21.12

  W Warszawie zmarł Waldemar Kazanecki, kompozytor, pianista; autor muzyki do kilkuset filmów, m.in. „Hrabiny Cosel”, „Nocy i dni” oraz serialu telewizyjnego „Czarne chmury”.

• 

  23.12

  Sejm powołał rząd Jana Olszewskiego.

• 

  25.12

  Michaił Gorbaczow ustąpił ze stanowiska prezydenta ZSRS.